Toplu Taşımaya Ulaşan Kadın (TOPUK) Projesi, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Sivil Toplum Aracı ve Medya – Sivil Toplum Ağlar ve Platformlar Destekleme Programı kapsamında hazırlanan “Türkiye Sürdürülebilir Kent içi Ulaşım Ağı” projesi ile kurulan KAVŞAK Ağı‘nın düzenlediği mikro-hibe destek programının faydalanıcısıdır. Toplu ulaşım rotalarını kadınlar için erişilebilir ve güvenli hale getirmek amacıyla EKA Creative Studio, İBB Ulaşım Dairesi Başkanlığı Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Ofisi, İTÜ IstanbulON Kentsel Hareketlilik Laboratuvarı, Maltepe Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürlüğü ve Sokak Bizim Derneği işbirliği ile başlatılan projenin üçüncü ve son etkinliği olan Sokak Uygulama Etkinliği, 22 Ekim 2022 tarihinde çevrede yaşayan ve çalışan halkın, tasarım maratonunda yer alan ekiplerin ve proje gönüllülerinin katılımıyla Maltepe Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi çevresinde gerçekleştirilmiştir. 

Toplu Taşımaya Ulaşan Kadın (TOPUK) projesi kapsamında ilk olarak, 2 Temmuz 2022 tarihinde Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi (TSKM) çevresinde yaşayan veya çalışan kadınlar ile konuya ilgi duyan diğer yerel sakinlerin katılımıyla çalıştay gerçekleştirilerek, burada katılımcılara sunulan ve TSKM ve çevresini kaplayan 2,1 hektar alanın 1/100 ölçekli maketi ile problemler belirlenmiş ve halktan çözüm önerileri alındı. Bir hafta boyunca Kültür Merkezinde sergilenen makete 50’nin üzerinde görüş ve öneriler işlenerek raporlandı. Elde edilen veriler ışığında katılımcılar tarafından uygulanabilir ve kapsayıcı kentsel müdahale önerilerinin üretilmesi amacıyla proje kapsamında 13-14 Ağustos 2022 tarihlerinde bir tasarım maratonu gerçekleştirildi. İki gün boyunca süren tasarım maratonuna 30 farklı üniversiteden 78 öğrenci ve yeni mezun başvurdu; yapılan değerlendirmeden sonra 50 öğrenci tasarım maratonuna katılmak üzere davet edildi. 

İki gün boyunca katılımcılar tarafından Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi çevresi için hazırlanan uygulama önerileri ikinci gün sonunda oylanarak değerlendirildi. Proje paydaşlarından EKA Creative Studio Genel Koordinatörü Tahir Can Yarımoğlu, İTÜ IstanbulON Kentsel Hareketlilik Laboratuvarı üyesi Dr. İmge Akçakaya Waite, Sokak Bizim Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Emine Atalay, dernek kurucularından Dr. Arzu Erturan Topgül, Sosyolog Erman Topgül ve Maltepe Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Bahadır Keşan gün sonunda uygulama önerilerini değerlendirerek oylamaya katıldı. Tasarım maratonu katılımcılarına verilen dört oy hakkı ile gruplarda en beğenilen uygulama önerileri oylandı ve ön plana çıkan tasarımlar yorumlandı.

Tasarım maratonunu izleyen süreçte iki gün boyunca geliştirilen proje önerileri Ekim ayında alanda uygulanmak üzere tek bir nihai proje haline getirilerek Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi çevresi için bir uygulama planı hazırlandı. Nihai projenin hazırlanma sürecine tasarım maratonu katılımcılarının aktif bir şekilde dahil oldu ve uygulama günü katılımcılar da ellerine fırça alarak fikirlerini uyguladı. Tasarlanan proje içerisinde yer boyamasının dışında sürdürülebilir kent mobilyası önerileri, ağaçlandırma noktaları, oyun duvarı ve diğer etkinlikler yer aldı.

Etkinlik günü alanda belirlenen tasarımlar uygulanmadan önce iki günlük yoğun bir çalışma ile alan uygulamaya müsait hale getirildi. Park halindeki araçlar kaldırıldı, sokak temizlendi ve güvenlik önlemleri alındı. 22 Ekim 2022 Cumartesi günü sabah 10:00’da gönüllüler toplandı ve alanı dönüştürmeye başladı. Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi önündeki yan yol ve İETT otobüs durağından başlamak üzere kültür merkezinin batısındaki Nar Sokak’ı kapsayan alanda zemin   yuvarlak şekiller ve çeşitli renklerle boyandı ve yaya kaldırımı genişletilerek alanda farkındalık yaratıldı. Sokakların  yayalar için daha güvenli hale gelmesi için araçların hızlarını düşürmelerini sağlayacak dikkat çekici renkler uygulandı ve trafiği sakinleştirmek için araç yolları daraltılarak yayaların vakit geçirebileceği alanlar yaratıldı. Çocukların oynayabileceği ahşap oyun birimleri hazırlandı, modüler oturma birimleri katılımcılar tarafından birleştirildi ve alanda denendi. Uygulama etkinlikleri dışında tasarım maratonunda hazırlanan projelerin sergilendiği bir alan hazırlandı.

Uygulamanın bitmesine yakın Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezinde gerçekleştirilen çocuk tiyatrosundan çıkan çocuklar yeni boyanmış asfaltta ve onlar için hazırlanmış oyun alanlarında vakit geçirdi. Bu sırada çocukların anne ve babaları da alanı deneyimledi. Maltepe Belediyesi Spor İşleri Müdürlüğünün desteği ile açık havada bir pilates seansı gerçekleştirildi, çocuklar ve velileri bu seansa katıldı. Festival havasında geçen etkinlik son dokunuşların yapılmasıyla tamamlandı. 

Prova niteliği taşıyan bu geçici uygulama 22 Ekim gününü izleyen beş günlük süreçte izlenerek raporlanacaktır. Uygulamanın etkisinin olumlu olması durumunda Maltepe Belediyesi tarafından kalıcı uygulama yapılması söz konusu olacaktır.

TOPUK tasarım maratonu katılımcısı Cansu, “Ağustos ayında katıldığım tasarım maratonu yola başlayan ve çok keyifli geçen bu süreci uygulama ile noktalamak tam çok mutluyum,” dedi.

TOPUK tasarım maratonu katılımcısı Berkay ise “Maratonda yer alarak bu projeye katkı sağlamak çok güzeldi. Umarım bu gibi projeler artar ve farkındalık sağlanır,” diyerek düşüncelerini aktardı.

Sokak Bizim Derneği kurucularından Dr. Arzu Erturan Topgül, proje hakkında “Uzun zamandır büyük bir ekip olarak proje üzerinde çalışıyoruz, bugün bu güzel havada zemin boyamaları ve  çeşitli etkinliklerle farkındalığı artırmak adına çalışmalar yapıyoruz. Umuyoruz ki bu gibi uygulamalar kalıcı hale gelir ve özellikle kadınlar için güvenli ve erişilebilir toplu ulaşım güzergahları yaratabiliriz,” dedi.

EKA Creative Studio Genel Koordinatörü Tahir Can Yarımoğlu projenin 4 aşamadan oluştuğunu ve son aşama olan uygulamanın gerçekleştirilmesinin bir örnek teşkil ettiğini belirtti. “Başından sonuna kadar katılımı sağlamayı hedefleyen projemizde, çevre halkın ve alanı kullanan tasarımcıların görüşlerinden faydalanarak uygulanabilir bir tasarım elde ettik. Bu prototip uygulamanın diğer belediyelere de örnek olmasını umuyoruz,” dedi. 

EKA Creative Studio’dan TOPUK projesi yürütücülerinden Nurşah Kavi, “Başından beri her aşamasında yer aldığımız projenin bugün hayata geçmesinden çok mutluyuz. EKA Kainak ekibi olarak kente aidiyet duygusunu güçlendirmek ve sokakları daha yaşanabilir hale getirmek için çalışıyoruz. Bugün burada bu bölgeyi kullanan yaşlı, çocuklu, çalışan veya çalışmayan her kadının rahatça bu sokaklarda yürümesini amaçlıyoruz. Umarız ki uygulama bu amacına ulaşır,” diyerek projenin amacına değindi.

İTÜ IstanbulON Kentsel Hareketlilik Laboratuvarı’ndan Dr. İmge Akçakaya Waite, ek olarak tasarım maratonundan çıkan tasarım önerilerinin bir araya getirilerek belediye için uygulanabilir bir nihai tasarıma evrilmesinden bahsetti. Akçakaya Waite, “Bugün burada kaldırımları genişletiyor, yaya yollarını daha sağlıklı hale getiriyor, kadınları öncelik alarak yayaların toplu ulaşıma erişimini güvenli hale getirmek için belirlenen sorunlara aradığımız çözüm önerilerinin uygulamasını gerçekleştiriyoruz,” dedi.

Maltepe Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Bahadır Keşan, proje hakkında taktiksel kentleşme örneklerinden biri olduğunu dile getirdi. Keşan, “Bugün uygulama yaptığımız bu bölge Maltepe’de kadınların sosyo-ekonomik anlamda en dezavantajlı olduğu bölgelerinden birisi. Aynı zamanda Gülsuyu metrosu, İETT durağı ve minibüs rotası ile mahallenin yoğun bir şekilde kullandığı ulaşım ağlarını barındıran bir bölge. Bu bölgenin iyileştirmesi ve güvenli hale getirilmesi bölge halkının günlük hareketliliğini destekleyecektir,” dedi.