Söke Kemalpaşa Mahallesi tarihsel dokusunun yaşatılarak geleceğe iletilmesine yönelik sokak sağlıklaştırma, cephe düzenleme, iyileştirme ve alt yapı projesi kapsamında gerçekleştirilen cephe renovasyonu ve çevre düzenlemesi çalışması proje kapsamında ele alınmaktadır.

Çalışma, söz konusu mahalle kapsamında yer alan Alay Sokak, Çetin Sokak, Çınar Sokak ile Şehit Cafer Caddesi ve Gündoğdu Caddelerini kısmen içermektedir. Belirtilen alanın sağlıklaştırmasına yönelik aşamalar, ilke kararları, proje ve uygulama şeklinde ortaya konulmuş, ölçek olarak ise yapı, sokak ve meydan bağlamında irdelenmiştir.

Çalışma, giriş, Söke hakkında genel bilgiler, çalışma alanının tanımı, alandaki sağlıklaştırma çalışmasının aşamaları, sonuç şeklinde kurgulanmıştır.

Söke Hakkında Genel Bilgiler

Batı Anadolu’nun önemli yerleşimlerinden Aydın iline bağlı bir ilçe olan Söke; Kuşadası gibi turistik, Ephesos, Magnesia, Didyma, Miletos, Priene, Heraklia gibi tarihi yerleşimler, Şirince, Doğanbey gibi konut dokusuyla çarpıcı kentsel sitler, Kuşadası Kalamaki Milli Parkı, Bafa Gölü gibi doğal güzelliklere yakınlığı ile özellikli bir konuma sahiptir. İzmir – Bodrum karayolu üzerinde olması nedeniyle uğrak yeri durumundadır. Söke, önemli coğrafi konumunun yanı sıra, verimli Aşağı Büyük Menderes Havzasında yer almasıyla, yıllar boyunca pek çok din ve kültürün birlikte yaşadığı bir Anadolu yerleşim merkezi olmuştur.

Söke, 1426 yılında Menteşe Beyliği’nin merkezi olmuş; bu tarihten sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır (Bilim; 2001). 15. ve 16. yy’da Söke, tarımsal potansiyeli ile bölgenin nüfus olarak en kalabalık köy yerleşimini oluşturmuştur.

1538’de karye (köy) olan yerleşim, 17. yy’da kaza merkezidir. 1864 yılında İzmir’e bağlı bir kaza iken, 1868 yılında Aydın Vilayeti’ne bağlanmıştır (Yapucu; 2001).

19. yy’da yerleşimde, Müslümanlar dışında Rumlar ve Levantenler de bulunmaktadır. Ayrıca Söke, çevredeki Ortodoks Rum kiliselerinin bağlı olduğu bir metropolitliktir. 20. yy’da yerleşimin sosyal yapısında çeşitlilik dikkat çeker (Sepetçioğlu; 2007).

Kemalpaşa Mahallesi’ne, o zamanki adı ile Rum mahallesine 1912-1913 Balkan Savaşları sonrasında Boşnaklar, 1923 “Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi” sonrasında da Yunanistan’da yaşayan Türkler gelmiştir (Öztürk; 2001, Sepetçioğlu; 2007).

Yerleşimdeki bu kültürel çeşitlilik, mimariyi de zenginleştirmiştir. Zaman içinde pekçok tarihi yapı yitirilmişse de, günümüzde özellikle Kemalpaşa Mahallesi, Söke kimliğinde önemli bir yer tutan doku olarak korunmuş bir alan niteliği ile yaşatılarak geleceğe aktarılmayı beklemektedir.

Çalışma Alanının Tanıtımı

Öncelikli çalışma alanı olarak seçilen bölüm, Söke’nin en iyi korunmuş mahallesi olan Atatürk’ün Cumhuriyetin ilanı sonrasında yerleşimi ziyareti ile Kemalpaşa Mahallesi adını alan ve aynı adla yaşayan, geçmişin Rum Mahallesi’dir. Söke’nin en çarpıcı yerleşimlerinden olan mahalle, Söke’nin elit kesiminin tercih ettiği bir alan konumunu yansıtmaktaydı. Günümüzde sosyal çevredeki farklılaşma bu kimliğini tam olarak sürdürmesini engellemektedir. Ancak yerleşimin kimliğindeki özellikli yeri, alanın yaşatılarak korunmasını gerekli kılmaktadır. Bu dokusal bağlamda cephelerin sağlıklaştırılması yanı sıra, kapsamlı onarım gerektiren örneklerin tek yapı bazında restorasyonunu da içerir.

Kemalpaşa Mahallesi, 2001 yılında İzmir KTVKK tarafından kentsel sit ilan edilmiştir. Sit alanında 56 tescilli parsel, iki anıt ağaç, sit dışında ise 22 tescilli parsel bulunmaktadır.

Çalışma alanı, Alay Sokak, Çetin Sokak, Çınar Sokak ile Şehit Cafer Caddesi ve Gündoğdu Caddelerini kısmen kapsamaktadır. Söz konusu sokaklar yer yer daralıp genişleyen, organik, sürprizli mekanlar sunan düzendedir. Sokakları,  333, 319, 337, 336, 334, 310, 276, 275, 273, 308, 309 numaralı yapı adaları çevrelemektedir.

333 numaralı yapı adası, Alay Sokağa bakmaktadır. Organik formlu yapı adası, beş adet tescilli (7, 8, 32, 11, 13 numaralı) parseli kapsamaktadır. Buradaki parsellerden üçü (4, 5, 6), arsa niteliğindedir. 333 ada 13 parseldeki tescilli yapının tek yapı ölçeğinde rölöve, restitüsyon, restorasyon projeleri hazırlatılmış olup, Kurul onayı aşamasındadır. Yapının turizm danışma bürosu olarak işlevlendirilmesi planlanmaktadır.

319 numaralı yapı adası, yaklaşık üçgen formlu olup; içerdiği yedi adet parselden biri tescilli, biri arsa niteliğindedir.

337 numaralı yapı adası, organik formlu ve iki çıkmazla kısmen bölünmüş olup, Alay Sokağa ve Çetin Sokağa bakmaktadır. Adadaki 37 adet parselden, sekizinde bulunan tescilli yapılardan 31 ve 32 parsellerdeki yapılar süreçte yıkılmıştır. 337 ada 1 parselde bulunan Uzbek Konağı’nın rölöve, restitüsyon, restorasyon projeleri hazırlatılarak Kurul onayı alınmış olup, restorasyon uygulaması sürmektedir. Bu yapının Mübadele Müzesi olarak işlevlendirilmesi öngörülmektedir.

336 numaralı yapı adası, yaklaşık yamuk formlu olup, 10 adet parsel içermektedir. Bunlardan 10 numaralı parsel tescillidir. Söke Belediyesi’ne ait olan söz konusu parseldeki yapının (Kamber Akkoyun Evi) tek yapı ölçeğinde rölöve, restitüsyon, restorasyon projeleri hazırlatılmış ve Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onay aşaması tamamlanmıştır. Yapının Semt Evi olarak işlevlendirilmesi düşünülmektedir.

334 numaralı yapı adası, altı adet parsel içermekte olup; bunlardan ikisi arsa niteliğindedir. Söz konusu küçük ölçekli yapı adası, Alay Sokağa cephelidir.

310 numaralı yapı adası, yaklaşık kare formlu olup; birinde tescilli yapının bulunduğu 15 adet parsel içermekte ve Şehit Cafer Caddesi’ne bakmaktadır.

276 numaralı yapı adası, yaklaşık üçgen formlu olup; içerdiği 21 adet parselden biri tescillidir. Yapı adası, Şehit Cafer Caddesi’ni sınırlandırmaktadır.

275 numaralı yapı adası ikiye bölünmüş olup, her biri birer çıkmaz sokakla kısmen parçalanmıştır. 32 adet parselin yer aldığı yapı adası, toplam dört tescilli yapının bulunduğu parselleri içermekte ve Şehit Cafer Caddesi’ne bakmaktadır.

273 numaralı yapı adasında, 17 adet  parsel bulunmakta olup, biri tescillidir. Ada, Şehit Cafer Caddesi’ne açılmaktadır.

308 numaralı yapı adası, biri tescilli yapı içeren 23 adet parsel içermekte olup; Çınar Sokak ile Gündoğdu ve Şehit Cafer caddelerine bakmaktadır.

309 numaralı yapı adası, yaklaşık üçgen formlu olup; bir çıkmaz sokakla kısmen parçalanmaktadır. İçerdiği 37 adet parselden beşi tescilli, biri arsa niteliğindedir. 309 ada 23 parselde yer alan ve restorasyon uygulaması tamamlanan Türk Evi’nin Dikim Atölyesi olarak düzenlenmesi düşünülmektedir.

Söz konusu yapı adalarının çevrelediği sokaklar genellikle yapılarla sınırlandırılmış olup; ön bahçeli örneklerde bahçe duvarı, yapının sokak sınırını belirlemekte, ayrıca yola taşan yeşil örüntü ile kent yeşiline katkı sağlamaktadır. Bazı parsellerdeki yapılar günümüze ulaşmadığından, bahçe duvarı sokakla sınırlandırıcı öğe niteliği oluşturmaktadır.

Alandaki Tarihi Yapılar ve Özellikleri

Çalışma kapsamında 116 adet yapının cephe sağlıklaştırmasının yapılması öngörülmüştür. Bunlardan yeni tescil listesine eklenenlerle birlikte, 23’ü tescillidir.

Alandaki parseller incelendiğinde, tescilli tarihi yapılar dışında, nitelikli yapılar, betonarme iki ve dört katlı yapılar, arsa durumuna dönüşmüş yerler görülmektedir.

Ele alınan tescilli tarihi yapıları ağırlıklı olarak, Rum evleri oluşturmaktaysa da, Türk evlerine ilişkin örnekler de görülmektedir.

Alandaki Tarihi Konutlar

Tarihi konutlar, niteliklerine göre Rum Evleri ve Türk Evleri olarak; kat adedine göre ise, tek katlı, bodrumlu ve tek katlı, iki katlı, bodrumlu ve iki katlı olarak gruplanmaktadır.

Çalışma alanındaki tarihi yapılar, genellikle Rum evi niteliğindeki örneklerdir.

Rum evleri, kargir, girişlerinin yoldan yükseltilmesi ile tanımlı bir giriş mekânının oluşturulduğu, orta hollü ya da yan hollü, genelde asimetrik düzendeki örneklerdir. Saçak ve kat bordürleri, açık çıkmalar cephelerin çarpıcı öğelerindendir. Evlerin hemen hemen tümü bahçeli olup, bahçe genellikle arkada ya da yanda, ender olarak önde konumlanmıştır.

Türk evleri, iki katlı, girişleri yol kotunda, yapım sistemi alt katta yığma taş, üstte bağdadidir. Üçgen çıkmalar, geniş saçaklar, cephenin karakterize unsurlarındandır. Alanda altı dükkan, üstü konut olan bir örnek de vardır.

Alandaki tescilli evler, genellikle iki katlı, orta hollü, asimetrik düzendedir. Alandaki yapılardan altısında açık çıkma, neredeyse tümünde bahçe bulunmaktadır.

Alandaki Sağlıklaştırma Çalışmasının Aşamaları

– Yaklaşım İlkeleri: Kemalpaşa Mahallesi’nin Söke yerleşimi içindeki ayrıcalıklı durumunun yanı sıra, alandaki doku olarak korunmuş yapıların ivedi bakım gerekliliği alan seçiminde etkili olmuştur. Alanda dokunun bütüncül algısını olumsuz etkileyen unsurların yanı sıra yapı cephelerinde öncelikli müdahaleyi zorunlu kılan niteliksiz ekler ve değişiklikler, cephe öğelerinin kaybı ve özgünlüğünün bozulmuş olması, yıpranmalar dikkate alınarak bu alanın ele alınması düşünülmüştür.

Çalışma alanı içerisindeki yapılar tarihi doku ve yeni yapı bağlamında incelendiğinde, süreç içerisinde oluşan yeni yapıların dokuya uyumlu olma düşüncesi ile biçimlenmediği, ölçek olarak tek ve iki katlı yapılar içeren geleneksel dokuyu ezdiği, cephe karakteri açısından da aykırı nitelik yansıttığı, geleneksel dokuyu oluşturan özellikli yapıların ise birçoğunun bakımsız, bazılarının terk edilmiş durumda olduğu algılanmıştır. Bunların yanı sıra geçmişte Söke’nin elit kesiminin yaşadığı mahallenin süreç içerisinde sosyal yapısının değişmesi, aidiyet bağlamında sorunlara ve evlerin daha hızlı yıpranmasına neden olmaktadır.

İlkesel anlamda geleneksel dokunun yaşatılarak sürdürülebilmesi açısından, doku genelinde yapılacak çalışmalar alt yapı iyileştirmeleri, ortak kullanım alanları oluşturulması ve cephe sağlıklaştırmalarıdır. Cephe sağlıklaştırma çalışmaları kapsamında yapılar geleneksel ve yeni yapılar bağlamında; geleneksel yapılar da tescilli esaslı onarım gerektiren, tescilli basit onarım gerektiren, tescilsiz olmak üzere gruplanmış ve müdahaleler bu doğrultuda şekillendirilmiştir.

-Proje Aşaması: Kemalpaşa Mahallesi’nin Söke kimliğindeki özellikli yeri ve tarihsel önemi dikkate alındığında, yaşatılarak korunması ve geleceğe aktarımının gerekliliği kaçınılmaz görülmektedir. Bu bağlamda tarihsel nitelikli yapılar içeren sokakların sağlıklaştırılmasının öncelikle gerçekleştirilmesi gerektiği düşünülmüştür. Proje aşamasında yapılacak çalışmalar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

Alan Genelindeki Çalışmalar

(Altyapı Çalışmaları):

• Elektrik ve telefon hattı kablolarının yer altına alınması,
• Temiz su, atık su ve yağmur sularına yönelik altyapı yenilemesi yapılması,
• Sokakların döşeme kaplamalarının yenilenmesi,
• Parsellerin imar hatlarına uygun olarak boş parsellerin sınırlarının taş duvarlarla tanımlanması.

Meydan düzenlemeleri yapılarak dokunun yaşaması ve mahalle halkının sosyalleşme ortamlarının yaratılması düşünülmüştür (Meydan Düzenlemesinin yapılması-Alay Sokak Kahveler Mevkii’nde, Alay Sokak ve Gündoğdu Caddesi kesişiminde).

a) Yapı bazında:

Yapı ölçeğindeki müdahale kararları, alandaki geleneksel yapıların tescil durumu ve onarım gerekliliği açısından niteliğine bağlı olarak şekillenmiştir.

Tescilli ve çok harap durumdaki yapıların tek yapı ölçeğinde rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanarak esaslı onarımlarının yapılması öngörülmüştür.

Öteki tescilli yapılarda basit onarım kapsamında değerlendirilebilecek çalışmaların yapılması önerilmiştir. Bunlar:

• Özgün cephe düzeni değişmiş örneklerde, cephe düzeninin yeniden ele alınması,
• Söve onarımı/temizliği ya da söve yapımı,
• Yıpranmış özgün cephe öğelerinin onarımı, harapsa aslına uygun olarak yenilenmesi,
• Cephelerde yer alan saçak bordürü, kat bordürü, köşe silmesi gibi süsleme elemanlarının onarımı,
• Sıva raspası,
• Yüzey temizliği,
• Derz onarımı,
• Metal cephe öğelerinin bakım, onarımı,
• Girişi cephe duvarıyla hemyüz olan örneklerde korunaklı bir giriş oluşturmak amacıyla giriş saçağı yapımı,
• Cephede özgün olmayan ve cephe karakteriyle bağdaşmayan kapı, pencere gibi yapı öğelerinin, biliniyorsa özgün şekline getirilmesi (tarihi nitelikli örneklerde), bilinmiyorsa cephe karakterine uygun bir düzende yenilenmesi,
• Algılamayı bozan, sonradan eklenmiş parmaklıkların kaldırılmasıdır.

Tescilsiz yapılarda,

• Cephe düzeninin özgün dolu-boş düzenine göre yeniden ele alınması,
• Özgün cephe elemanlarının onarımı, harapsa aslına uygun şekilde yenilenmesi,
• Cephelerde süsleme öğelerinin onarımı,
• Korunaklı giriş saçağı eklenmesi,
• Cephe karakteri ile bağdaşmayan yapı öğelerinin özgün duruma getirilmesi,
• Algılamayı bozan, sonradan eklenmiş parmaklıkların kaldırılması,
• Sıva onarımı,
• Söve onarımı,
• Bazı yapı cephelerine uygulanmış olan ve özgün dokuyu kapatan kaplamaların ayıklanması,
• Cephelerdeki eksik mimari öğelerin aslına uygun olarak tamamlanması,
• Cephelerde rutubet etkisi görülüyorsa yalıtım yapılması,
• Cephelerde yüzey temizliği yapılması önerilmektedir.

Yeni yapılarda, sağlıklaştırma kapsamında ilkesel olarak yeni yapılara (apartmanlara) fazla müdahale edilmemesi düşünülmüş, yapılacak çalışma şöyle sınırlandırılmıştır:

• Giriş saçağı eklenmesi,
• Sıva, boya, badana yapımı,
• Cephede özgün proje ile bağdaşmayan ve görsel algılamayı bozan değişikliklerin aslına uygun duruma getirilmesi (katlarda pencere düzeni değişmişse, bütüncül bir niteliğe kavuşturulması),
• Ayıklama (görsel algılamayı bozan balkon panjurları vb.’nin kaldırılması)

KAİP (Koruma Amaçlı İmar Planı) kararlarında vurgulanan ilkelere uyum doğrultusunda düzenlemelerin yapılması öngörülmüştür. Yapı cephelerinde ahşap doğrama kullanımı, cephe dolu boş düzeninin özgün şekline getirilmesi önerilmiştir.

Proje kapsamında, yeni yapılarda izinsiz gerçekleştirilen tam kat ve kısmi kat eklerinin kaldırılması benimsenmiştir

b) Sokak bazında

• Yapıların ve sokağın görsel algılamasını olumsuz etkileyen telefon, elektrik hat ve direklerinin yer altına alınması,
• Döşeme kaplamalarının yeniden ele alınması,
• Zeminde yağmur oluklarının yapılması,
• Oturma köşeleri oluşturulması,
• Çöp kutularının konulması,
• Yeşil örüntü, çiçeklik elemanlarının planlanmasıdır.

Sokaklarda ortaya doğru eğim verilerek orta aksta oluk oluşturulması önerilmektedir. Sokağın genişleyerek meydancık oluşturan kısımlarında ise, döşeme kaplamasının radyal düzende yerleştirilmesi, söz konusu odaklarda çiçeklik, kent plastiği gibi öğelerin kullanımı düşünülmüştür.

Çalışmada düzenlenen sokakların yaya yolu durumuna getirilmesi istemine göre düzenleme yapılmış; özel durumlarda araç giriş çıkışına olanak sağlayan planlama oluşturulmuştur.  Meydan düzenlemesine ilişkin öneri geliştirilmiştir.

Sağlıklaştırma kapsamında yapılacak bütün yolların, yaya yolu olarak düzenlenmesi, yaya yollarına olağanüstü durumlar dışında (yangın, hastalık vb. durumunda itfaiye, ambulans vb.) araç girmemesi; alandaki konutların çöplerinin, proje kapsamında belirlenen yerlerden alınması önerilmiştir.

c) Meydan Düzenlemesi

Çalışma kapsamında meydan iki bölüm olarak düzenlenmiştir.

• İlk bölüm, platformlarda, kısmen ağaç altına yayılan dingin bir oturma düzenini yansıtmaktadır.
• Öteki bölüm, iki alt bölüme ayrılmıştır. Bunlardan biri, spor ve çocuk oyun alanı niteliğindeki çim zemin üzerine yerleştirilmiş ahşap ağırlıklı malzemeler içeren oyun aletleri ile ebeveynlerin izleme ve bu arada spor yapmasına olanak sağlayan oturma birimleri ile spor aletlerini kapsamaktadır.
• Meydan ve ana yaklaşım aksında çim ve mevsimlik çiçekler içeren yeşil alan düzenlemesi yapılmıştır.

-Uygulama Aşaması: 2011 yılında onaylanan projenin uygulamasına finansal kaynaklar zamanında sağlanamadığından ancak 2014 yılında başlanılabilmiştir.

Bu kapsamdaki çalışmalar, altyapı, çevre düzenlemeleri ve tek yapı müdahale uygulamaları olarak gruplanabilir.

Altyapı çalışmaları

Bu kapsamda proje aşamasında öngörülen elektrik ve telefon hatlarının yeraltına alınması, yağmur suyu tahliyesinin düzenlenmesi, sokak kaplamalarının yenilenmesi gerçekleştirilmiştir.

Çevre Düzenlemeleri

Çalışmada yerleşim girişinde ve Alay Sokağın başlangıcında konumlanan meydanın yeniden düzenlenmesi yapılmıştır. Daha önce bir kısmı kahvehane olarak kullanılan alan, park, çocuk oyun alanı olarak şekillendirilerek bütün mahallelinin yararlanabileceği bir atmosfer yaratılmıştır.

Tek Yapı Müdahaleleri

Tek yapı bağlamında proje aşamasında belirlenen müdahalelerden sıva analizi doğrultusunda özgün içeriğe uygun sıva yapılıp uygulanması düşünülmüştür. Ancak uygulamada, sıva raspası sonrasında tescilli yapılardan nitelikli taş duvar dokusu içerenler sıvanmayıp derz onarımı yapılarak koruyucu uygulanmıştır.

Cephe öğelerinden korozyon etkisi gözlenen metal kapı, pencere kanatlarına uygun pas giderici ve boya uygulaması yapılmıştır.

Yukarıda tanımlanan iş aşamaları proje aşamasında gerçekleştirilmiş olup, proje kapsamında öngörülen bazı çalışmalar çeşitli nedenlerle uygulanamamıştır.

Bunlar;

1.Ekonomik olanakların kısıtlılığı,

2.Kullanıcıların izin vermemesi,

3.Proje aşamasında yaya alanı olarak öngörülen sokakların taşıt trafiğine kapatılamamış olmasıdır.

Söz konusu nedenlerle yapılamamış çalışmalar ise;

• Proje aşamasında çalışma alanı bütününde öngörülen çatı yenilenmesi ve düzenlenmesi,
• Yapı cephelerinde proje kapsamında önerilen dolu-boş düzenlemeleri,
• Giriş saçakları,
• Alay Sokak Gündoğdu Sokak kesişimindeki meydan düzenlemesi, olarak belirtilebilir.

Çatı onarımı yalnızca ivedi onarım gerektiren geleneksel yapılarda yapılmıştır.

Çalışma başlangıcında alan sınırı bütününde düşünülen uygulama, yalnızca altyapı ve tescilli basit onarım görecek yapılara yönelik çalışmalar bağlamında bütüncül şekilde uygulanabilmiş; özellikle ekonomik kısıtlamalar nedeniyle öteki cephe düzenlemeleri aşamalandırılmak zorunda kalınmıştır. Çalışma alanı tanıtımı bölümünde belirtildiği gibi alanda bulunan harap durumdaki tescilli yapıların bazılarının proje, bazılarının ise uygulamaları sürmektedir.

Sonuç olarak; Söke Kemalpaşa Mahallesi’nde belirlenen sokaklarda proje aşamasında planlanan çalışmalar aşamalandırılmış olup, ilk aşama kapsamında yapılan uygulamalar makale kapsamında aktarılmaktadır.

Sonuç

Söke ilçesinin konum olarak merkezi bir noktada yer alması, İzmir-Bodrum yolunun uğrağını oluşturması, yerleşimin yakın çevresinde çeşitli antik kentlerin, turistik odakların, kentsel dokuların varlığı önemini artırmaktadır. Son derece verimli Söke Ovası da, yerleşime tahıl ambarı olarak ayrı bir anlam katar.

Söke, yakın çevresindeki bu doğal, arkeolojik, kentsel, turistik değerlerin yanısıra, tarihsel süreçteki önemi ve günümüze kısmen de olsa ulaşan mimari dokusuyla ayrıcalıklı yere sahip yerleşimlerdendir. Söz konusu tarihi değerlerden zaman içinde yok olanlar için artık yapılabilecek bir şey yoksa da, var olanların yaşatılarak korunması ve geleceğe aktarılması kaçınılmazdır. Bu bağlamda yerleşimin en özellikli noktalarından Kemalpaşa Mahallesi; öncelikli çalışma alanı olarak ele alınıp, harap durumdaki örneklere, ivedilikle tek yapı ölçeğinde, esaslı onarım uygulanmalıdır. Çalışma öngörülen projenin uygulamasının ilk aşaması tamamlanan kısmına yönelik yapılanları içermektedir. Öteki alanlar için de dokusal bağlamda, seçilen sokakların sağlıklaştırması, çevre düzenlemesi (döşeme, yeşil, su öğesi gibi) ve sınırlandırılan yapıların cephe renovasyonu gerçekleştirilmelidir.

Bütün bu çalışmalar, Söke’nin tarihsel kimliğinin ortaya çıkarılıp vurgulanmasına katkı sağlayacaktır.

Kaynaklar

Bilim, C.; “Evliya Çelebi Seyahatnamesinde ve XIX. Yüzyılda Salnamelerde ve Arşiv Belgelerinde Söke”, Birinci Uluslararası Aşağı Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Sempozyumu, Söke, 2001.

Dalgıç, İ.; “Söke-Tarihi Coğrafyası Ekonomisi”, Söke, 2003.

Genç, F. N.; “Söke Kentsel Alanı ve Bu Alanın Yönetimi”, Genç, F. N.; Yılmaz, A.; Özgür, H.; (Editörler), Dönüşen Kentler, Değişen Yerel Yönetimler, Gazi Kitabevi, Ankara, s.143-170, 2008.

Güner, Z.; “Söke’de Sit Koruma Projesi”, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı yayınlanmamış yüksek lisans tezi, 2010.

Güney, A.; “Çevre ve Kalkınma İkileminde Söke: Bütünsel Yaklaşımla Çözüm Önerileri”, 2000’e Bir Kala Büyük Menderes Havzası 4. Tarım ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 9-10 Eylül 1999, Söke, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, s.7-18, 1999.

Öztürk, A.; “Cumhuriyet Döneminde Söke’ye Yapılan Göçler” (1923-1989), Birinci Uluslararası Aşağı Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Sempozyumu, Söke, 2001.

Sepetçioğlu, T. E.; “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Girit’ten Söke’ye Mübadele Öyküleri”, Yüksek Lisans Tezi, ADÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2007.

Tuna, B.; “Söke’nin Yaşlanan Zarif Yapıları”, Mimarlık (Eylül-Ekim 2014) 379, s.66-68, 2014.

Yapucu, O. P.; “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Söke”, Birinci Uluslararası Aşağı Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Sempozyumu, Söke, 2001.