İstanbul’da bulunan ve 1974 yılında inşaatı tamamlanan Tercüman Gazetesi Matbaa ve Yönetim Tesisleri binası Muhlis Tunca ve Günay Çilingiroğlu tarafından tasarlanmıştı. Yeni Brütalizm mimarisi içerisinde Türkiye’de üretilmiş önemli yapılar arasında bulunan Tercüman binası, Türkiye mimarlık tarihinde büyük bir yere sahip. Yaklaşık 50 yıldır ayakta olan, farklı işlevler ve isimler kazanan yapı son dönemde Toya Plaza adını almış bir iş merkezi olarak hizmet veriyordu ve 4 Aralık 2023 tarihinde yapının yıkımı başladı.

Atilla Yücel 1985 yılında kaleme aldığı Tercüman binası hakkındaki kapsamlı yazısında tasarımı “Matbaa, bir uçtan kağıdın rulo olarak girip diğer uçtan bitmiş gazetenin çıktığı bir üretim bandı olarak en alt kotta, karayoluna paralel lineer bir dikdörtgen kütle içinde ele alınmıştır. Başlangıçta bu kütlenin araziyle bütünleşmesini daha da vurgulamak üzere çatı örtüsünün çimen olması düşünülmüştü. Böylece bu lineer yatay öğe, ana bloğun altında “unutulmak istendiği” izlenimini veren ve kütlenin plastik bütününe pek katılmayan bir tür “yapay topografya” oluşturmaktaydı.” sözleriyle anlatıyor.

İşlev ve form arasındaki ilişkiye getirdiği yorum, modern Türkiye mimarlığı için taşıdığı önemin yanı sıra anıtsal bir değer de barındıran Tercüman binasının korunamaması kuşkusuz kent hafızası için büyük bir kayıp oluşturacak.

Fotoğraf: SALT Araştırma, Gültekin Çizgen Koleksiyonu