Studio Vertebra tarafından tasarlanan Diyarbakır Halk ve Çocuk Kütüphanesi, Diyarbakır’ın yeni yapılaşma bölgesinde kent mimarisinin geleneksel referanslarından beslendiği tasarımıyla şehrin mimarisine yeni bir soluk getiriyor.

Kuruluşundan bu yana mimari, iç mimari ve restorasyon alanlarında ulusal ve uluslararası ölçekte ‘çok disiplinli’ çalışmalar yürüten, Baş Mimar Gencer Yalçın, Y. Mimar Dilşad Öktem Aslaner, Y. Mimar Bahar Yücel ve İç Mimar Efe Kağan Hızar’ın ortaklığındaki İstanbul merkezli tasarım ofisi Studio Vertebra’nın Diyarbakır’da tasarladığı, kentin batıya doğru gelişen yeni yapılaşma bölgesinde konumlanan Diyarbakır Halk ve Çocuk Kütüphanesi, kent mimarisinin geleneksel referanslarından beslenerek tasarımdaki farkını ortaya koyuyor.

Kütüphane Tasarımında Avlu Etkisi

Diyarbakır Halk ve Çocuk Kütüphanesi’nin tasarımında sur içi bölgesinin sokak-avlu ilişkisi ve dam kullanımından türeyen kademeli yapısından esinlenildi. Tasarım, yapının ortasındaki avlunun etrafında konumlanan halk kütüphanesi ve çocuk kütüphanesi olmak üzere iki ana programdan oluşturuldu. Tasarımdaki avlu, bu iki yapı için ortak bir etkinlik alanı olarak kullanıldığı gibi iki ana girişi birbirine bağlayan bir aks görevi de görüyor. Aynı zamanda bu avlu, kentin geleneksel referanslarından beslenerek çeşme ve ağaç merkezli bir orta bahçe şeklinde tasarlandı.

Diyarbakır Halk ve Çocuk Kütüphanesi tasarımının parsel sınırına çekilmesiyle, bahçe duvarı ve bina arasında boşluklar oluşmuş ve bu boşluklar kütüphanenin amacına uyarak çocuk oyun alanları olarak değerlendirilmiştir. Bu çekilme halk kütüphanesinde dış mekandaki ses ve gürültüyü izole eden sakin bahçelerle rekreasyon meydanına ve kütüphane için de çalışma alanına dönüştü.

Sokak-avlu ilişkisi ve dam kullanımından türeyen kademeli yapının uygulandığı projede, zemin üstü katlarda kütlesel farklılaşmalar avlu ve bahçelerde gölgelik alanlar oluştururken ikinci katta teras alanı olarak kullanıldı.

Yapı kabuğunda kullanılan iki ana materyal kütlesel etkiyi vurguluyor; özellikle dış çeperde tercih edilen korten çelik malzeme, dokusu ve oluşturduğu hissiyat nedeniyle” sur içi “bölgesine gönderme yaparken aynı zamanda yapıyı çepeçevre saran ve bazı yerlerde görsel ilişkiyi kesmemek için saydamlaşan “akıllı bir zar” olarak tasarlandı. Korten çelik malzeme, oluşturduğu gölgelik alanlar sayesinde yapıda konforlu açık mekânlara da imkân veriyor.

Diyarbakır Halk ve Çocuk Kütüphanesi, yaklaşım senaryosuna göre kabuktan merkeze doğru bir çekim oluşturacak şekilde ana girişleri oluşturmuştur. Kabuk, dışarıdan bakıldığında arkasında kalan kademeli yapı için saydam bir baza gibi davranırken iki ana hacmi, avluyu ve iç bahçeleri bir arada tutan bütünleştirici bir örtü gibi davranıyor.

Yapıda kullanılan bir diğer malzeme ise, Diyarbakır geleneksel mimarisinde sıklıkla kullanılan doğal taş; kullanımının yaygın olması ve kaynağa yakınlığı gibi nedenlerden dolayı tasarımın ana materyallerinden birisi olarak ele alınıyor. Buna bağlı olarak ana kütlelerde ağırlıklı olarak doğal taş tercih edilirken cepheyi saran kabukta korten malzeme tercih edilmiştir.