Birçok mimarlık bölümünde zorunlu ders olan Mimarlık Tarihi, çoğu lisans öğrencisi tarafından açıkça “en sıkıcı ders” olarak tanımlanmadığında bile, “en az keyif alınan ders” olduğu dile getirilir. Öğrencilere öğrenme süreçlerini kolaylaştıran görseller ve videolar sunulsa bile, tarih ve onunla gelişen mimarlık arasında bağlar kurmak yerine, çoğu öğrenci kendilerini yapıların tarihçelerini öğrenmek, yapım yıllarını, mimarlarını, üsluplarını ezberlemek zorunda hissetmektedir. Dolayısıyla kabul edilmelidir ki geleneksel mimarlık tarihi öğretme yöntemleri görsel ve interaktif öğrenmeye daha yatkın olan mimarlık öğrencilerinin bilişsel kapasitelerinin gerisinde kalmaktadır. Dahası, mimarlık tarihi dersleri çeşitli yapılar ve üsluplar hakkında bilgi yığınları içermekte, ancak bunlar arasında ilişkiler, özellikle görsel olanlar yeterince kurulamamaktadır. Yeni analizler ve okumalar yapmak için yeterince yapılandırılmamış bu bilgi yığını, geleceğin mimarlarının parlak fikirlerini tetikleyememekte ve onlara ilham verememektedir.

Bu makale bunları göz önüne alarak, alternatif bir mimarlık tarihi öğrenme ve öğretme yöntemini, “Timeline Travel: An Alternative Tool for Architecture History Learning and Teaching” adlı halen devam eden bir AB projesini (Başlangıç: 1 Eylül 2017, Bitiş: 31 Ağustos 2019) sunmaktadır. (1) Türkiye’den Gaziantep Üniversitesi ve Yeditepe Üniversitesi, İtalya’dan Bologna Üniversitesi, Polonya’dan Lodz Beşeri Bilimler ve Ekonomi Üniversitesi’nden disiplinler arası ekiplerin işbirliğiyle hazırlanan Timeline Travel Projesi, mimarlık tarihi eğitimini kolaylaştırmayı ve keyifli hale getirmeyi amaçlayan dijital, interaktif bir araç geliştirmektedir. Yeni nesiller dijital teknolojilere çok daha yatkın olduklarından, bu dijital araca kolayca adapte olmaları, kullanırken keyif almaları ve “oynarken” öğrenmeleri beklenmektedir. Ayrıca 2018-2019 akademik yılında test edilecek, yeni tasarlanmış bir ders programına göre hazırlanmış dört ders modülünden oluşan bir e-öğrenme platformu geliştirilmektedir. Bu yeni yaklaşımın yöntemi, ilk sonuçları, ilk kullanımından geri bildirimler ve proje çıktılarının gelecekteki uygulamaları aşağıda değerlendirilecektir.

Timeline Travel projesinin nihai hedefi, öğrencilerin performanslarına ve doğrudan katılımlarına dayanacak, dijital teknolojiler yardımıyla onları pasif dinleyicilerden aktif katılımcılara dönüştürecek, mimarlık tarihi dersleri için alternatif bir öğrenme ve öğretme yardımcısı geliştirmektir. Bu projeyi Erasmus+ KA203 hibesi ile destekleyen Avrupa Birliği de eğitimin verimini artıracak yollar aramaktadır. Öyle ki Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA), öğretmen-bazlı bilgi aktarımından öğrenci-merkezli bir yaklaşıma geçmeyi gerekli görmekte, bilgi aktarımının öğretmen-merkezli süreçlerinin öğrenciye odaklanan öğrenci-merkezli öğrenim modelleriyle değiştirilmesi hedeflenmektedir (Cimadomo, 2014). Bu sebeple bu kriteri sağlayacak araştırmalar yapılmakta ve teorik derslerin başarısını artıracak yeni yöntem arayışları üzerine güncel yayınların sayısında belirgin bir artış görülmektedir (Salama, 2010; Teal 2011). Ayrıca ortak çalışmaya dayalı olarak öğrencilerin yaratıcılığı ve katılımcılığını arttıran öğrenim süreçlerine öncelik veren alternatif öğretim yöntemlerine de artan bir ilgi oluşmaktadır (Voorhees, 2001; Jeffrey & Craft, 2004; Craft & Jeffrey, 2008; McWilliam, 2009).

Mimarlık tarihini odağına alan, farklı mimarlık tarihi öğretim yöntemlerini karşılaştırarak daha iyi ve kalıcı metodolojiler araştıran girişimler de olmuştur (Anderson, 1999; Keyvanian, 2011; Mitrovic, 2013; Barber, 2016). Daha önemlisi, mimarlık tarihini dijital-bazlı, interaktif bir biçimde, bilgisayar teknolojilerinin son ürünlerinden yararlanacak şekilde öğretmeyi hedefleyen bazı dijital platformlar oluşturulmuştur (2). Öyle ki Avrupa Mimarlık Tarihi Ağı (European Architectural History Network-EAHN) Şubat 2018’de “Mimarlık Tarihinin Dijital Yayınlanması” başlıklı, mimarlık tarihinin dijital araçlar ile yayımlanması konulu, çeşitli inovatif girişimlerin ve Timeline Travel projesinin sunulduğu bir çalıştay düzenlemiştir (3). Mimarlık tarihi eğitimini kolaylaştıran Sanal Gerçeklik araçlarında da 2000’li yılların başından itibaren bir yaygınlaşma görülmektedir. (Chan, Maves and Cruz-Neira, 1999) Öte yandan, farklı konularda öncü üniversiteler tarafından ücretsiz biçimde sağlananlar da dahil olmak üzere artan sayıda e-öğrenme platformu bulunmaktadır (4).

Timeline Travel projesi bütün bu güncel gelişmeler ve mimarlık tarihi öğretimi için öğrenci-odaklı, interaktif yöntemleri göz önünde bulundurarak, kronolojileri kullanan ve görsel kavramayı tetikleyen bir dijital araç yaratmayı hedeflemektedir. Veriyi sıralama, görselleştirme ve içeriğini haritalama, görsel kavramaya yatkın mimarlık öğrencilerinin öğrenme kapasitelerini açıkça arttıracaktır. Güncel çalışmalar kronolojilerin, öğrenmeyi kolaylaştıran yüksek seviyeli soyutlamaları, ardışık ve anlamsal çağrışımları mümkün kılarak “farklı disiplinlerde aynı anda ne olduğunu daha iyi anlamayı, dolayısıyla olaylar arasında bağlantı kurabilmeyi ve neden-sonuç ilişkilerinin anlaşılmasını sağladığını” göstermektedir (Korallo et al. 2012, s. 861). Hatta, farklı disiplinlerden dil bilimciler, tarihçiler, işaret bilimciler ve bilişsel bilimciler “problem çözme, sonuç çıkarma ve hipotez üretme için diyagramlarla düşünmeyi daha iyi anlamanın çok önemli olduğunu” kabul etmektedirler (Champagne, 2016, p.14).

Bu doğrultuda, verinin görselleştirilmesi ve yapılandırılmasına odaklanan Timeline Travel projesi, mimarlık tarihi derslerinde ayrı ayrı veya birlikte kullanılabilecek iki yeni yöntem önermektedir: Timeline Travel aracı ve Timeline Travel e-öğrenme Platformu. Öğretmenler bu aracı anlatım sırasında ve sınıf içi alıştırmalarda kullanabilir ya da öğrencilerini Timeline Travel aracının çeşitli fonksiyonlarını kullanmaya yönlendirebilirler. Timeline Travel e-öğrenme platformu da aracın fonksiyonlarını, önceden hazırlanmış yazılı ve görsel içerikle, interaktif alıştırmalarla ve testlerle harmanlamaktadır ve kendi kendine öğrenme için kullanılabilir.

Timeline Travel Aracı

timelinetravel.net adresinden erişilebilen Timeline Travel aracı, tarihi yapıları bir kronoloji ve harita üzerinde göstermektedir (Şekil 1). Hem kronolojiye hem de haritaya yakınlaşabilmek mümkündür. Kronolojide tarih ilerletildiğinde şehrin topoğrafyasına eklenen yeni yapılar haritada belirmektedir; böylece kullanıcılar ilgili şehrin mimarlık tarihini çalışırken zamanda yolculuk yapabilmektedir. Kronolojide yapılar hakkında isim, görsel ve yapım yılı gibi temel bilgiler bulunmaktadır; yapıların üzerine tıklandığında ise planları, fotoğrafları ve detaylı bilgileri içeren bilgi penceresi açılmaktadır (Şekil 2). Haritayı ve kronolojiyi anime etmek de mümkündür; böylece kullanıcıların şehrin mimari gelişimini takip etmesi mümkün olmaktadır. Ayrıca filtreleme ve arama opsiyonları, farklı türde, farklı dönemlere ait ya da farklı patron veya mimarlara sahip yapıları seçmeyi ve görüntülemeyi olası kılmaktadır. Bu sayede belirli bir baniye, mimara veya seçilmiş bir dönem/yapı türüne dair sorgulamalar yapılabilmektedir. Bu da incelenen şehrin mimarisi hakkında özgün analizler yapabilme şansını doğurmaktadır. Yapılarını karşılaştırmak üzere iki şehrin kronolojisini birlikte görüntülemek de mümkündür.

Proje iki tarihi şehri -İstanbul ve Ravenna- prototip olarak almıştır. Çok katmanlı bu şehirler için hazırlanan mimarlık tarihi veri tabanları web sitesinde yayınlanmaktadır. Bu iki şehir Eski Yunan, Roma, Ortaçağ, Bizans, Osmanlı, Rönesans, Barok ve 20. yüzyılın çağdaş üslupları da dahil olmak üzere mimarlık tarihinin farklı üslup ve dönemlerini  göstermeye uygun olduklarından seçilmiştir. İstanbul’daki yapılar özellikle Bizans mimarlığı ve Osmanlı mimarlığı öğretmek veya çalışmak için seçilmişken Ravenna yapıları geç antik dönem/Bizans mimarisi derslerinde kullanılacaktır.

Öğrenciler aracı kullanırken Bizans ve Osmanlı uygarlıklarının mimarlık tarihlerini derslerde veya kendi başlarına keşfedebilirler. Örneğin, filtreleme fonksiyonuyla Mimar Sinan’ın yapılarını keşfedebilir, zamana göre yapım yoğunluklarını araştırabilir, yapıların değişen konumlarını karşılaştırabilirler. Yapılar için önceden eklenmiş etiketler sayesinde yapıların çeşitli özelliklerine göre detaylı arama yapmak da mümkündür. Örneğin “pencere”, “kubbe” ve “çini” gibi mimari detaylar aratılırsa, veri tabanında bu etiketlerle işaretlenmiş yapılar belirmekte ve pencere, kubbe ve çinilerin gelişimini görmek kolaylaşmaktadır. Benzer şekilde yalnızca “plan” aratıldığında, kronolojide yalnızca yapıların planları belirmekte ve farklı dönemlerin plan türleri karşılaştırılabilmektedir.

Ayrıca kullanıcılar başka yapılar hakkında bilgi hazırlayabilmekte ve yeni girdilerini veri tabanına eklenmek üzere Timeline Travel editörlerinin onayına sunabilmektedir. Öğrenciler kendi kronolojilerini hazırlayabilmekte ve bunları öğrenci projelerinde kullanabilmektedir. Bu yaparak-öğrenme yaklaşımının, öğrencilerin başarısına önemli katkıda bulunacağı, ders hedeflerine daha kısa sürede ulaşılacağı, hızlı öğrenmeyi ve en önemlisi mimarlık tarihinden keyif almayı sağlayacağı öngörülmektedir.

Timeline Travel E-Öğrenme Platformu

Projenin başka bir önemli çıktısı, halen geliştirilmekte olan ve timelinetravel.net ana sayfasındaki linkten erişilebilen Timeline Travel e-öğrenme platformudur (TTeÖP) (Şekil 3). Bu platform ilk etapta şu iki ders modülünü içerecektir: “İstanbul’da Osmanlı mimarlığı” ve “Ravenna’da geç antik dönem/Bizans mimarlığı”. Ardından “Konstantinopolis’te Bizans mimarlığı” ve “Roma’da Rönesans ve Barok mimari” isimli iki ders daha hazırlanacaktır. Bu ders modülleri için yeni müfredat, mevcut mimarlık tarihi ders programı incelenerek ve farklı ülkelerden çeşitli eğitmenlerin farklı yaklaşımları değerlendirilerek oluşturulmuştur. Bu yeni ders müfredatı hem Timeline Travel aracının kullanıldığı derslerde hem de TTeÖP derslerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır (5).

Diğer e-öğrenme platformlarına benzer şekilde, TTeÖP kullanıcıları sisteme kaydolup giriş yapabilecek; diğer kullanıcılar ve eğitmenlere mesaj göndererek iletişim kurabilecek, ders materyallerini çevrimdışı kullanım için indirme imkânları olacaktır. Öğrencilerin performansları sınavın yanı sıra gerekli videoların izlenmesi, okumaların yapılması, Timeline Travel aracında yapıları araştırmak için gezinme süreleri, quizler ve diğer alıştırmaları tamamlama gibi unsurlara göre değerlendirilecektir. Öğrencilere öğrenme süreçlerinin etkinliğinin arttırılması için Timeline Travel aracıyla “oynamalarını” gerektiren interaktif sorular sorulacaktır. Örneğin, yapı türlerini keşfetmek ya da planlar arayarak quiz sorularına cevap vermek için filtreleme özelliklerini kullanmaları gerekecektir. Öğrencilerin ödevlerini de (örneğin çizdikleri planları) sistem üzerinden teslim etmeleri beklenecektir.

Projenin son aşamasında, bu yaklaşımın başarısı 2018-2019 akademik yılında Gaziantep Üniversitesi ve Bologna Üniversitesi mimarlık fakültelerindeki deneme derslerinde sınanacaktır. Bu dersler sırasında öğrenciler bir ön sınavdan aldıkları nota göre ortalaması eşit üç test grubuna bölünecektir. İlk grup Timeline Travel aracı kullanarak ders görecek, ikinci grup yalnızca TTeÖP’den yararlanacak ve kontrol grubu da aynı içerikle geleneksel yöntemlerle ders görmeye devam edecektir. Yeni deneme dersleri Gaziantep Üniversitesi ve Bologna Üniversitesi tarafından hazırlanan derslerin değiştirilmesiyle devam edecektir. Yani Gaziantep Üniversitesi eğitmenleri ve öğrencileri Bologna Üniversitesi tarafından hazırlanan içerik ve dersleri kullanacak ve bunun tersi de yapılacaktır. Bu testlerin sonuçları analiz edilecek, yorumlanacak ve bir yayın ile sunulacaktır.

İlk Sonuçlar ve Öğrencilerden Geri Bildirimler

Timeline Travel projesinin fikri çıktıları şu ana kadar iki yerde kullanılmıştır: Bir lisans dersinde öğrenci projelerinde ve bir şehirdeki belli bir yapı türünün analiz edildiği bir yüksek lisans tezinde. Her ikisi de Timeline Travel aracının bazı yazılım hataları ve problemleri olan ilk taslaklarını kullanmışlardır. İlkinde, yaparak-öğrenme yaklaşımıyla öğrencileri kendi araştırmalarını yapma ve bulgularını bir dijital araç ile paylaşmaya yönlendirmiştir. İkincisindeyse bu aracın bilim insanları ve araştırmacılar tarafından detaylı analizler yapmak ve veriyi farklı açılardan yorumlamakta kullanılabileceği gösterilmiştir.

Timeline Travel Aracının Lisans Derslerinde Öğrenci Projeleri İçin Kullanımı

Timeline Travel aracının ilk taslağı 2017-2018 bahar döneminde Gaziantep Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde Mimarlık Tarihi III (Avrupa mimarlığı) dersinde öğrenci projelerinde kullanılmıştır. Öğrencilerden Avrupa mimarlığı örneklerinden bir yapı seçmeleri, bu yapı hakkında araştırma yapmaları ve elde ettikleri veriyi kaynaklarıyla Timeline Travel aracına girmeleri istenmiştir. Öğrencilere bu alıştırmayı tamamlamak için iki hafta süre tanınmış, teslimlerden sonra projeler değerlendirilmiş ve notlandırılmıştır.

Bu ilk kullanımın ardından öğrencilerin araçla olan deneyimlerini anlamak adına bir anket yapılmıştır. Aracın kullanımına dair 5 sorudan oluşan ankete göre öğrenciler genellikle olumlu görüşler bildirmiştir. Toplamda 43 öğrenci ankete katılmış ve beğenilerini araştıran ilk 4 soruya cevapları (1’den 5’e) Şekil 4’te gösterilmiştir. Çoğu öğrenci (43 öğrenciden 39’u) daha önceden benzer bir araç kullanmadıklarını belirtmiştir. Bir çoğu, aracı kullanmaktan keyif aldıklarını belirtmiştir (43 öğrenciden 29’u), 10 öğrenci araca karşı nötr hissettiğini, 5 öğrenci ise hoşlanmadığını ifade etmiştir. Yalnızca 4 öğrenci aracı zor ya da kafa karıştırıcı bulduğunu belirmiş, öte yandan çoğu böyle bulmamış (43 öğrenciden 29’u), 9 öğrenci ise nötr kalmıştır. Öğrencilerin büyük çoğunluğu (43 öğrenciden 33’ü) Timeline Travel’ı gelecekteki mimarlık tarihi derslerinde kullanmak istediklerini söylemiş, yalnızca 2 öğrenci bunu istemediğini, 8 öğrenci ise nötr olduklarını bildirmiştir.

Anketin beşinci ve niteliksel sorusu olan “Timeline Travel aracının kullanımını nasıl buldunuz?” sorusuna öğrenciler tarafından gelen açıklayıcı cevapların çoğu olumlu olmuştur. Öğrenciler aracın “kullanımı kolay, yardımcı ve etkili olduğunu”, “kullanmaya alışmanın kısa sürdüğünü”, “dünyaya bakışlarını daha açık hale getirdiğini”, “başkaları için gelecekte yararlı olabilecek bir şey üretmelerine imkân sağlayarak öz güvenlerini arttırdığını”, “öğrencilerin kendi kendilerine tarih öğrenebilmesini sağladığını”, “tüm yapıların aynı platform üzerinde gösterilmesinin yararlı olduğunu”, “mimarlık öğrencileri için ilham verici olduğunu”, “öğrencileri araştırma yapmaya teşvik ettiğini”, “tarihi yapılar hakkında zengin bir kaynak olduğunu”, “renkli noktalarla sınıflandırılmış haritanın değerli bilgiler içerdiğini”, “sıradan yöntemlerin aksine bilgiyi yeni bir yöntemle sunduğunu”, “sade ve kullanımının kolay olduğunu”, “güzel bir tasarımı ve görünümü olduğunu”, “araştırma yapmak için yararlı olduğunu”, “ayrıca başka öğrencilerin araştırmalarını görüp onlar hakkında bilgi sahibi olmanın keyifli olduğunu” belirtmişlerdir.

Öğrenciler aracın ilk taslağı için bazı eleştirilerde de bulunmuşlardır. “Aracın geliştirilmesi gerektiğini”, “bazı teknik problemlere sahip olduğunu, ancak yeni olmasından dolayı bunun normal olduğunu”, “eğer geliştirilirse daha yararlı olacağını”, “kullanıcı ara yüzünün biraz kafa karıştırıcı olduğunu”, “önceden yazılan ve kaydedilen bilginin yok olduğunu”, “aracın bazı seçeneklerinin kafa karıştırıcı olduğunu”, “görsel yüklemeye dair bazı problemler olduğunu” belirtmişlerdir. Ayrıca Timeline Travel hakkında daha geniş yorumlarda da bulunarak “İnternetteki kaynaklardan daha doğru sonuçlar verdiğini”, “başka alanlardaki kullanıcılar için de yararlı olabileceğini”, “gelecekteki mimarlık tarihi derslerinde mutlaka kullanılması gerektiğini”, “seçilen tarihi alan hakkında toplanan bilgiyi kaydedip Timeline Travel’a girebilmenin çok iyi olduğunu”, “tarih öğrenmek için çok yararlı olduğunu fakat yalnızca temel bilgiler içerdiği için ders eşliği olmadan yetersiz olduğunu” belirtmişlerdir.

Aracın Bir Yüksek Lisans Tezinde Kullanımı

Timeline Travel aracının önemli özelliklerinden olan otomatik oluşturulan tablolar, grafikler ve haritalar, Gaziantep Üniversitesi’nde Eylül 2018’de tamamlanan bir yüksek lisans tezinde kullanılmıştır. Aracın ilk kullanımlarından biri olarak, Akşen Zincircioğlu tarafından hazırlanıp Dr. Öğr. Üyesi Muzaffer Özgüleş tarafından danışmanlığı yapılan “Gaziantep’te Osmanlı Hanlarının Mimari Evrimi ve Şehrin Gelişimindeki İzdüşümü” konulu tez, akademik araştırmalarda da bu araçtan yararlanmanın mümkün olduğunu göstermiştir. (Zincircioğlu, 2018) Bu tez Gaziantep’teki Osmanlı hanlarını incelenmekte ve mimari gelişimlerini araştırmaktadır. Gaziantep’teki Osmanlı hanlarıyla ilgili bilgiler araca yüklenmiş ve hanların şehirdeki değişimlerini anlamaya yardımcı olacak grafik (Şekil 5) ve haritalar (Şekil 6, Şekil 7) otomatik oluşturulmuştur.

Bu grafikler ve haritalar yardımıyla, önceden görmesi ve incelemesi zor olan yüzyıllara göre hanların dağılımı ve yerleri gibi verileri yorumlamak mümkün olmuştur. Bu değerli verinin analizi, şehirdeki hanlarla ilgili doğrudan fikir vermesi ve kentin tarihindeki ekonomik, sosyal ve politik değişimler üzerinden yorum yapmayı mümkün kılması sayesinde ilgili tezin “Karşılaştırma ve Değerlendirme” bölümünün önemli bir kısmını oluşturmuştur. Ayrıca bu tablo ve grafikler üzerine yapılan yorumlar jüri üyeleri tarafından takdir görmüştür. Proje süresince Bizans ve Osmanlı yapılarına dair benzer analiz ve okumalar gerçekleştirilecek ve bunlar başka bir makalede yayınlanacaktır.

Timeline Travel Başka Nasıl Kullanılabilir?

Projenin ilk yarısının tamamlanması ve ilk çıktıların alınmasının ardından projenin ikinci yarısı Timeline Travel aracını ve TTeÖP’yi kullanma ve test etmeye ayrılacaktır. Yukarıda değinilen test dersleri 2018-2019 akademik yılında Gaziantep Üniversitesi ve Bologna Üniversitesi’nde gerçekleştirilecektir. Ayrıca öğrencilerin geri bildirimleri ve test derslerinde elde edilen kullanıcı istatistikleri Timeline Travel aracının ve TTeÖP’nin geliştirilmesi için kullanılacaktır. Ayrıca projedeki ortak üniversitelerin hazırladıkları içerikleri kendi aralarında değiştirerek kullanması bu projenin işbirlikçi ve küresel bir mimarlık tarihi öğretme ve öğrenme aracı olma amacını da değerlendirme fırsatı tanıyacaktır.

Tüm dünyada öğrencilere ve eğitimcilere eşlik edecek küresel mimarlık tarihi öğretim araçlarına artan bir talep olduğu dikkat çekmektedir. Örneğin, Amerikan Mimarlar Enstitüsü (AIA) mimarlık tarihi eğitiminin global bir perspektife sahip olması gerektiğini belirtmektedir ve çoğu eğitimci dünyadaki farklı mimarlık geleneklerine dair bilgilenme arayışı içindedir. Amerika merkezli Global Mimarlık Tarihi Öğretim Birliği’nin (GAHTC) mimarlık tarihi eğitimi için dijital ve öğrenci-bazlı araçlardan faydalanması bu talebin güncel bir sonucudur. Timeline Travel aracının dünyanın farklı yerlerinden meslektaşların beklenen katkısıyla başka birçok tarihi şehri de içerecek şekilde büyümesi hedeflenmektedir. Timeline Travel’ın kütüphanesine yapılacak nitelikli katkılar editörlerin revizyonlarının ardından herkese açık olarak yayınlanacaktır.

Bir başka önemli özellik olarak Timeline Travel aracı sanat tarihi, şehircilik, arkeoloji gibi farklı disiplinlerde de kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır ve bu disiplinlere ait bilgiler araca kolaylıkla entegre edilebilir. Bu doğrultuda ilk uygulama olarak Timeline Travel, Bahar 2019 döneminde Gaziantep Üniversitesi’nde “ARCH 312 Şehir Planlama İlkeleri” dersinde öğrenci projelerinde kullanılacaktır. Bu uyarlamanın ve öğrenci geri bildirimlerinin sonuçları da yayınlanacaktır.

Sonuç

Timeline Travel aracının ilk kullanımlarının sonuçları ve öğrenci geri bildirimlerini ele alan bu makalede, bu yeni yaklaşımın henüz erken bir aşamada bile mimarlık tarihi derslerine önemli bir katkı sağladığı gösterilmiştir. Dijital çağın avantajlarından yararlanarak ve yeni nesillerin bunları kullanmaya çok daha yatkın olduğunu göz önünde bulundurarak Timeline Travel, alternatif bir öğrenme aracı olmayı vadetmektedir. Daha önemlisi, öğrencilerin öğrenirken “oynamalarını” ve keyif almalarını sağlayarak ve zor konuların öğrenilmesini kolaylaştırarak “mimarlık tarihi sıkıcı bir derstir” ön yargısını ortadan kaldırması umut edilmektedir.

Timeline Travel’ın araştırmacılar için de oldukça yararlı olabileceği gösterilmiştir. Farklı kaynaklarda yer alan dağınık bilgi yığınları görselleştirilmiş, yapılandırılmış veriye dönüştürülmek için beklemektedir. Timeline Travel’ı kullanan dijital-dostu araştırmacıların yeni analizleri ve yaratıcı yorumları, mimarlık tarihi hakkında daha önce görülmemiş olguları açığa çıkaracaktır. Projenin fikri çıktıları her mimarlık tarihi öğrencisi ve eğitimcisi tarafından yararlanılabilir şekilde tasarlanmıştır ve tarih, sanat tarihi, şehircilik ya da arkeoloji gibi başka alanlara da kolaylıkla uyarlanabilirler. Böylece Timeline Travel projesi akademinin daha geniş bir kısmına hitap etmekte, yeni global işbirlikleri aramakta ve herkesi projede yer alıp ondan faydalanarak “Timeline Traveler” olmaya davet etmektedir.

Notlar

(1) Proje, ortaklar, işbirliği yapılan kurumlar, fikri çıktılar ve projeye dair haberler için lütfen projenin websitesini ziyaret ediniz: http://timelinetravelproject.com

(2) Özellikle şu dijital platformlar ilgi çekicidir: https://www.romereborn.org/  http://gahtc.org/timescape/, archnet.org, http://runningreality.org/

(3) https://www.gta.arch.ethz.ch/events/the-digital-publication-of-architectural-history

(4) Mimarlık tarihi üzerine iki önemli e-öğrenme dersi, edX’teki MIT’den Mark Jarzombek tarafından oluşturulmuş “A Global History of Architecture” ve FutureLearn’deki University of Reading’den Prof. Matthew Nicholls tarafından hazırlanmış “Rome: A Virtual Tour of the Ancient City” dersleridir.

(5) http://timelinetravel.net, “Istanbul’da Osmanlı Mimarisi” ders modülünün yeni programı http://timelinetravelproject.com adresinde bulunmaktadır.

Kaynaklar

Anderson, S. (2013). Architectural History in Schools of Architecture. Journal of the Society of Architectural Historians, 58 (3), 282-290.

Barber, D. A. (2016), Architectural History in the Anthropocene, Introduction, The Journal of Architecture, 21(8), 1165-1170, doi: 10.1080/13602365.2016.1258855.

Champagne, M. (2016), Diagrams of the Past: How Timelines can Aid the Growth of Historical Knowledge? Cognitive Semiotics, 9(1), 11- 44, doi: 10.1515/cogsem-2016-0002.

Chan, C., Maves, J., Cruz-Neira C. (1999), An Electronic Library for Teaching Architectural History. CAADRIA ‘99: Proceedings of the Fourth Conference on Computer Aided Architectural Design Research in Asia, Erişim: http://lib.dr.iastate.edu/arch_conf/73.

Cimadomo, G. (2014), Teaching History of Architecture: Moving from a Knowledge Transfer to a Multi-participative Methodology Based on its Tools, Journal of Learning Design, 7 (3), 79-90. Erişim: https://www.jld.edu.au/article/view/178/193. doi: 10.5204/jld.v7i3.178

Craft, A., Jeffrey, B. (2008), Creativity and Performativity in Teaching and Learning: Tensions, Dilemmas, Constraints, Accommodations and Synthesis, British Educational Research Journal, 34 (5), 577-584. doi:10.1080/01411920802223842.

Hudnut, J. (1957), On Teaching the History of Architecture, Journal of Architectural Education, 12 (2), 6-8.

Jeffrey, B., Craft, A. (2004), Teaching Creatively and Teaching for Creativity: Distinctions and Relationships, Educational Studies, 30 (1), 77-87. doi: 10.1080/0305569032000159750.

Keyvanian, C. (2011). Teaching History to Architects, Journal of Architectural Education, 64 (2), 25-36.

Korallo, L., Foreman, N., Boyd-Davis, S., Moar, M., Coulson, M. (2012). Can Multiple “Spatial” Virtual Timelines Convey the Relatedness of Chronological Knowledge Across Parallel Domains? Computers & Education, 58 (2), 856-862. Erişim: https://www.learntechlib.org/p/50856/.

McWilliam, E. (2009), Teaching for Creativity: From Sage to Guide to Meddler. Asia Pacific Journal of Education, 29 (3), 281-293. doi: 10.1080/02188790903092787.

Mitrovic, B. (2013), Educating Architects: Architectural History as Intellectual History. Paper Presented at the 2013 Conference of the Society for Intellectual History, Princeton, 5-7 Haziran 2013.

Salama, A. M. (2010), Delivering Theory Courses in Architecture: Inquiry-based, Active and Experiential Learning Integrated, International Journal of Architectural Research, 4 (2-3), 278-295.

Teal, R. (2011). Foundational History: An Integrated Approach to Basic Design, History and Theory, Journal of Architectural Education, 64 (2), 37-45. doi:10.1111/j.1531-314X.2010.01125.x.

Voorhees, R. A. (2001). Competency-Based Learning Models: A Necessary Future, New Directions for Institutional Research, 2001(110), 5-13.

Zincircioğlu, A. (2018). Gaziantep’te Osmanlı Hanlarının Mimari Evrimi ve Şehrin Gelişimindeki İzdüşümü, Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.

*Muzaffer Özgüleş, Dr. Öğretim Üyesi
Gaziantep Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi