Köyde Mimarlık

Prof. Dr. İhsan Bilgin

Mies’e Nazire
Zaman hızlı akıyor, gündemler değişiyor. Han Tümertekin’in 2000’lerin başında yapıp kendisini dünya mimarlık gündemine de taşıyan iki tatil evini yeni kuşakların da tanıması lazım. İkisi de
Edremit Körfezi kuzey bandının başlangıcı Assos Antik Kenti ardalanındaki dağ köyü Büyükhüsun’da bulunuyor. Minyon bir köy ölçeğinde birbirine bu kadar zıt iki ayrı bağlam olabilir mi? Olmuş. O da her ikisinin de o kadar hakkını vererek çözmüş ki Mies kalkıp görse, kendi yaşam dilimiyle bu iki fırsatın çakışmamasına hayıflanabilirdi.

Birbirine Nazire
Büyükhüsun, denize inen bir yamacın üzerindeki dağ köylerinden biri ve aşağıdan gelen yol, köyün denize paralel omurgasına dönüşüp altıyla üstünü ayırıyor. İlk yapılıp Ağa Han Ödülü aldıktan sonra Domus’un kapağına kadar çıkan B2 Evi, köyün aşağı bölümden de kopuk, dik bir kayalığın tepesinde yalnız başına; sonra yapılan SM Evi ise yola paralel, lineer bir zemin üzerinde, köyle kısmen alışveriş içinde bulunuyor.

Uçurumun Kenarı
B2 Evi, o dik yamaç üzerinde setlerle kendine yer açıp yerleşirken ardındaki dar alanı merdiveniyle de gölgelik bir açık alan gibi kullanıyor. Minyon evin zemini mutfaklı, manzaralı bir oturma; üzeri de iki yatak odası olarak düzenlenmiş.

Evin özgünlüklerinden biri de kabuk malzemeleri. İki yan cephesi taşıyıcı beton dikmeler arası, içerinin de yüzeyi olan dolgu taş duvardır. Manzara cephesi ise o zaman Türkiye piyasasında hala
hazır panjur sistemleri bulunmadığından mimar tarafından sazlık malzeme kullanılarak tasarlanan kanat kapaklarla sımsıkı kapatılmış, arka yüzdeki giriş çıkış boşlukları da aynı kanatlarla perdelenmiştir. Evin arka yüzündeki ince bant; kapılar kadar mutfak tezgahı, wc
ve duşları da içermektedir.

Taşla Camın Arası
Yola paralel SM Evi’nin bir dar kenarı ev sahibi yatak odaları, diğeri konuk yatak bölümünden oluşmakta. Evin uzun kenarları cam ve taş duvarlarca sınırlanıyor. Manzara tarafındaki cam cepheye paralel arkad, bir gölge katmanı oluşturuyor. Arkadaki dolgu taş duvarla yatak odaları arasındaki iç koridor, duvarın içindeki pencerelerden havalanıyor ve dolgu taş duvarı tutan çelik profiller çatı makasını oluşturuyor. Oturma bölümüyle misafir bölümü arasındaki üzeri dolgu taş tavanlı bölüm, iki kenardan ve tavandan havalanan gölgelik bir sundurma.

Keşfin Sonu
Edremit Körfezi kuzey bandı, kıyı boyunca art arda dizilmiş koyları ve sırtlarını yasladıkları Kaz Dağları’na gömülmüş köyleri, şimdiden evrensel mimarlık mirasına malolmuş Tümertekin
tasarımı evleriyle, Marmara ve Ege’deki mimarlık öğrencileri için otoyla iki günlük bir keşif gezisi fırsatı. Tabii Serhat Akbay’ın işleriyle Nevzat Sayın’ın Yahşibey Köyü’nü ve Ömer Selçuk Baz’ın Truva Müzesi’ni de bu kırsal gezi programına dahil ederek. Şunu eklemeden olmaz: Kıyı bandından dağ köylerine kadar sıçramış lokanta, kafe ve turistik dükkanları ama öncelikle de gayrimenkul piyasasındaki hareketlilik, ister istemez Bodrum’un sonunu akla getiriyor. Cansever’in Ertegün Evi, Bodrum’a son bakışta aşkın da hafızası olmuştu. Konu ettiğim B2 ve SM evlerinin yazgılarının yeni kuşakların daha nice tutkulu bakışına ilham kaynağı olmasını dileyebiliriz.