Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Ankara’nın başkent oluşunun 100. ve Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkına kavuşmalarının 90. yıldönümünde, Almanya Federal Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği, Cumhuriyetin erken dönemlerinde bilim, sanat, siyaset alanlarında öne çıkmış, her iki ülkeden üçer kadını sahne ışıklarına getiren bir sergi ve panel düzenliyor.

“Cumhuriyet kadınları sahneye çıkıyor!” Sergisi hem genç Türkiye Cumhuriyeti hem Alman Weimar Cumhuriyeti’nde her iki ülkeyi, dili ve kültürü eğitim ve çalışma yaşamında deneyimleyen, aralarında belli ilişki ve ortaklıklar doğan altı kadını odağına alıyor. Almanya ile farklı temasları olan arkeolog Halet Çambel, mimar ve restoratör Mualla Eyüboğlu Anhegger ve opera-tiyatro sanatçısı ve ressam Semiha Berksoy ile 1933 yılı sonrası Nazi Almanya’sından Türkiye’ye aileleriyle birlikte zorunlu göç eden Alman çocuk doktoru Erna Eckstein Schlossmann ve bilgisayar uzmanı Marianne Laqueur ile Avusturyalı mimar Margarete Schütte Lihotzky.

Bu kadınlar bir yandan çalışma yaşamında ve üreten işgücünde erkekler kadar öne çıkan görevler üstlenmişler; öte yandan bununla yetinmeyen bir şekilde varoluşlarını “kendilerini gerçekleştirmeye” adamışlar. Cumhuriyetin yeniden varlık kazandırdığı, adeta onları özgürleştirdiği söylenebilecek olan bu kadınlar, çok yönlü kişilikleri, çok boyutlu etkinlik alanları ile bu özgürleşmenin nitelikli ve coşkulu örneklerini vermişler.

Zorunlu göç koşullarında çalışmak; çalışma hayatına sokulmadıkları halde gönüllü görevler üstlenmek; çok yeni ve öncesi olmayan görev alanlarında ilk olmanın risklerini üstlenip toplumun değer yargılarını değiştirmek; daha önceki hakim bakış açılarına rağmen dünyaca önemli yeni alanları keşfetmek ve adlarını koymak, alan açmak, tümü de bu kadınlara nasip olur. Çünkü doğal biçimde insan haklarına saygılı olan ve sol düşünceye yatkın çevrelerde yaşayan bu kadınlar, toplumun özgür ve eşitlikçi yeni bireyleri olarak cevval, akılcı, dirençli, sabırlı, inançlı biçimde sahnededirler. 

Sergi hem Alman Weimar hem de genç Türkiye Cumhuriyeti’nde her iki ülkeyi de eğitim ve çalışma yaşamında deneyimleyen bu altı kadını, dolayısıyla benzer bütün kadınları konu edinmektedir. “Anlatılan, senin hikayendir.”

Serginin açılış günü olan 5 Aralık 2023, Salı günü açılıştan önce, Türkiye’den iki uzman görüşe yer verilen bir panel düzenliyor. Bu panelde Prof. Dr. Feride Acar (ODTÜ) ve Prof. Dr. Senem Timuroğlu (Özyeğin Üniversitesi), Türkiye’de kadın haklarının güncel durumu ve Osmanlı’dan beri kadın hakları için verilen mücadelenin gelişimi konusunda birer konuşma yapacak.