Kentsel kararlara halkın dahil edilme sürecinin bir yaklaşım türü olarak kabul görmesi 1960’lar ve 1970’lerde yaygınlaşmaya başlamıştır (Dean, 2017). 1990’larda ise internetin yaygınlaşması ve bilgi iletişim teknolojilerinin gelişimiyle katılımın uygulanabilirliği artmıştır. Bu bağlamda teknolojik gelişmeler toplumsal alışkanlıkları ve yaşam biçimlerini dönüştürerek ağ toplumunu oluştururken zaman ve mekandan bağımsız iletişim araçları katılım süreçlerine etki ederek e-katılımın gündeme gelmesini sağlamıştır. E-katılım platformlarını kullanarak katılımcı süreç yürütmek teknik destek gerektirmesi veya erişim eşitsizliği konularında eleştirilse de e-katılım platformları aracılığıyla halk-yerel yönetim-uzman arasında gerekli bilgi akışları kolaylaşmakta, daha kişiselleştirilmiş ve talebe dayalı kamu hizmetleri için fırsatlar yaratılmaktadır.

Halk ve yönetimler arasında ortak üretimi kolaylaştırmak için birçok e-katılım platformları geliştirilmiştir. Bu platformların büyük bir bölümü ABD’de kullanılırken, Avrupa’daki ülkelerde de bu platformlar sıklıkla tercih edilmektedir (Falco ve Kleinhans, 2018). Uluslararası düzeyde etkin olarak kullanılmaya başlanan e-katılım platformları ülkemizde sınırlı sayıda çalışmada kullanılmıştır. Türkiye’den e-katılımla ilişkili çalışmalara; Akıllı Şehir Bursa, Anlat Kadıköy veya Bütçe Senin İstanbul örnek olarak verilebilir. Halkı bilgilendirmek, öneri almak, seçim yapmasını istemek amacıyla yürütülen bu çalışmaları yaygınlaştırmak ve verimli bir şekilde yürütebilmek için yürütülecek katılımcı sürece uygun e-katılım platformu seçilmelidir. Bu bağlamda bu çalışmada farklı özellikteki iki e-katılım platformu incelenerek bu platformların kullanılabilirliği ve işlevleri hakkında bir bakış sunmak amaçlanmıştır. Farklı özellikteki platformların seçilme sebebi veri çeşitliliğini sağlamaktır. Bu amaçla oyunlaştırma stratejisi ile e-katılımı sağlayan “Block by Block”  ile çok fonksiyonlu bir e-katılım platformu olan “Decidim”  örnek olarak seçilmiştir.

E-katılım

E-katılım, halkın bilgi iletişim teknolojilerini kullanarak karar alma sistemlerine dahil olması olarak tanımlanmaktadır (Wimmer, 2007). E-katılımın faydaları hizmet etkinliği ve verimliliğinin artması, karar verme kalitesinin artması, halkın aktif rol alması, süreçteki koordinasyon işlem ve maliyetlerinin azalması, daha fazla müzakereyi mümkün kılması ve gelişmiş bilgi işleme kapasitesinin bulunmasıdır (Smith ve Dalakiouridou, 2009). Ayrıca e-katılım; geleneksel katılımın sınırları olarak bilinen belirli bir mekanda bulunma zorunluluğunu ortadan kaldırmakta, 7/24 erişimi mümkün kılmakta, katılımcı sürecin olumsuz koşullardan (hava şartları veya ulaşım gibi) etkilenmemesini sağlamakta, dijital ortamda kamusallık yaratabilmekte, toplumsal farkındalığı artırmakta ve bir yönetişim ilkesi olan “şeffaflık ilkesinin” uygulanabilirliğini kolaylaştırmaktadır.  Bu bağlamda e-katılım, son yıllarda yönetimlerin gündeminde yer almaya başlamıştır. 

E-katılım, bilgi iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle gündeme gelmiştir (Peristeras vd., 2009). 1990’larda küresel ağ fikrinin oluşması bilgi iletişim teknolojilerinin gelişim sürecini başlatmıştır. 2000’lerde ise coğrafi bilgi sistemleri, bulut teknolojileri, sanal gerçeklik, mobil uygulamalar yaygın olarak kullanılan teknolojiler arasında yer almıştır (Ramasubramanian, 2010). 

E-katılım sürecinde önemli olan konulardan biri katılım düzeyini belirlemektir. Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen katılım düzeyleri şunlardır: E-bilgilendirme; halkın talep ederek ya da etmeyerek bilgiye erişim sağlayabildiği katılım düzeyidir. E-danışma; kararlara ilişkin kamuoyunun görüşünü almayı hedefleyen katılım düzeyidir. E-karar verme; karara ilişkin ortak üretim yoluyla halkın güçlendirildiği katılım düzeyidir (United Nations, 2014). E-katılım platformlarında yürütülecek tartışmalar, öneriler ve oy verilmesi e-danışma düzeyine örnekken; ortak tasarım yapma ve kolektif problem çözme süreci yürütmek e-karar verme düzeyine girecek katılım alanlarıdır. 

E-katılım projelerinin sayısı gün geçtikçe artarken, sürece uygun e-katılım platformunun seçimi önem kazanmaktadır. Bu bağlamda e-katılım platformlarını tanımak ve değerlendirmek önemlidir. Uygun platformların seçilmesi; katılımcı sürecin, halkın ve bizzat demokrasinin güçlendirilmesini sağlayacaktır. E-katılım proje ve platformlarının değerlendirilmesi için Tambouris vd. (2007) tarafından bilgi kartları önerilmiştir. E-katılım projeleri bilgi kartı; projenin adı, kısaltması, fon sağlayan kurum, proje tipi, hedefi, katılım alanları, katılım yöntemi, kullanılan bilgi iletişim teknolojileri, başlangıç ​​tarihi, bitiş tarihi, fon miktarı, toplam tutar, elde edilen sonuçlar, internet sitesi, iletişim detayları, koordinatör başlıklarından oluşmaktadır. E-katılım platformları bilgi kartı ise; platform kategorisi, e-katılım seviyesi, politika oluşturma sürecinde uygulandığı aşama, kullanılan teknoloji, kullanım amacı, aktörler, kullanım kuralları, güvenlik önlemleri ve ana özellikler başlıklarından oluşmaktadır. 

E-Katılım Platformlarına Örnekler

E-katılım platformları kullandıkları teknolojiye göre; coğrafi bilgi sistemlerinin katılım amacıyla kullanıldığı 2B veya 3B coğrafi-katılım platformları, çok işlevli platformlar, oyunlaştırma stratejisini kullanan platformlar olarak çeşitlenmektedir. Commonplace platformunun örnek olarak verilebileceği 2B coğrafi katılım platformları; katılımcıların yorumlarını ve önerilerini harita üzerinde işaretleyerek ifade ettikleri ya da harita üzerinde işaretli bir yerle ilgili yapılan anketlere katılabildikleri platformlardır. OpenCities Planner gibi 3B coğrafi katılım platformları; üç boyutlu görselleştirmeye izin veren ve katılımcıların fikirlerini üç boyutlu cisimler ekleyerek ifade edebildikleri platformlardır. Decidim platformu gibi çok işlevli platformlar ise; coğrafi bilgi sistemleri kullanmayan ancak katılımcıya yorum yapma, öneri sunma, oylamalara, anketlere ve toplantılara katılabilme gibi farklı işlevlerin sunulduğu platformlardır. Son olarak Block by Block gibi oyunlaştırma stratejilerini kullanan platformlar; oyun platformunun katılım amacıyla kullanılarak e-katılımın sağlandığı platformlardır. 

Bu bölümün devamında farklı niteliklere sahip iki e-katılım platformu ile bu platformlar kullanılarak yürütülen katılımcı projelerin örneklendirilmesi sunulmuştur. Bu bağlamda kapsamlı bir e-katılım süreci sunan çok işlevli e-katılım platformlarından “Decidim” ile oyunlaştırma stratejisi kullanarak e-katılımı sağlayan “Block by Block” seçilmiştir.

Çalışma kapsamında platformların ve projelerin değerlendirilmesi için Tambouris vd. (2007) tarafından tanımlanan bilgi kartları esas alınmıştır. Ancak bu bilgi kartlarındaki tüm kriterlerin incelenmesi yerine e-katılıma etkisi olabilecek kriterler seçilmiştir. Örneğin; platforma fon sağlayan bir kurumun varlığı ve platformun ücretsiz olması platforma erişilebilirliği kolaylaştırmaktadır ve e-katılım açısından önemlidir. Ancak projelerin fon miktarı veya toplam tutarı bu kapsam içerisinde yer almadığından seçilen başlıklar arasında bulunmamaktadır. Bu bağlamda çalışma kapsamında e-katılım platformlarının ve projelerinin değerlendirilmesi için seçilen başlıklar fon sağlayan kurum, politika oluşturma aşaması, katılım yöntemi, platform kategorisi, katılım seviyesi ve katılım alanları, kullanılan bilgi iletişim teknolojileri ve aktörlerdir.

Block By Block: Oyunla Katılım

Block by Block, 2012’de UN-Habitat ve Minecraft’ın yapımcısı tarafından başlatılan etkileşimli ve ücretsiz bir platformdur. Amaç, bir sanal dünya olan Minecraft’ı kullanarak kamusal alanların yeniden tasarlanmasıdır. Oyunda seçilen alanın bir kopyası oluşturulur. Katılımcılar fikir önerdiğinde, sanal alan bunları yansıtacak şekilde değiştirilir. Sonuç olarak platform, katılımcıların bir sanal gerçeklik oyunu kullanarak çevrelerini modellemelerine, olasılıkları görselleştirmelerine ve fikirlerini ifade etmelerine olanak tanımaktadır. Block by Block vakfı atölye çalışmalarını doğrudan finanse etmekte ayrıca UN-Habitat ile iş birliği içinde tasarımları inşa ederek kentsel alanların dönüşümünü desteklemektedir (URL-1). 

Block by Block metodolojisi üç aşamalıdır. Birinci aşamada arazi seçimi, finansal planlama, teknik önkoşullar ve operasyonel gereksinimleri planlanır. İkinci aşama Minecraft aracılığıyla ortak tasarımın yapıldığı aşamadır. Bu aşamada açılış oturumu, keşif gezisi, ortak vizyon belirleme, Minecraft öğrenme, birlikte asarım, grup sunumları, fikirlerin önceliklendirmesi ve kapanış çalıştayı yapılmaktadır. Son aşama olan uygulama aşamasında ise uzmanlarla tasarım stüdyosu, onay alma toplantısı, kapsayıcı uygulama ile izleme ve değerlendirme aşamaları vardır. Bu üç aşama ve aşamalardaki adımlar Şekil 1’de gösterilmiştir (URL-2). 

Şekil 1’de gösterilen Block by Block metodolojisinin uygulanmasına ilişkin detaylar ise şöyledir (URL-2):  Seçilen kentsel alanın Minecraft modeli oluşturulurken resimler, planlar, Google haritalar esas alınır (Resim 1). 

Arazinin yakınında yaşayan veya çalışan, kentsel çevreyle ilgilenen 30 ile 70 kişi arasında katılımcı seçilmektedir. Kadınlar, gençler, yaşlılar ve engelliler dahil olmak üzere toplumun geniş bir şekilde temsil edilmesi sağlanmaktadır. Seçilen katılımcılar için 2, 3 veya 4 gün süreyle atölyeler düzenlenmektedir. Seçilen alan için kamusal alan ve genel tasarım konularında katılımcılara bilgi verilmektedir. Grup olarak saha gezileri yapılarak fikirler ve gözlemler paylaşılmaktadır. Ardından katılımcılara Minecraft öğretilmektedir  (Resim 2 ve Resim 3).

Kamusal alana ilişkin öneriler için 2, 3 veya 4 kişilik ekipler kurulmaktadır. Ekiplerin; şehir planlamacıları, mimarlar ve yerel yöneticiler de dahil olmak üzere katılımcılara modeller sunması ve fikirlerini savunmaları sağlanmaktadır. Bu aşamada öneriler işbirliği içinde önceliklendirilmektedir. Ardından, Minecraft modelleri (Resim 4), maliyet tahminleri, bütçe tahsisleri ve profesyonel tasarım çalışmaları yürütülmektedir. 

Tasarımların inşasına ve bakımına da katılımcılar aktif olarak dahil edilmektedir (Resim 5). Olası çatışmaları çözebilmek için katılımcılarla etkileşim kurulmaktadır. 

Block by Block Platformunun Kullanımına Bir Örnek: Addis Ababa’da Kıyı Düzenlemesi 

2017’de BM-Habitat tarafından, bir kamusal alan düzenlemesi yapmak için Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa seçilmiştir. Katılımcı süreç başlamadan önce Addis Ababa’daki kentsel mevzuat, tüzük ve planlarla ilgili bir analiz yapılmıştır. Katılımcı süreç kapsamında 72 katılımcıyla iki atölye çalışması düzenlenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda katılımcılar kentsel alana ilişkin sorunları belirtmiş ve tasarım önerilerinde bulunmuştur (Resim 6). Katılımcıların yaklaşık %60’ının atölyeden önce hiç bilgisayar kullanmamış olmasına karşın katılımcılar Minecraft’la fikirlerini ifade edebilmişlerdir. Sürecin sonunda; kentsel alandaki sağlamlığını yitirmiş merdivenlerin yenilenmesi, kentsel alanın hafta sonları motorlu araçlara kapalı olması kararları alınmış; kamusal alanın yayalar ve çocuklar tarafından kullanımının artırılması, spor olanakları sunması gibi fikirlerle kentsel alanın düzenlenmesine yönelik tasarım tamamlanmıştır (URL-3). 

Decidim: Çok İşlevli Katılım

Decidim, 2015 yılında katılımcı demokrasi için oluşturulmuş ücretsiz dijital bir altyapıya sahiptir. Ruby on Rails‘de (1) üretilen platformda, herhangi bir kurum (yerel yönetimler, dernekler, üniversiteler vb.) stratejik planlama, katılımcı bütçeleme, halka danışma, işbirlikçi karar alma, kentsel alanlar için kararlar alma gibi katılımcı süreçler yürütebilir (URL-4). 

Decidim’de dört temel katılım mekanizması tanımlanmıştır. Bunlar; halk tarafından başlatılan katılımcı süreci ifade eden “girişimler”, katılımcı bütçeleme veya stratejik planlamaya yönelik “süreçler”, konseylerden oluşan “meclisler” ve referandumların düzenlenebileceği “istişarelerdir”. Platformda tanımlanan bu katılım mekanizmalarında, katılım sürecini yürütebilmek için “bileşenlere” ihtiyaç vardır. Bu bileşenler ise; yorumlar, öneriler, oylamalar, sonuçlar, tartışmalar, anketler, sıralamalar, sayfaları, bloglar, bültenler ve toplantılardan oluşmaktadır (URL-5) (Şekil 2).  

Örneğin; katılımcı bütçeleme sürecini yürütecek olan bir yerel yönetim katılım bileşenlerini şu şekilde planlayabilir (URL-5): Başlangıçta, ilçelere göre farklı ihtiyaçları analiz etmek için toplantılar düzenlenebilir. Bu toplantılar sonucunda anketler tasarlanabilir. Anket sonuçlarına göre kategoriler tanımlanabilir. Ardından, platformda öneriler bileşeni etkinleştirilebilir. Katılımcılar önerilere yorum yapabilir. Projeler arasından seçim yapmak için oylama bileşeni etkinleştirilebilir. Sonuçları değerlendirmek üzere halka açık toplantı yapılabilir, toplantıya katılamayanlar için bir değerlendirme anketi başlatılabilir. Son olarak, hesap verebilirlik bileşeni, seçilen projelerin yürütülme derecesini izlemek için etkinleştirilebilir. 

Bu süreç farklı platform bileşenleriyle de yürütülebilir. Katılım mekanizmalarında kullanılabilecek bileşenlerin farklı kombinasyonları platforma esneklik katar. Ayrıca ihtiyaçlar platformda tanımlanan herhangi bir bileşen tarafından karşılanmazsa, platform bir modül aracılığıyla yeni bileşen tanımlamaya izin verir (URL-5).

Decidim platformunda katılımcılar; öneri oluşturma, tartışmalara ve toplantılara katılma gibi temel bileşenlerde rol almanın yanı sıra platform içinde bilgi arayabilirler, bir öneriyi destekleyebilir veya imzalayabilirler. Herhangi bir içeriğe yorum yapabilirler veya onaylayabilirler. İçerikleri takip edip bildirim alabilirler. Sohbet başlatmak için özel bir mesajlaşma alanından yararlanabilirler. Diğer sosyal ağlarda bağlantı paylaşabilirler. Katılımcı sayısı, öneri sayısı, destekleyen sayısı gibi metrik verilere erişebilirler.

Decidim Platformunun Kullanımına Bir Örnek: OmaStadi Katılımcı Bütçeleme Çalışması

2020 yılında Helsinki Belediyesi yürüteceği katılımcı bütçeleme süreci için Decidim platformunu tercih etmiştir. Katılımcı bütçeleme süreci dört aşamalı olarak tasarlanmıştır. Bunlar; katılımcıların fikirlerini sunacağı “beyin fırtınası aşaması”, iş birliği ile fikirlerin öneriye dönüştürüleceği, benzer fikirlerin birleştirileceği ve uzmanların önerilerin maliyetlerini tahmin edeceği “birlikte üretim aşaması”, 12 yaşından büyük herkesin oy kullanabileceği bir “oylama aşaması” ve en çok oyu alan önerilerin uygulanacağı “uygulama aşaması”dır (URL-7).

Beyin fırtınası aşamasında yapılı çevre, sağlık, kültür, spor ve rekreasyon gibi temalarda katılımcılar tarafından 1456 fikir iletilmiştir. Bu aşamada “fikirler, yasalara uymalıdırlar” ve “fikirler, belediyenin yetkileri dahilinde olmalıdır” gibi kriterler belirlenmiş ve katılımcılara önceden bildirilmiştir (URL-8) . İletilen fikirler Helsinki’nin bölgelerine, belirlenen temalara, kabul edilme durumuna göre filtrelenebilir. Bu aşamaya ait ekran görüntüsü Şekil 3’te gösterilmiştir.           

Birlikte üretim aşamasında ise online atölye çalışmaları ile uzmanlar ile katılımcılar bir araya gelmiş ve fikirlerden 466 tane öneri oluşturulmuştur. Tahmini bütçeleri hesaplanan 396 öneri oylama aşamasında yer almıştır. Platformda nasıl oy kullanabileceği veya öneri yapabileceği hem görsel hem de farklı dillerde yayınlanan raporlarla katılımcılara açıklanmış ve seçim kriterleri duyurulmuştur. 75 öneri uygulanmak üzere seçilmiştir. Platformda seçilen önerinin uygulanma aşaması dair detaylar da paylaşılmaktadır. Bu aşamaya ait ekran görüntüsü Şekil 4’te gösterilmiştir (URL-9)

Sonuç

Bilgi iletişim teknolojileri, insanların modern toplumda etkileşim kurma, katılma ve iş birliği yapma biçimlerini büyük ölçüde değiştirmiştir. Bu bağlamda son yıllarda uluslararası düzeyde e-katılım platformları çeşitlenmekte ve yaygınlaşmaktayken ülkemizde yaygın olarak kullanım söz konusu değildir. Halbuki e-katılım platformlarının çeşitliliği konusunda bilinçli olan kurumlar yürütülecek katılımcı süreç için uygun platformu seçerek belirledikleri hedeflere ulaşabilirler. Bu çeşitliliğe dikkat çekmeyi ve katılımcı sürece uygun platformu seçerken dikkat edilmesi gerekenleri vurgulamayı amaçlayan bu çalışma kapsamında incelenen platformların verileri Tablo 1’de sunulmuştur. 

	BLOCK BY BLOCK		DECIDIM
Fon Sağlayan Kurum	UN-Habitat Block by Block Vakfı
Politika Oluşturma Aşaması	☒Analiz (1)  ☐Karar/Tasarım Oluşturma ☒Uygulama (1)  ☐İzleme		☒Analiz  ☒ Karar/Tasarım Oluşturma ☐Uygulama  ☒İzleme
Katılım Yöntemi	☐Geleneksel katılım      ☐E-katılım      ☒Hibrit katılım (2)		☐Geleneksel katılım      ☒E-katılım      ☐Hibrit katılım
Platform Kategorisi	☒Web tabanlı uygulama      ☐Mobil tabanlı uygulama		☒Web tabanlı uygulama      ☒Mobil tabanlı uygulama
Katılım Seviyesi Ve Alanları E-Bilgilendirme E-Danışma E-Karar Verme	☐Bilgi verme   ☐Bilgi alma ☐Tartışma   ☐Danışma   ☐Öneriler   ☐Oy Verme ☒Ortak tasarım süreci   ☒Kolektif problem çözme		☒Bilgi verme  ☒Bilgi alma ☒Tartışma   ☒Danışma   ☒Öneriler   ☒Oy Verme ☐Ortak tasarım süreci   ☒Kolektif problem çözme
Bilgi İletişim Teknolojileri	☐Sohbet Odaları     ☐Bloglar     ☐E-oylama     ☐E-anket      ☐E-öneriler     ☒GIS     ☒Oyunlaştırma stratejileri		☒Sohbet Odaları     ☒Bloglar     ☒E-oylama     ☒E-anket      ☒E-öneriler     ☐GIS     ☐Oyunlaştırma stratejileri
Aktörler	☐Yerel yöneticiler      ☒Meslek uzmanları      ☒Yerel halk		☒Yerel yöneticiler      ☒Meslek uzmanları      ☒Yerel halk

Tablo 1. Block by Block ve Decidim platformlarının E-Katılım bağlamında değerlendirilmesi. (1)Block by Block e-katılım platformu doğrudan tasarım oluşturma aşamasında sürece dahil olsa da tasarımı oluşturabilmek için katılımcılar analiz ve uygulama aşamalarında da rol almaktadır, bu sebeple dolaylı olarak platform bu aşamalarla da etkileşim halindedir. (2) Bu sebeple de katılım yöntemi hibrit katılım olarak belirlenmiştir.
Table 1. Evaluation of Block by Block and Decidim platforms in the context of E-Participation. (1) Although the Block by Block e-participation platform is directly involved in the design creation phase, participants are also involved in the analysis and implementation phases in order to create the design, so the platform indirectly interacts with these phases as well. (2) For this reason, the participation method was determined as hybrid participation.

Buna göre; Decidim tüm katılım sürecini e-katılımla yürütürken; Block by Block katılımcı sürecin sadece 3B tasarım aşamasında platformu kullanmakta, buna karşın katılımcı süreci destekleyecek keşif gezileri, atölyeler gibi süreçlerde geleneksel katılımı kullanarak hibrit bir süreç yürütmektedir. Bu bağlamda seçilen platformlar katılım yöntemini etkilemektedir. Her iki platformda ücretsizdir, bunun yanı sıra Block by Block platformuna fon sağlayan kurumlar mevcuttur. Bu özellikler platforma erişilebilirliği kolaylaştırmaktadır. Decidim katılım kararlarının uygulanma durumunun izlenmesine izin verirken, Block by Block metodolojisi katılımcıların uygulamada rol almasını sağlamaktadır. Bunlar halkın katılımcı süreçlere ve yerel yönetimlere güveninin artmasını sağlamakta, kararları sahiplenme duygusunu güçlendirmektedir. Decidim zamandan ve mekandan bağımsız olarak kullanılabilirken; Block by Block metodolojisinde belirli mekanlarda belirli günlerde bulunma zorunluluğu vardır. Decidim platformunun hem web hem mobil tabanlı olması katılımcı sayısını artırabilecek bir özelliktir. Addis Ababa’da Block by Block platformu aracılığıyla yürütülen süreç, bilgisayar kullanımına hakim olmayan katılımcıların bu platformlara kısa sürede uyum sağlayabildiğini göstermiştir. Decidim tanımladığı birçok bileşenle (sistemdeki bileşenlerin yetersiz kalması durumunda yeni bileşen tanımlamaya izin vermesiyle) katılımcıya birçok rol tanımlamaktadır. Ayrıca Decidim platformunun kullanıldığı katılımcı süreçlerde yerel halk ve uzmanların yanı sıra yerel yönetimler de aktif rol almaktadır.   

Bu veriler göz önünde bulundurularak ülkemizde yürütülecek e-katılım süreçleri için yapılacak platform seçiminde şu konular önemlidir. Seçilen platformların katılımın yöntemini etkileyeceği göz önüne alınarak, katılımcı sürecin hedefine uygun platform seçilmelidir. Ücretsiz platformlar tercih edilebilir. Ayrıca platformların oluşturulması maliyet ve zaman alacağı için farklı projelere uyarlanabilir olması ve tekrar kullanılabilmesi de önemlidir. Çok işlevli bir platform kullanılacak ise platformun hem web hem de mobil tabanlı olması kullanımı artıracaktır. Şeffaflık tüm süreçte esas alınmalıdır. Bu bağlamda fikirlerin veya önerilerin seçiminde kabul edilebilirlik, seçim ve önceliklendirme kriterlerinin belirlenmiş ve sürecin başında duyurulmuş olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra kararların uygulanma durumu detaylarıyla paylaşılmalıdır. Çok çeşitli katılım bileşenleri ve bilgi iletişim teknolojileri kullanılarak halkın rollerinin çeşitlendirilmesi platformun işlevselliği açısından önemlidir.  

Ülkemizde e-katılım platformlarını kullanarak katılım süreci yürütmek halk için “öğrenme süreci” içeren yeni bir deneyimdir. Bunun bilincinde olarak e-katılım sürecinin planlanması gerekmektedir. Böylece, halkın e-katılıma ilgisi ve katılıma ilişkin farkındalıkları artacak, uygun e-katılım platformları seçilerek şeffaf yürütülen süreçler sonunda halkın katılıma olan güveni güçlenecektir. E-katılımın teknolojik yönüne vurgu yapılan bu çalışmanın devamında e-katılımı etkileyen sosyal ve yönetimsel konuların da araştırılması ülkemizde e-katılım süreçlerinin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.

Notlar

* Türkçe çevirisi yazar tarafından yapılmıştır.

1.  Açık kaynak kodlu bir web ve mobil programlama dilidir. Açık kaynak kodlu yazılım, telif hakkı sahibinin, yazılımı herhangi birine ve herhangi bir amaçla kullanma, inceleme, değiştirme ve dağıtma haklarını verdiği bir yazılım türüdür. (Laurent, 2004). 

Kaynaklar

• Dean, R. (2017). “Beyond radicalism and resignation: The competing logics for public participation in policy decisions”, Policy and Politics, 45(2), 213–230.
• Falco, E., Kleinhans, R. (2018). “Digital Participatory Platforms for Co-Production in Urban Development: A Systematic Review”, International Journal of E-Planning Research, 7(3), 52-79.
• Laurent, M. A. (2004). “Understanding Open Source and Free Software Licensing”, O’Reilly Media.
• Peristeras, V., Mentzas, G., Tarabanis, K.A. ve Abecker, A., (2009). “Transforming E-government and E-participation through IT”, IEEE Intelligent Systems, 24(5), p. 14-19.
• Ramasubramanian, L. (2010). “Geographic Information Science and Public Participation”, Springer Berlin, Heidelberg. 
• Smith, S. ve Dalakiouridou, E., (2009). “Contextualising Public (e)Participation in the Governance of the European Union”, European Journal of ePractice 7, p. 4–14.
• Tambouris, E., Liotas, N. ve Tarabanis, K., (2007). “A Framework for Assessing e-Participation Projects and Tools”, Proceedings of the 40th Hawaii International Conference on System Sciences, 1-10.
• United Nations (2014). “United Nations, E-Government Survey 2014: E-Government for the Future We Want”, United Nations Economic & Social Affairs, New York. 
• Wimmer, M.A., (2007). “Ontology for an E-Participation Virtual Resource Centre”, Proceedings of the 1st International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance, ICEGOV, Macao, China, 89-98.
• URL-1 https://www.blockbyblock.org/ Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-2 “The Block by Block playbook” https://www.blockbyblock.org/playbook Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-3 https://www.blockbyblock.org/projects/addisababa Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-4 https://decidim.org/about/ Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-5 https://docs.decidim.org/en/v0.27/index.html Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-6 “Decidim’s project white paper” http://ajbcn-meta-decidim.s3.amazonaws.com/uploads/decidim/attachment/file/2005/White_Paper.pdf Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-7 https://omastadi.hel.fi/?locale=en Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-8 https://omastadi.hel.fi/processes/osbu-2020/f/183/?locale=en Erişim Tarihi: 1 Aralık 2022.
• URL-9 https://omastadi.hel.fi/processes/osbu-2020/f/186/results/124?filter%5Bcategory_id%5D=177&filter%5Bscope_id%5D=&filter%5Bsearch_text%5D=&utf8=%E2%9C%93