Homeros Yaya Üst Geçit ve Alanı

Mimari Tasarım
M artı D Mimarlık

Proje Ekibi
Ali Can Helvacıoğlu, Engin Yavuz

Proje Yeri
Bayraklı, İzmir

İşveren
İzmir Büyükşehir Belediyesi

Statik Proje
Cemal Coşak, Deniz Alkan, Niyazi Kürşat Ekşi

Mekanik Proje
Nejdet Tunalı

Elektrik Projesi
Namık Onmuş

Proje Tarihi
2018

M artı D Mimarlık tarafından tasarlanan Homeros Yaya Üst Geçit ve Alanı, Salhane İZBAN İstasyonu’ndan kıyı hattına yaya ve bisiklet bağlantısını sağlayan yaya üst geçidi ve Homeros’un anlatılarını simgeleyen taş blokların yer aldığı, denize açılan meydandan oluşuyor.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentte yaklaşık 40 kilometrelik kıyı boyunca kesintisiz yaya, bisiklet ulaşımını sağlamak ve farklı programlarla zenginleşen mekanlarla kentlinin denizle buluşmasını artırmak amacıyla 2011 yılında İzmir Deniz Projesi’ni başlattı. Taşıdığı potansiyellerle farklı özellikler gösteren kıyı, dört ayrı alana ayrılarak ele alınmış.

Bu alanlardan biri olan Turan’dan Alsancak Limanı’na kadar olan kıyının tasarım teması iki temele dayanıyor. Birincisi bölgedeki kullanımların kısıtlılığı, henüz “yer” olma özelliği barındırmaması; ikincisi ise alanın barındırdığı bağlantı potansiyeli, coğrafi olarak Karşıyaka’yla Alsancak ve Körfez’e uzak kalan Bornova ile kıyı arasında fiziksel bağlantı kurma, tarihsel olarak en eski yerleşim (Symrna) ile İzmir’in yeni merkezi arasında bir süreklilik sağlama olanakları. Bu temel özellikler çerçevesinde tasarımda Bayraklı bölgesine “yer” olma özelliği katacak, kimlik kazanmasını destekleyecek öneriler geliştirilmesi, coğrafi ve tarihsel bağlantıların vurgulanması, güçlendirilmesi ve sürekliliğin sağlanması hedeflenmiş.

“Suya Dokunmak” temasında, barındırdığı potansiyellere göre tasarım alanı bölgelere ayrılarak  tasarım kararları oluşturulmuş. Adalar, kumsal, eğlence, ekopark gibi  farklı temalarda ele alınan alt bölgelerin zaman içinde bölgeye kimlik kazandıracağı öngörülmüş. Altınyol ve İZBAN hattının oluşturduğu fiziksel engelin aşılarak kıyı art alan bağlantısının kıyıya dik koridorlar olarak devam etmesi hedeflenmiş. Mekansal olarak bu bağlantıyı sağlayan yaya köprüleri, engeli aşan, belirli aralıklarla tekrar eden, tema ve art alanın özelliklerine göre karakteri değişen ve ritim duygusu veren tipolojik bir yapı elemanı olarak kullanılmış. Bu yaya köprülerinden biri de, merkezi iş alanına (MİA) hizmet eden ticari ve gastronomik programlarla desteklenen bölgede konumlandırılmış. Çekim noktaları olarak barlar, kalıcı ve yüzer restoranlar, yapay topografya içinde ve üzerinde oluşturulan gastronomi ve eğlence mekanları ile sert zemin dokulu sahil bandı, promenad, denize inen basamaklar ve oturma birimleriyle bölgenin sosyalleşme aksına dönüşmesi, önerilen yeni bir vapur iskelesi ve Altınyol, İZBAN hatlarını aşan yaya köprüsü ile sahil ve art alanını birbirine bağlayan bir yeni merkez kimliği kazanması hedeflenmiş.

Bu alanda önerilen yaya üst geçidinin öncelikle Salhane İZBAN İstasyonu’ndan kıyı hattına yaya ve bisiklet bağlantısını sağlaması amaçlanmış. Yaklaşık 300 metre uzunluğunda olan üst geçit / köprü, yeşil peyzajın desteklediği, oturma olanakları ile çeşitlenen, iki ayrı kotta seyir terası ve meydanla sonlanan bir kurguda tasarlanmış.

Kent coğrafyasının sahip olduğu kültürel mirası bir değer olarak öne çıkarmak isteyen yerel yönetim bu aşamada, meydanın antik çağda Ege adalarında yaşadığı düşünülen, kör bir halk ozanını temsil eden Homeros adına tasarlanma talebini belirtmiş. Böylelikle üst geçidin kıyıyla bağlanmasını sağlayan deniz meydanı Homeros Anı Meydanı olarak ele alınmış.

Ege ortak kültürünün temsil mekanı olan meydan, ozan Homeros’un anlatı alanı olarak ele alınmış. Elips formlu meydan araç trafiğinin gürültüsünden yalıtılmış bir ortam yaratma eğilimiyle bir dizi yapay tepeyle sınırlanırken, kıyıda basamaklı bir deniz amfisi formu alarak denize doğru açılıyor, meydan ve deniz birbirine karışıyor. Meydan üzerindeki mermer bloklar, Homeros’un anlatıları / sözcükleri. Bloklar üzerinde İlyada ve Odysseia destanlarından pasajlar yazılı. Sözlerin simgesi taş bloklar meydandan denize doğru inmeye başlıyor, suya karışıyor ve sözler dalgalarla yayılıyor.

Bölgenin ağaç ve bitki dokusuyla kaplanmış yapay tepelerin yarattığı duvar ise Homeros’un destanlarındaki kahraman isimlerinin yer aldığı rölyef yüzeye dönüşüyor. Yeşil ve sert dokunun dengeli dağılımıyla tasarlanan peyzaj alanı içinde, anlatılan senaryo ile tasarlanan mekanın anlatısını zenginleştirecek, anlam değerini pekiştirecek, özgün ve çağdaş Homeros heykellerinin yer alacağı  heykel noktaları öngörülmüş.