Derleyen: Besray Köker

41. Pritzker Ödülü’nün sahibi, Mimar Alejandro Aravena’nın 2014 yılında TEDGlobal’da yaptığı konuşmasının ana başlığı, onun tasarıma bakış açısını ve mimari anlayışını tek cümlede özetliyor: “Benim mimari felsefem, toplumu sürecin içine dahil etmektir!”

Küresel konut krizine karşı aktivist bir anlayışla mimari bir mücadele veren Aravena, kurucusu olduğu Elemental Mimarlık Stüdyosu çatısı altında bu felsefeyi benimseyerek özellikle düşük bütçeli, kullanıcının da üretime dahil edildiği, mütevazi, uygulanabilir, pratik ama iyi tasarlanmış konut projelerine imza atıyor. Gelir seviyesi düşük bölgelerde “incremental” yani “artımlı” tasarım olarak ifade ettiği, yarısı hükümet fonlarıyla geri kalanı da konut sakinlerinin kendi imkânlarıyla tamamlanan sosyal konut yapılarının öncülüğünü yapan Aravena, hükümetleri bu yönde teşvik etmek amacıyla yaptığı düşük bütçeli sosyal konut tasarımlarını açık-kaynak olarak Elemental Mimarlık Stüdyosu’nun web sitesinde de yayınladı.

Açık Radyo’da Metropolitika programına konuk olan Mimar Gökhan Karakuş da Aravena’ya Priztker Ödülü’nü getiren bu ve benzeri projeleri şu sözlerle ifade ediyor: “Gecekondu deneyimlerinin yarattığı yaratıcı birikim ve bu birikimin üzerinden düşünülecek kentsel dönüşüm bugün dünyada şehircilik/mimarlık alanında en güncel tartışmaların göbeğinde yer alabilir. Şili’den Alejandro Aravena da fakir kentlileri yerlerinden etmeden yerleşimlerini sağlayacak toplu konut projesiyle 41. Pritzker Mimarlık Ödülü’nü aldı.”

Aravena’nın ödül aldığı yıl, Venedik Mimarlık Bienali’nin direktörlüğüne getirilmesi de tesadüf değildi; zira dünya kaynaklarının azaldığı bu dönemde insanların yaşama koşullarını iyileştirme teması tam da Alejandro Aravena’nın kotaracağı bir içerikti. Mimarlığı tanımlarken, “Mimarlık yaşadığımız mekânlara form vermekten daha karmaşık veya daha kolay bir şey değil. Bu mekânlar bizim inşa edilmiş çevremizde barınan evler, okullar, ofisler, mağazalar, müzeler, saraylar, kamu binaları, otobüs durakları, metro istasyonları, meydanlar, parklar, sokaklar, sokakların etrafındaki ağaçlar, kaldırımlar, park yerleri gibi program ve parçaları kapsar. Ancak bu mekânların formu yalnızca günümüzün estetik trendleri ya da işin verildiği tasarımcının yeteneği ile değil, aynı zamanda kanunların, arzın, ekonominin ve yönetmeliklerin sonucunda ya da koordinasyon eksikliği, kayıtsızlık ve de basitçe şans eseri de tanımlanır” diyerek yapıları çimento, tuğla, çelik ve ahşaptan ibaret olmaktan öte, daha çok boyutlu düşünmememiz gerektiğine yönlendiren mimar, son olarak mimarlık alanına yaptığı olağanüstü yapısal ve teorik katkılardan dolayı aldığı Royal Institute of British Architect’s (RIBA) Charles Jencks Award ödülüyle adından söz ettiriyor.