Derleyen: Gülce Halıcı, Mimar

Binaların, yaşam alanlarının, şehirlerin sağlığımızı ve yaşama şeklimizi etkilediği bin yıllardır bilinen bir gerçek. Salgın hastalıklar her ön plana çıktığında yapılı çevrenin insan sağlığı üzerindeki etkileri dünya mimarlık ortamında pek çok kez tartışıldı. Büyük şehirler başta olmak üzere gerek kentlerin gerekse binaların şekillenmesinde ilk çağlardan bu yana salgın hastalıklar hep etkili oldu. Veremle hayatımıza giren sanatoryumlar bu yaklaşımın hala günümüzde etkisini sürdüren örneklerinden biriydi. Veremle mücadele için yüksek tavanlı, bol güneşli, her odasında geniş balkonu ile güneşlenmenin mümkün olduğu pürüzsüz beyaz mekanlar inşa edildi ve bu sağlık arayışı modern mimarinin başlangıcı oldu. 

Çağdaş insanın karmaşık metropollerin yarattığı stresle mücadele etmek zorunda kaldığı ve mekanda esenlik ve sağlığın hiç olmadığı kadar önem kazandığı günümüz dünyasında ise yapıların insan fizyolojisine ve psikolojisine uygun olarak ele alınmaları gerekiyor. 

Pek çok kez kanıtlandığı üzere insan beyni, içinde bulunduğu mekana göre kendini ve hislerini yeniden şekillendiriyor. Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nde nörobilimden yararlanılarak mimarlığın beyin üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik yapılan detaylı araştırmalarda deneyimleyenlerin beyin dalgalarındaki değişimler ölçülmüş ve mekanın insanların karar verme mekanizmaları, zihinsel ve fiziksel sağlık durumları üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri olabileceği kanıtlanmış (Paiva&Jedon, 2019). 

Mimarlığın en önemli rolü olan fiziksel, çevresel ve ekonomik kriterlere uygun yapı inşa etme sorumluluğu kullanıcıların ruh ve fizik sağlığına yönelik mekan tasarımlarını da kapsıyor. Doğal malzeme seçimleri, yapının içinde bulunduğu çevreyle uyumu, doğayla olan ilişkisi ve yarattığı ruhsal etkiler, yapıların kullanıcıların sağlığını koruyabilecek hatta iyileştirebilecek güce sahip olmalarını sağlıyor. Sağlıklı yapılar, yalnızca hastalık zamanında iyileştirici güce sahip olan mekanlardan ibaret olmayıp, aynı zamanda kullanıcıların kendi koşullarına dair olumsuz düşüncelerden arınmalarını ve kendilerini daha pozitif hissetmelerini sağlayan   mekanları da kapsıyor. 

Bu ayki dosya sayfalarımızı mimarinin iyileştirici gücünü kullanan, kullanıcılarına fiziksel ve ruhsal esenlik veren, bulunduğu çevreyle uyumlu, insan sağlığını iyileştirmek için sürdürülebilirliği ve doğal malzeme kullanımını ön plana çıkaran 10 nitelikli projeye ayırdık.