Bornova’da bulunan Batıçim Çimento Fabrikası’nın yenileme ve yeni yapım işleri kentsel ölçekte görünür olmaya başladı. Fabrikanın kentle kurduğu ilişki ve çalışanların sağlık, güvenlik ve konfor ihtiyaçlarını da ön plana alan tüm projelerin tasarım ve proje yönetimi ARA Mimarlık tarafından gerçekleştiriliyor.

ARA Mimarlık tarafından projelendirilen Batıçim Çimento Fabrikası Sosyal Tesis Yapıları ve Master Plan Projesi üst ölçekte yaklaşık 310.000 metrekarelik alana yayılan 140’dan fazla yapının rehabilitasyonuyla birlikte ağır araç, bisiklet ve yaya yollarının tekrar tasarlanması, yapı ölçeğinde ise mevcut yönetim ve işletme yapılarının yenilenmesi, fabrika girişi ve sosyal tesis yapılarının da yıkılıp yeniden yapılması işlerini kapsıyor.

Sosyal tesis yapı grubu, fabrika çalışanlarının günlük ve sosyal ihtiyaçlarına cevap verecek, rasyonel fabrika yerleşimiyle kurduğu kütle ve mekân ilişkileriyle uyumlu ancak taşıdığı fonksiyonlarla alternatif bir sosyal alan tanımlamaya çalışıyor.

Fabrikanın 500’e yakın çalışanının, yüklenicilerin ve misafirlerin günlük sosyal ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanan yapı grubu 3 bloktan oluşuyor. Giyinme ve duş alanlarıyla, kafeterya, aktivite mekânları ve konferans salonunu ve bazı atölyeleri bünyesinde barındıran bloklar, fabrika yerleşimi ile uyumlanarak aralarında hareketli bir sokak oluşturacak şekilde kurgulanmış. Bu sokak, mevcut çınar ve dut ağaçlarını da içine alarak, tüm fabrikanın toplanma ve sosyalleşme alanı olarak tasarımın merkezinde yer bulmuş.

Kafeterya, aktivite alanları ve konferans salonunun bulunduğu A blok, farklı gün ve vardiyalarda kullanılabilmek üzere 2 katlı ve 2 girişli olarak; B blok ise çalışanların kişisel dolapları ile giyinme ve duş işlevlerini barındıran 3 farklı vardiyada toplam sayıları 500’e varan 4 farklı kullanıcı tipine hizmet verecek şekilde ele alınmış.

Fonksiyon ilişkileri, kullanıcı grupları, işletme maliyetleri ve kolaylığı plan şemalarındaki ana belirleyiciler olmuş. İşverenin işçi sağlığı, güvenliği ve konforuyla ilgili ileri düzey talepleri, tasarım kararlarından malzeme seçimlerine her alanda vurgulu biçimde gözetilmiş.  Projenin kentsel ölçeğiyle yapısal ölçeğin, çok kullanıcılı yapı ölçeğiyle kişisel ölçeğin dengesini gözetmek, bu anlamda tekilliği ıskalamamak adına karmaşaya varmayacak şekilde yer yer bazı özelleşmelere fırsat aramak önemli tasarım kriterlerinden biri olmuş.

Yapılar, sürdürülebilirlik ve enerji verimliliği açısından da önemli özelliklere sahip. Fabrikanın kalbi niteliğindeki klinker fırınlarında açığa çıkan enerji yapıların ısıtma sistemlerinde kullanılmış. Bu sayede yapıların ısınma için hiç enerji harcamamaları sağlanmış. Çatılara yerleştirilen 90 adet güneş paneli duşlar için gerekli temiz sıcak suyu sağladığı gibi, artan sıcak su fabrikanın enerji geri dönüşüm sistemine iletiliyor. Duşlarda kullanılan günlük 20 ton su ise, “gri su” sürecinden geçerek pisuar, klozet rezervuarları ve sulama gibi alanlarda tekrar kullanıma sokuluyor.

Projenin tüm işlevlerinin düğüm noktası sayılabilecek giriş bölgesinde ise yine farklı işlevlerin ve farklı ölçeklerin dengesi gözetilmeye çalışılmış. Bir yanda araç ve insan trafiğinin düzenleneceği fiziki düzlem, diğer yanda karşılama, kurumun kente bakan yüzü olmak gibi işlevleri barındıran anlam düzlemi, kesintiye uğramadan ve birbirine değmeden adeta aynı noktadan geçip kaybolan iki yapıda somutlaşmış.

Araç ve yaya girişinin kontrol edildiği yapı, misafirlerin fabrika içerisine girmeden önce İSG bilgi ve malzemeleriyle donatıldıkları bir tampon mekânı da barındırıyor. Diğer düzlemde ise topraktan başlayıp yine toprakta biten yeşil çatılı bir saçakla ve fabrikanın kendi ürünü olan betonun akışkan bir formda kullanılmasıyla Batıçim’in kurumsal olarak odaklandığı konular sade bir kompozisyonla vurgulanıyor.

Fabrikanın geneline ilişkin başka sözleri de olan proje, dev siloların ve ısıtıcıların çehrelerinin değişmesini de kapsıyor. Uygulaması etaplara ayırılan proje tamamlandığında yeşil alan miktarı yaklaşık 2 katına çıkarak 70.000 m²’ye ulaşacak.