Büyükada’da Art Nouveau Mimarlık Araştırmaları

Prof. Dr. Nigan Bayazıt tarafından hazırlanan ve İstanbulda ahşap konut mimarlığı uygulamalarının toplu görüldüğü yerlerden Büyükada’da bulunan Art Nouveau etkisindeki evler ve köşkleri ele alan “Büyükada’da Art Nouveau Mimarlık Araştırmaları” başlıklı kitap Adalı Yayınları tarafından yayımlandı.

Adalar’da 1894 depremi sonrasında birçok yapı yıkıldı ve yerine depreme dayanıklı olduğu düşünülen ahşap binalar yapıldı. Bugün birinci ve ikinci derecede koruma altında olan yapıların kültürel bir birikim olarak hala yaşamaları önemli bir şans olarak kabul edilebilir. Büyükada’daki evlerin ve köşklerin bazılarında Art Nouveau ve Ampir stillerinin bir arada sentezlenmiş olduğu görülüyor.

Yapıların genellikle ahşap konstrüksiyona sahip olması nedeniyle, Art Nouveau uygulamaları kagir binalardakinden farklı olarak ve sınırlı yapı elemanları üzerinde gerçekleştirilebilmiş. “Büyükada’nın topografik yapısı nedeniyle, seçilen binaların bazılarına ulaşılmasının oldukça zor” olduğunu ve “birçok değerli yapının bakımsızlık nedeniyle yok olmak üzere” bulunduğunu belirten Prof. Dr. Nigan Bayazıt, aynı zamanda yazlarını geçirdiği Büyükada’da uzun yıllardır hazırlıklarını sürdürdüğü kitabıyla ilgili şöyle diyor:

“Büyükada’da Art Nouveau, kısmen Ampir ve diğer üslupların karışımı olan yapılarla ilgili araştırmaların maalesef çok geç kalmış olduğuna inanıyorum. Ben de bu çalışmaya başladığımda, bu kadar büyük ve zengin kültürel bir birikimle karşı karşıya olacağımı beklemiyordum. Adalarda yapı ustalarının ve mimarların birbirleri ile yarışmaya girdikleri söylenebilir.”

Büyükada’daki 161 tarihi yapıyı incelediğini söyleyen Bayazıt, kitabın Adalar Belediyesi Yapı İşleri Bürosu’ndan sağladığı mimari çizimler ve dokümanlarını kullanarak hazırladığı “dokümanı olan binalar” bölümünde 16 yapıya yer vermiş. 27 yapı, fotoğrafları ve bilgileriyle yer almış. Cephelerini etraflıca vermediği ama yapı elemanlarından örnekler kullandığı bina sayısı ise 76. Kitapta çeşitli başlıklar altında tümü Nigan Bayazıt tarafından çekilen 1.000’e yakın fotoğraf bulunuyor.

Adalar ve Art Nouveau için tam bir başvuru kaynağı niteliğindeki kitap, büyük boy, kalın lüks cilt ve tümüyle renkli basılmış 274 sayfadan oluşuyor.