Kent merkezine yakın olan, ancak göz önünde olmayan bir alanın sanat ve mimarlık aracılığı ile yeniden ele alınması için SO? (Sevince Bayrak, Oral Göktaş) tarafından tasarlanmış olan çiftlikteki kümes yapısı tasarımı dönüştürücü bir araç olarak kullanmayı amaçlıyor.

SEVİNCE BAYRAK, ORAL GÖKTAŞ

Tavuklar Evi, Erzincan’da sanatçı-yönetmen Kutluğ Ataman tarafından planlanan Palanga Mimarlık ve Sanat Çiftliği’ndeki yapılardan biri olarak tasarlandı. 1888 yılında inşa edilen ancak 50’lerdeki yoğun kentleşme döneminde terk edilen çiftliğin yeniden canlandırılması, holistik tarım anlayışı ile tüm çevrenin elden geçirilmesi, 15.000 m2’lik bir kuş çiftliği ve her sene 5.000 yeni fidanla beraber canlandırılacak bir korunun da projeye dahil edilmesi, Ataman’ın bölgeyi canlandırma projesinin tamamlayıcı öğeleridir. Tavuklar Evi projede tamamlanan ilk yapıdır.

Kent merkezine yakın, ancak göz önünde olmayan bir alanın sanat ve mimarlık aracılığı ile yeniden ele alınması için tasarlanmış olan çiftlikteki kümes yapısı da tasarımı dönüştürücü bir araç olarak kullanmayı amaçlıyor. Tavuklar Evi projesinde yanıt aranan temel sorulardan biri şudur: “Tasarım kırsal çevrenin dönüşümünde, doğa üzerinde hakimiyet kurmadan dönüştürücü bir rol oynayabilir mi?” 20. yüzyıl boyunca tasarım modernitenin kentsel yaşamlara uyarlanması için güçlü bir araç olarak kullanıldı. Bugün kent ve kır arasındaki ikilik keskinleşti ve kırsal çevrelerin uzun zamandır göz ardı edilen değerleri ön plana çıktı; kırsal artık sadece bir kaçış alanı değil, insanların kentin bitmek bilmeyen kaosu yerine tercih edebilecekleri bir yaşam biçimi alternatifi olarak konuşulmaya başlandı. Tüm bu tartışma ile beraber kırsal çevrede yapı yapmak da bugün mimarlığın yeniden keşfedilen konularından biri olarak açığa çıkıyor.

Tavuklar Evi, bu tartışmaya tamamen tavukların ihtiyaçlarına göre tasarlanmış ve kırsal alanda çağdaş tekniklerle uygulanmış prafabrik bir yapı olarak katkıda bulunuyor. 800 tavuğa yuva olması beklenen kümes projesi, temel kullanıcının insanlar değil hayvanların olduğu, dolayısıyla hayvanların ihtiyaçlarının ihtiyaç programını oluşturduğu bir süreç ile tasarlandı. Tasarımın bir yaşam biçimini empoze etmesi yerine, mevcut yaşam biçimlerinden öğrenmek zorunda olduğu bu süreç, tavukların iç mekândaki ihtiyaçları ekseninde şekillendi. Gün ışığı, kümesin havalanması, tavukların tüneme barlarının pençeleri ile uyumu, follukların konforu gibi konular, kümes kesitini ortaya çıkaran temel kriterlerdi. Yapı, ahşap taşıyıcıları ile prefabrik olarak hazırlanmış ve yerinde bir araya getirilmiştir. Modüler kurgusu sayesinde tavuk sayısına göre büyüyüp küçülebilir.