SCRA Mimarlık ve CBN Mimarlık tasarımı Çanakkale Belediyesi “Yeşil” Yerel Yönetim ve Kültür Merkezi Binası ve Yakın Çevresinin Düzenlenmesi; sürdürülebilir tasarım anlayışını enerji optimizasyonunun ötesine taşıyarak bulunduğu çevrenin yerel sorunlarına cevap sunan, sosyo-ekonomik olarak gelişimine destek olmayı amaçlayan bir mimari üretim olarak yeniden yorumluyor.

Çanakkale Belediyesi “Yeşil” Yerel Yönetim ve Kültür Merkezi Binası ve Yakın Çevresinin Düzenlenmesi Ulusal Mimari Proje Yarışması 2012 yılında Çanakkale Belediyesi tarafından açıldı. Yarışmada birinci olan proje, uygulama projelerinin hazırlanmasının ardından inşaat süreçlerinin başlamasıyla 2023 yılında tamamlanmış ve kullanıma açılmış.

Kentin önemli arterlerinden Demircioğlu Caddesi ve Atatürk Caddesi’ne, sık konut ve ticaret yerleşimlerinden oluşan mahallelere komşu olan proje arazisi kamusal kullanım açısından çok büyük potansiyel taşıyor. Kullanıcı yaklaşım yollarının yoğunlukları düşünülerek Atatürk Caddesi ve Demircioğlu Caddesi çeperleri kentliye bırakılarak “kent meydanı” oluşturuluyor. Yapı zemininin boşluklu ve geçirgen yapısı yapının meydanla ilişkisini güçlendiriyor. Batı ve doğu cephelerine yerleştirilen girişler (belediye girişi, medyatek-sanat galerisi girişi, meclis ve başkanlık girişi) batı-doğu doğrultusunda kentsel geçirgenlik ve erişim sağlıyor. Kent meydanı yapıdan bağımsız olarak kullanılabilecek farklı işlevlerle donatılarak kentliye kamusal bir ortam niteliği sunuyor. Bu nedenle, meydanda günün her saatinde kullanım hedeflerine uygun iki farklı kot önerilmiş. Yayaların meydanda farklı kotlara yönelimleri açık alanları geçiş olmanın ötesine taşıyarak yeni kullanım olanakları sağlıyor. Bazen bir nikah sonrası davetlilerin kutlama yaptıkları bir alan, bazen sergi sonrası açık bir fuaye, bazen de günün yoğun temposundan kaçıp bir kahve molası için uğradığınız kafeterya terası.

Belediye meclisi demokrasi ve toplum bilincinin kamusal alanda bir temsili olarak görülüyor. Artık politik olmaktan çok sosyolojik olarak algıladığımız kamusallık, politik sistemle sivil toplum arasında bir arayüz işlevi görüyor. Dolayısıyla kamusallık ve kamusal mekan üzerine kurulu bir yapı üretme fikri yurttaşların politik entegrasyonu açısından işlevsel bir yön de taşıyor. Bu nedenle toplumsal müzakerenin gerçekleşeceği alan olarak görülen meclis salonu meydandan ve yapı içerisinden ulaşılabilen, şeffaf bir şekilde konumlandırılmış. Temsili demokrasi mekanizmalarının yarattığı demokrasi açığına çözüm getirmeyi amaçlayan kent konseyleri, çocuk meclisleri, kadın meclisleri gibi kentli ve sivil toplum odaklı mekanizmalar; geleceğin çok sesli, şeffaf yerel yönetim anlayışının bel kemiği olarak görülmüş. Toplam 27.083 m2 kapalı alana sahip yapıda, zemin altı ve alt zemin; kapalı otopark, çok amaçlı salon, nikah salonu, sergi alanı ve kafe/dükkan gibi hizmet birimlerinden oluşuyor. Zemin kat, meclis salonu, kent meydanından girişli sanat galerisi ve belediye birimlerinden oluşuyor. Alt zemin kattan itibaren tüm yapı koridorları, üzeri cam çatıyla kapatılmış atriyum sayesinde hem görsel bir bağlantı kuruyor hem de gün ışığından direkt olarak faydalanılmasını sağlıyor.
Yarışma aşamasından yapının inşa aşamasına kadar geçen tüm süreçte yeni hizmet binasının sürdürülebilirlik prensipleriyle Leed Sertifikası alması Çanakkale Belediyesi tarafından talep edilmiş ve hedeflenmiş. Sürdürülebilir bir tasarım, yerel sorunlara cevap üretmeye çalışmalı; sadece enerjiyi optimize eden bir yaklaşımın ötesinde binanın bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik gelişimine katkıda bulunmalı. Bu doğrultuda genel yaklaşım, projenin çevresi ile güçlü bir bağ kurması ve çevresinde yer alan potansiyellerin yeni kentsel kurguyla birlikte yeniden değerlendirilmesini içeriyor. Projede, çevreye zorla yükleme yapan anonim bir mimari yerine; yerel sorunlara cevap üretmeye çalışan, bulunduğu çevre ve koşullarla ilişkili yaklaşımı olan, aynı zamanda kentliye de farkındalık kazandırmayı amaçlayan “duyarlı” bir tasarım tercih edilmiş.

Uzun cepheleri kuzey ve güney yönlerine açılan çalışma bölümleri iklime duyarlı tasarım yaklaşımını yapının konumlandırılışı üzerinden göstermeyi amaçlıyor. Soğutma yüklerini düşürerek enerji tasarrufu sağlayarak ve gölgeleme yaparak konforlu çalışma ortamları oluşturmak amacıyla cam giydirme cephenin önünde perfore (delikli) metal güneş kırıcılar kullanılmış. Ofisler mümkün olduğunca açık büro anlayışıyla, net hacimlerin modüler olarak bölünmesiyle de esnek ve dönüşebilir nitelikte tasarlanmış. Müdürlük birimlerinin tasarımında kişi sayısına göre modüler olarak ayrılan her bölümde; arşiv odası, toplantı bölümü ve müdür odası bulunuyor. Belediyenin temsil değerlerinden dolayı ve tüm meydana hakim olması sebebiyle başkanlık bölümü batı cephesine yerleştirilmiş. Bu bölümde de güneş ışınlarının kontrollü bir şekilde içeri alınması için güneş kırıcılar kullanılmış.

Arazi potansiyelinin en yüksek düzeyde kullanılması, yenilenemeyen enerji tüketiminin en aza indirilmesi, çevre sağlığı açısından uygun ürünlerin kullanılması, su kullanımında tasarruf sağlanması ve su kaynaklarının korunması, hava kalitesinin arttırılması, malzeme ve kaynak seçiminde ulaşılabilir ürünler seçilmesi, mekanik ve elektrik sistemlerde enerji verimliliğini en yüksek seviyede sağlayacak sistemler kullanılması, tüm çatı yüzeyinde kullanılan fotovoltaik paneller sürdürülebilir bir yapı tasarımına katkı sağlanıyor.