Dünyada ve ülkemizde sürdürülebilir yükseköğretim yapılarına olan talep günden güne artmaktadır. Topluma örnek teşkil eden yenilikçi yapıları sayesinde yükseköğretim kurumlarının sürdürülebilir teknolojileri benimsemesi, çevresinde ciddi bir farkındalık yaratmaktadır.
Standart okullarla kıyaslandığında sürdürülebilir kalkınmayı desteklemesinin yanında eğitim ve öğretimdeki başarı seviyelerinde de yükselme sağlamaktadır (Ford, 2007). Bu konuda öncü ülkelerden İngiltere ve Amerika, ilgili yasa ve yönetmeliklerle eğitim yapılarının sürdürülebilir olmasını yavaş yavaş zorunlu hale getirmektedir. Türkiye’de sürdürülebilir eğitim yapılarına olan talep yaklaşık son 10 yıldır sürdürülebilirlik bilinciyle birlikte artmaya devam etmektedir. Özellikle yeni kurulan vakıf üniversiteleri, kampüs genelinde veya kampüs içerisindeki bazı binalar için sürdürülebilir yapım sistemlerini tercih etmektedir (Güllü ve diğ., 2012). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sürdürülebilir yapılara teşvik sağlamak amacıyla ülkemize özgü, uluslararası marka değeri olan sürdürülebilir yeşil bina sertifika sistemlerinin oluşturulmasını hedeflemektedir. 8 Aralık 2014 tarihinde 29199 sayılı Resmi Gazete’de “Sürdürülebilir yeşil binalar ile sürdürülebilir yerleşmelerin belgelendirilmesine dair yönetmelik” yayımlanmıştır (URL-1).
Ülkemizde dünyaca geçerli olan yeşil bina sertifika sistemlerinden en çok LEED ve BREEAM sertifikası tercih edilmektedir. Çalışma kapsamında İstanbul’daki LEED sertifikalı yükseköğretim yapıları analiz edilip sürdürülebilirlik adına önemi ortaya konacaktır.

Sürdürülebilir Eğitim Yapıları
Sürdürülebilir yapı tasarımı kapsamında ele alınan sürdürülebilir eğitim yapıları, başarılı kaynak yönetimiyle enerjiyi, suyu, malzemeyi etkin kullanabilen, tüm yaşam döngüsü boyunca çevreye karşı duyarlı olan, fiziksel çevre verilerini dikkate alan, kullanıcı sağlığını ve konforunu gözeten eğitim yapılarına denilmektedir (Yeang, 2012). Diğer sürdürülebilir yapı türleriyle benzer niteliklere sahip olan sürdürülebilir eğitim yapıları, çevre verilerini değerlendirmede, alternatif ulaşım seçeneklerinde ve mimari planlama gibi konularda kendine özgü tasarım ve yapım esaslarına sahiptir (Şahin ve Dostoğlu, 2015) (Tablo 1).

LEED Yeşil Bina Değerlendirme Sistemi
“Leadership in Energy and Environmental Design” cümlesinin baş harflerinden meydana gelen LEED, Amerika Birleşik Devletleri Yeşil Bina Konseyi (USGBC) tarafından 1998 senesinde geliştirilen bir yeşil bina değerlendirme sistemidir (URL-2).
LEED sertifikasyon sürecinde binaların sürdürülebilirliği V2009 versiyonunda 7 ana başlık üzerinden ele alınmaktadır. Bunlar, sürdürülebilir araziler, su verimliliği, enerji ve atmosfer, malzeme ve kaynaklar, iç mekân kalitesi, inovasyon ve bölgesel önceliktir (Leitch vb., 2013). 2016 senesinde geliştirilen son LEED versiyonunda ise bu 7 ana başlığa “Yerleşim ve Ulaşım” ile “Bütünleştirici Süreç” ana başlıkları eklenerek 9 kriter üzerinden ele alınmaya başlanmıştır (Şermet ve Özyavuz, 2017). Ancak çalışmada ele alınan tüm örnekler LEED V2009 versiyonunu kapsamaktadır. LEED sertifikası toplamda 110 puan üzerinden değerlendirilen ve farklı seviyeleri bulunan bir değerlendirme sistemidir. Onaylı sertifika 40 - 49 puan, gümüş sertifika 50 - 59 puan, altın sertifika 60-79 puan, platin sertifika 80 puan ve üzeri bir değere sahiptir (Leitch vb., 2013).

İstanbul’daki LEED Sertifikalı Yükseköğretim Yapıları
İstanbul’da LEED sertifikalı yükseköğretim yapıları incelendiğinde ilki Kasım 2011 tarihine, sonuncusu ise Nisan 2018 tarihine ait 8 adet sertifikalı bina örneğine rastlanmıştır. Bu sertifikaların bazen aynı kampüs içerisindeki farklı binalara ait olduğu, bazen de farklı yerleşkelerde bulunan binalara ait olduğu gözlemlenmiştir. Çalışma kapsamında sertifikasyon süreci devam eden Boğaziçi Üniversitesi Theodorus Hall, Acıbadem Üniversitesi Yurt binası, İTÜ Ayazağa Bilgi İşlem Daire Başkanlığı ve Tarımsal İzleme ve Bilgi Sistemi Merkez binası örnekleri ele alınmamıştır (URL-2).

Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi (SUNUM)
Sabancı Üniversitesi Tuzla Merkez kampüste bulunan SUNUM binası, Kalkınma Bakanlığı ve Sabancı Vakfı’nın desteği ile 11 Haziran 2010 tarihinde temel atma töreniyle inşaat çalışmalarına başlamış ve 9 Temmuz 2011 tarihinde yapımı tamamlanarak faaliyete geçmiştir (Resim 2).
Yaklaşık 7.000 m²’lik kapalı kullanım alanına sahip projede yaklaşık 1.300  m² çok amaçlı laboratuvarlar, 800 m² civarında temiz oda ve 2.400 m²‘lik ofis ve ortak kullanım alanları mevcuttur. Proje, Türkiye’de LEED ve BREEAM sertifikasına aynı anda sahip ilk bina olma özelliğini de taşımaktadır (URL-5). Bina, Ekim 2011’de 110 üzerinden 79 puan alarak LEED-Altın sertifikasını almaya hak kazanmıştır
(Tablo 3).
SUNUM binasının sürdürülebilir yapı tasarımı kapsamında LEED sertifikası almaya hak kazanan özellikleri (URL-6):
• Binanın dış cephe sistemi karbon C-60 (fulleren) molekülünü temsil etmekte ve dekoratif özelliklerinin yanında ciddi ısı kazançları elde etmektedir. Enerji etkinliği için dış cephe camları solar low-e kaplamalı, yalıtımlı ve argon gaz dolguludur. Camlar %65 ışık geçirgenliğine, 0.27 güneş ısı katsayısına ve VNE 15-63 yalıtım standardına sahiptir.
• Binanın HVAC sistemlerinde ASHRAE 90.1-2007 standartları uygulanmıştır. Ayrıca kullanıcı konforu da göz önüne alınarak enerji tüketimi dengelemesine gidilmiştir.
• Binanın sıcak su ihtiyacı çatıya yerleştirilen güneş panelleri tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca bu paneller klima santrallerinde soğutulan havanın tekrar ısıtılmasında kullanılarak nem sorununa çözüm olmaktadır.
• Binanın soğutma sisteminde atmosfere zarar vermeyen enerji etkin sistemler kullanılmaktadır. Özellikle bu sistemlerde ozon tabakasını incelten kloroflorokarbon ve klorodiflorometan maddeleri kesinlikle tüketilmemektedir.
• Binanın inşası sırasında karton, metal, tahta, seramik gibi atıklar inşaat alanından toplanarak geri dönüşüme gönderilmiştir.
• Malzeme seçiminde yerel üreticiden çevre dostu malzemeler tercih edilmiştir. Malzemelerin temini ve ulaşımı maksimum 800 km’lik bir alandan karşılanmıştır. Böylelikle nakliye esnasında ortaya çıkabilecek çevresel kirlilik azaltılmıştır.
• SUNUM binasında ofis, laboratuvar, temiz oda, sınıf, depo, mekanik ve elektrik odaları gibi farklı işlevlere sahip birimler olduğu için iç ortam şartları farklı gereksinimlere sahiptir. Binanın taze hava ihtiyacı 8 adet klima santrali tarafından karşılanmaktadır. Laboratuvarlarda ve sınıflarda ihtiyaca dayalı değişken havalandırma sistemi (CDCV) bulunmaktadır. Mekânların iç hava kalitesi sürekli kontrol edildiği için ısıtma-soğutma-havalandırma amacıyla tüketilen enerjide yıllık yaklaşık %40 tasarruf edilmektedir.
• Bina otomasyon sistemi ile yönetilmekte, yangın izleme sistemi bulunmakta ve binaya ait tüm birimler kapalı devre kamera sistemi ile takip edilmektedir.
• Esnek ve özgün bir iç mekân tasarımına sahip olan SUNUM’da laboratuvar ve temiz oda dahil tüm alanlar ihtiyaç doğrultusunda genişletilip değiştirilebilmektedir.
• Binada suyun etkin kullanımı adına yağmur suyunun geri kullanımı, su tasarruflu armatür kullanımı ve sürdürülebilir peyzaj uygulamaları mevcuttur.

Boğaziçi Üniversitesi 1. Erkek Yurdu- Hamlin Hall
1868 senesinde Bebek semtinde yapımına başlanılan Hamlin Hall binası ilk olarak Robert Koleji’nin yurt binası olarak kullanılmıştır. Okulun kurucularından Dr. Cyrus Hamlin’in adıyla anılan bu bina şu an Boğaziçi Üniversitesi’nin Güney Kampüsü’nde 1. Erkek Yurdu olarak faaliyetlerine devam etmektedir (Özorhon ve Aktaş, 2014) (Resim 3).
2008 senesinde Boğaziçililer tarafından “Hamlin Hall Hepimizin” adıyla bir proje ortaya konulmuş, 2009 senesinde ise Hamlin Hall Yürütme Komitesi kurularak sürdürülebilirlik anlayışıyla yeni restorasyon çalışmalarına başlanmıştır. 27.01.2011 tarihinde U.S. Green Building Council (USGBC)’a LEED sertifikası için başvuru yapılmış ve Ekim 2012 tarihinde bina, 110 üzerinde 66 puanla LEED-Altın sertifikasını almaya hak kazanmıştır (URL-3) (Tablo 4).
Boğaziçi Üniversitesi 1. Erkek Yurdu – Hamlin Hall binasının sürdürülebilir yapı tasarımı kapsamında LEED sertifikası almaya hak kazanan özellikleri (URL-8) (URL-9):
• İnşaat aşamasında şantiye alanında çevreye verilen rahatsızlık minimuma indirgenmiştir. İnşaat sahası bariyerle çevrilmiştir. Düzenli temizlik yapılmıştır. Giriş çıkışlar kontrol altına alınmıştır. Toz oluşumunu önlemek adına molozlara düzenli bir şekilde su püskürtülmüştür.
• Şantiye alanında sürdürülebilir atık yönetimi gerçekleştirilerek günde yaklaşık 275 kg geri dönüştürülebilen atık oluşacağı öngörülmüş ve geri dönüşüme yollanmıştır.
• Suyu etkin kullanımı adına gri su geri kazanım sistemi kurulmuştur. Duş ve lavabolarda kullanılmış atık sular basit bir filtrasyon işleminden geçirildikten sonra pisuvar, rezervuar ve bahçe sulamada yeniden kullanılmıştır. Islak hacimlerde verimli armatür kullanımı tercih edilerek muslukların başına takılan özel aparatlar ile %25 su tasarrufu elde edilmiştir. Yüksek hacimli eski rezervuarlar değiştirilip 2,5 litrelik düşük kapasiteli rezervuarlar konulmuştur. Böylelikle binadaki ana şebekeden tüketilen su miktarı %67 azaltılarak yıllık 16.800 ton su tasarrufu elde edilmiştir.
• Bina anıtsal değeri olan tescilli bir yapı olduğu için dış kabuğa müdahale edilmemiş fakat kalın taş duvarlara sahip olması sebebiyle enerji verimliliği kapsamında mevcut bir avantaj elde etmiştir.
• Binanın tarihi yapısına herhangi bir müdahale olmaksızın gerçekleştirilen enerji etkin tasarımlar arasında ısı yalıtımlı çift cam seçimi, kullanıcı sensörlü aydınlatma elemanlarının tercih edilmesi, CO2 sensörlü havalandırma sistemleri kullanılması, ısı geri kazanımlı HVAC sistemlerinin kullanılması, soğutma sistemlerinde çevre dostu soğutucu akışkanların tercih edilmesi ve enerji verimli ampul seçimi sıralanabilir.
• ASHRAE 90.1-2007 verimlilik değerlerine göre bilgisayar ortamında tasarlanan binanın enerji verimliliği ile yıllık 13.000 dolar tasarruf yapabileceği görülmüştür.
• Binada doğal havalandırmaya ve doğal aydınlatmaya imkân sağlayan tasarım anlayışıyla ciddi enerji kazançları elde edilmektedir.
• Çatıya yerleştirilen güneş kollektörü ile binanın sıcak su ihtiyacının %22’si karşılanmaktadır.
• Kantinden temin edilen sıcak hava, özel bir boru sisteminden geçirilerek binanın ısıtılmasına yardımcı olmaktadır.
• Malzeme korunumu açısından restorasyon çalışmalarında mevcut yapı elemanlarından olabildiğince faydalanılarak taşıyıcı elemanların %90’ı, taşıyıcı olmayan elemanların ise %75’i korunmuş ve tekrar kullanılmıştır.
• Tüm pencere ve kapı doğramalarında Forest Stewardship Council sertifikalı ahşap türü kullanılmıştır.
• Malzemenin nakliyatı sırasında ortaya çıkacak çevresel sorunları azaltmak adına malzemelerin en az %40’ı, 800 kilometreden daha yakın mesafelerden çıkarıp işlenmiştir.
• Geri dönüştürülebilir döşeme kaplaması olan linolyum malzemesi tercih edilmiştir.
• İnsan sağlığına zararlı olmayan, VOC emisyonu olmayan, ağır metal ve solvent içermeyen boya, yapıştırıcı ve cila kullanılmıştır.
• Bina çevresinde belirli bir mesafeye kadar sigara içilmesi yasaklanmıştır.
• Araç kullanımını azaltmak ve bisiklet kullanımını özendirmek açısından bina önünde bisiklet park yeri tasarlanmıştır.

Özyeğin Üniversitesi
Özyeğin Üniversitesi Çekmeköy Kampüsü Eylül 2011 tarihinde eğitim- öğretim faaliyetlerine başlamıştır. RMJM mimarlık ofisi ve Roger Klein tarafından yürütülen proje, 127 bin metrekarelik bir alana kurulmuştur (URL-11) (Resim 4).
13.000 m²’lik spor merkezi, 1.500 m²’lik kütüphanesi, 350 kişilik oditoryumu ile sosyal ve kültürel anlamda da öğrencilerin tüm ihtiyaçlarını karşılamayı hedefleyen proje, sürdürülebilir tasarım anlayışıyla hayata geçirilmiştir (URL-11). Enerji verimli binalar ortaya koymak adına yola çıkılan bu sürdürülebilir kampüste Mühendislik Fakültesi binası ve Öğrenci Merkezi LEED sertifikasına sahiptir. Mühendislik binası, Şubat 2013 tarihinde 110 üzerinden 72 puan, Öğrenci Merkezi ise yine aynı tarihte 110 üzerinden 67 puan alarak LEED-Altın sertifikasını almaya hak kazanmıştır (Tablo 5).
Özyeğin Üniversitesi Mühendislik binası ve Öğrenci Merkezi’nin sürdürülebilir yapı tasarımı kapsamında LEED sertifikası almaya hak kazanan özellikleri (URL-4):
• İnşaat aşamasında ve sonrasında doğal yaşama minimum müdahale edecek uygulamalarda bulunulmuştur. Proje arazisinde yeşil alanların oranı %50’nin üzerinde tutulmuştur. Bitki seçiminde endemik bitki örtüsü tercih edilerek bakım ve su ihtiyacı en aza indirgenmiştir.
• Suyun etkin kullanımı adına yağmur suyunun toplanılarak yeniden kullanılması sağlanmıştır. Mevcut altyapıya ve özellikle yağmur suyu şebekesine daha az yük getirmek amacı ile sert zemin yerine geçirgen yüzeyler tercih edilmiştir. Musluklardan toplanan gri suyun rezervuarlarda tekrar kullanılması sağlanmıştır. Ayrıca tüm binalarda EPA standardı gözetilerek su tasarruflu armatürler ve vitrifiyeler tercih edilmiştir.
• Bireysel araç kullanımının azaltılması adına kampüs çevresinde toplu taşıma ağı oluşturulmuştur. Hibrit ve düşük emisyonlu araçlar ile bisiklet kullanımını özendirmek adına özel park yerleri tasarlanıp kullanıcılara ayrıca duş alma imkânı tanınmıştır.
• Aydınlatma ve mekanik sistemlerin enerji verimliliği için ASHRAE 90.1 standardına uygun teknolojiler, soğutma sistemlerinde ise çevre dostu soğutucu akışkanlar kullanılmaktadır.
• Enerji verimliliğinin takibi adına her türlü sistemin enerji tüketimi enerji analizörleri ve bina otomasyon sistemi tarafından gözlemlenebilmektedir.
• Başarılı bir atık yönetimi gerçekleştirebilmek adına inşaat esnasında oluşacak atıkların büyük bir oranının geri dönüştürülmesi sağlanmış ve bu malzemeler için yeterli toplama alanı ayrılmıştır.
• Proje kapsamında kullanılacak olan malzemelerin büyük oranda yerel olmasına dikkat edilmiş ayrıca %20 oranında geri dönüştürülmüş malzeme tercih edilmiştir.
• İç mekân sağlığı açısından boya, astar, macun gibi yapı malzemelerinde düşük VOC oranlı malzemeler kullanılmıştır.
• Isıtma, soğutma ve havalandırma sistemlerinde bina içerisine verilecek olan taze hava oranları ASHRAE 62.1 standardının en az %30 üzerinde tutulmuştur.
• İç mekânda ısısal konfor tasarımı adına ASHRAE 55 standardı uygulanmıştır. Isıtma ve aydınlatma sistemlerinde kullanıcı konforu gözetilerek bireysel kontrole imkân tanınmış ve iç yaşam kalitesi yükseltilmiştir.
• Binalarda doğal aydınlatmadan maksimum düzeyde faydalanılabilecek bir tasarım ortaya konulmuştur. Böylelikle hem yapay aydınlatma ihtiyacı minimuma indirilmiş hem de gün ışığının kullanıcılar üzerindeki olumlu etkisi arttırılmıştır.

Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi
İstanbul Ataşehir’de Kerem Aydınlar Kampüsü’nden yer alan Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi binası 2013 senesinde tamamlanmıştır (Resim 1). Kapalı alan olarak toplamda 32.027 m² inşaat alanına sahip olan bina, Türkiye’nin en büyük hastane zincirlerinden biri olan Acıbadem Grup’a aittir (URL-13).
Sürdürülebilir yapı tasarımı anlayışıyla inşa edilen Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi binası, Mayıs 2014 tarihinde 110 üzerinden 71 puan elde ederek
LEED-Altın sertifikası almaya hak kazanmıştır (Tablo 6).
Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi binasının sürdürülebilir yapı tasarımı kapsamında LEED sertifikası almaya hak kazanan özellikleri (URL-4):
• Sürdürülebilir yer seçimi açısından bina, alt yapısı güçlendirilmiş, toplu taşıma alternatiflerine sahip ve sosyal donatılara sahip bir arazide yer almaktadır.
• Proje kapsamında başarılı bir erozyon ve sedimentasyon planı geliştirilerek inşaat aşamasında oluşacak çevresel kirlilik asgariye indirilmiştir.
• Sürdürülebilir atık yönetimi kapsamında yapım aşamasında ortaya çıkan atıklar başarılı bir şekilde ayrıştırılarak büyük oranda malzemenin yeniden kullanımı ve geri dönüştürülmesi sağlanmıştır.
• Kampüste endemik bitki örtüsünün tercih edildiği yeşil alanlar tasarlanmıştır.
• Sert zeminden ve çatıdan toplanan yağmur suyu, peyzaj alanlarının sulamasında kullanılarak suyun etkin kullanımı sağlanmıştır. Ayrıca gri suların rezervuarlarda kullanımı sağlanarak ciddi su tasarrufları elde edilmiştir.
• Mekanik ve elektrik sistemlerinde uluslararası standartlara göre %25’ten daha fazla enerji tasarrufu sağlayacak teknolojiler kullanılmıştır.
• Katmanlaşmış cephe teknolojisine sahip binada yüksek teknolojili cam seçimiyle ciddi enerji tasarrufu elde edilebilmektedir.
• Binada tüketilecek enerjinin takibi için bina otomasyon sistemine ait başarılı bir izleme programı tasarlanmıştır.
• İç hava kalitesini yüksek tutmak, kullanıcı konforunu ve sağlığını artırmak adına iç mekânlara verilecek taze hava miktarı uluslararası standartların üzerinde tutulmuş ve VOC değeri düşük yapı kimyasalları tercih edilmiştir.

Boğaziçi Üniversitesi Ulusal Deprem İzleme Merkezi (UDIM)
Üsküdar Çengelköy’deki Boğaziçi Üniversitesi’ne bağlı Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nün Ulusal Deprem İzleme Merkezi’ne (UDIM) bağlı Tsunami İzleme Değerlendirme binası 17 Ağustos 2014 senesinde faaliyetlerine başlamıştır (URL-14) (Resim 5).
Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde Hamlin Hall Erkek Yurdu’ndan sonra ikinci LEED sertifikasına sahip olan bu merkez, üniversite tarafından sıfırdan inşa edilmiş ilk yeşil binası olma unvanını taşımaktadır. Sertifika alımı için yapılan toplam yatırım maliyeti 1.313.000,00   TL tutarındadır. Ortalama tüketim değerlerinden %39.12 tasarruf etmeyi başaran bu sürdürülebilir merkez Şubat 2015 tarihinde LEED-Altın sertifikası almaya hak kazanmıştır (Aytaç, 2016: 20) (Tablo 7).
Boğaziçi Üniversitesi Ulusal Deprem İzleme Merkezi’nin sürdürülebilir yapı tasarımı kapsamında LEED sertifikası almaya hak kazanan özellikleri (URL-14):
• Merkezde enerjinin etkin kullanımı adına çatıda fotovoltaik panellerden faydalanılarak binanın elektrik giderleri düşürülmüştür.
• Suyun etkin kullanımı adına yağmur sularının geri kazanımı sağlanarak bahçe sulamada ve rezervuarlarda kullanılmıştır.
• Binanın ısıtılması ve soğutulmasında hava kaynaklı ısı pompaları kullanılarak enerji tasarrufu elde edilmiştir.
• İç hava kalitesini yüksek tutabilmek adına VOC değeri düşük kimyasallar kullanılmıştır.
• Projede mümkün olduğunca yerel malzeme kullanımı tercih edilmiştir.
• Gün ışığından maksimum düzeyde faydalanabilecek tasarımlar gerçekleştirilmiştir.
• Daha az elektrik ve su tüketen armatürler tercih edilmiştir.

Acıbadem Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu (MYO)
İstanbul Kerem Aydınlar Kampüsü’nde yer alan ve Tıp Fakültesi binası ile yan yana konumlandırılmış olan Acıbadem Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu binası toplamda 20.000 m² kapalı alana sahiptir (URL-4) (Resim 6).
Acıbadem Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu, 2015 senesinin Temmuz ayında 110 üzerinden 66 puan alarak LEED-Altın sertifikasını almaya hak kazanmıştır (Tablo 8). Bina aynı kampüste bulunan Tıp Fakültesi binası ile aynı sürdürülebilir tasarım kriterlerine sahip olduğu için tekrara girmemek adına LEED sertifikası almaya hak kazanan özelliklerine değinilmemiştir.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Misafirhanesi ve Yurdu
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Kampüs Yerleşkesi içerisinde bulunan 286 kişi kapasiteli misafirhane ve yurt binası 3.700 m² alan üzerine inşa edilmiştir (URL-15) (Resim 7).
2016 senesinde sürdürülebilir tasarım anlayışıyla hayata geçirilen bina, 14 milyon 200 bin sözleşme bedeline sahiptir (URL-15). Nisan 2018 tarihinde 110 üzerinden 52 puanla LEED-Gümüş sertifikası almaya hak kazanmıştır
(Tablo 9).
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Misafirhanesi ve Yurt binasının sürdürülebilir yapı tasarımı kapsamında LEED sertifikası almaya hak kazanan özellikleri (URL-15) :
• Projede kentsel ısı adası etkisini azaltmak amacıyla çatı ve sert zeminlerde güneş yansıtma katsayısı yüksek olan malzemeler tercih edilmiştir
• Sürdürülebilir ulaşımı desteklemek amacıyla bisiklet ve çevre dostu araç kullanımını teşvik eden park alanları oluşturulmuştur. Toplu taşıma noktalarına servisle ulaşım imkânı yaratılarak motorlu araçlar için ayrılacak park yerleri asgaride tutulmuştur.
• Enerjiden tasarruf etmek adına aydınlatma armatürü seçiminde LED’li ürünler kullanılmıştır.
• Enerji sarfiyatının kontrollü bir şekilde izlenebilmesi için priz ve mekanik yükler ayrı ayrı özel enerji ölçüm cihazlarıyla ölçülmektedir.
• Suyun etkin kullanımı adına verimli armatürler kullanılmış ve gri suyun toplanarak değerlendirilmesi sağlanmıştır. Böylelikle %35 su tasarrufu elde edilmiştir.
• Projede yeşil alanlara olabildiğince yer verilmeye çalışılmıştır. Bitki seçiminde ise iki yıllık can suyu sürecinden sonra su ve bakım ihtiyacı gözetmeyen endemik bitkiler tercih edilmiştir. Böylelikle peyzaj için %100 su verimliliği elde edilmiştir.
• İç mekân kalitesini yükseltmek adına ASHRAE 62.1-2007 standardı baz alınmıştır. Mekanik havalandırma haricinde doğal havalandırmadan da faydalanılmıştır.
• Garaj, temizlik odası gibi zararlı kimyasal içeren mekânlarda negatif basınçlandırma uygulanarak kirli hava çıkışının diğer alanlara kaçması önlenmiştir.
• Kullanıcı konforunu artırmak adına bireysel aydınlatma kontrolü ve termal kontrol sağlanmaktadır. HVAC tasarımı ise ASHRAE 55-2004 standardına uygun olarak yapılmıştır.
• Proje kapsamında yapılan bir yıllık enerji simülasyonuna dayalı çalışmada %28.3 enerji tasarrufu elde edildiği görülmüştür.
• Projede kullanılan tüm boya, kaplama, yapıştırıcı, dolgu ve zemin malzemelerinde VOC değeri düşük olan malzemeler tercih edilmiştir.
• İnovasyon kapsamında dışarıdan gelen gruplara sürdürülebilirlik bilincini oluşturabilmek amacıyla eğitim turları düzenlenmektedir. Ayrıca proje kapsamında gerçekleştirilen sürdürülebilir uygulamalar bilgilendirme tabelaları ile öne çıkarılmaktadır.

Sonuç ve Değerlendirme
Globalleşen dünyada teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesi ve serbestleşmesi her ne kadar ekonomik gelişmeye imkân sağlasa da çevresel bağlamda evrene kaldırabileceğinden daha fazla yüklenerek sosyal hayatta bazı avantajlar ve dezavantajlar yaratmıştır. Son dönemlerde birçok çevresel felaketin ortaya çıkmasının baş sorumlularından biri olarak tutulan yapı sektörü, sürdürülebilir teknolojilerin uygulanması gerektiği gerçeğiyle karşı karşıya kalmıştır.
Çalışma kapsamında İstanbul’daki sürdürülebilir yükseköğretim yapıları LEED kriterleri kapsamında analiz edilmiştir. Yapılar arasında SUNUM binası en yüksek puan ile ilk sırada, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Misafirhanesi ve Yurdu ise en düşük puan ile son sırada yer almıştır. Tüm yapı örnekleri arasında en çok “Su Verimliliği” kriteri başarılı olarak uygulanmıştır. Hemen ardından “Bölgesel Öncelik” kriteri gelmektedir. “Tasarımda Yenilik” ve “Sürdürülebilir Yerleşim Seçimi” kriterleri tüm örneklerde oldukça başarılı uygulanmasına rağmen daha da geliştirilmesinin mümkün olduğu görülmüştür. “Enerji ve Atmosfer”, “Kapalı Alan Çevre Kalitesi” ve “Malzeme-Kaynaklar” kriterleri genel ortalamanın altında kalmıştır. Bu kriterlerin titizlikle ele alınması ve geliştirilmesi halinde daha sürdürülebilir yükseköğretim yapılarının inşa edilebileceği ve sayılarının günden güne artabileceği ortaya konmuştur
(Tablo 10).
Sonuç olarak yükseköğretim kurumları, çalışma prensipleri gereği günümüzün bilim ve teknoloji standartlarını kullanmayı ve hep bir üst noktaya ulaşmayı arzu etmektedir. Çağdaş ve yenilikçi yapılarıyla istikrarlı bir üretim modeli sunan yükseköğretim kurumları sürekli büyüme ve gelişmeyi ilk hedefleri olarak görmektedir. Bu bağlamda yükseköğretim yapılarının sürdürülebilir yapım teknolojileri ile inşası çevresel, sosyal ve ekonomik kalkınmamız açısından büyük önem arz etmektedir.

Kaynaklar
Aytaç, S. (2016). “Ulusal Deprem İzleme Enstitüsü de LEED Gold Sertifikalı”, Yeşil Bina Dergisi, 39: 18-21.
Ford, A. (2007). Designing the Sustainable Scholls. Victoria, Australia: The Images Publishing Group, s. 6-9.
Güllü, G., Köksal, M.A. ve Şengül, H. (2012). “Dünyada ve Türkiye’de Sürdürülebilir Kampüs Uygulamaları”, Anahtar Dergisi, Ağustos 2012, Yıl: 24, Sayı: 284, s. 24-30.
Leitch, K.R., Koop, C., Messer, M. and Payne, A. (2013). “Green construction in civil engineering instruction,” 2013 IEEE Frontiers in Education Conference, 23-26 Ekim 2013, Oklahoma, USA., s. 24-28
Özorhon, B., Aktas, B. (2014). “Mevcut Binalarda Enerji Verimliliği: Boğaziçi Üniversitesi Örnegi”, 3. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi, 211-221, 6-8 Kasım, Antalya.
Sev, A., (2009). Sürdürülebilir Mimarlık, 1. Baskı. İstanbul, Türkiye: YEM Yayın, s. 21-39
Şahin, B.E. ve Dostoğlu, N. (2015). Okul Binaları Tasarımında Sürdürülebilirlik. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 1: 75-91.
Doi: 10.17482/uujfe.54815
Şermet, R. ve Özyavuz, M. (2017). Uluslararası Yeşil Bina Sertifika Sistemlerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 10: 290-303. Doi: 10.17365
Yeang, K., (2012). Ekotasarım-Ekolojik Tasarım Rehberi. 1.Baskı, İstanbul, Türkiye: Yem Yayın, s. 22-23
(URL-1): http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/12/20141208-2.htm
(URL-2): http://www.xn--leedsertifikas-jgc.com/leed.html
(URL-3): https://www.usgbc.org/projects/
(URL-4): https://www.altensis.com/proje-kategorisi/leed/akademik-leed/
(URL-5): http://gazetesu.sabanciuniv.edu/tr/node/47
(URL-6): http://www.cleanroomnews.org/sabanci-universitesi-nanoteknoloji-arastirma-ve-uygulama-merkezi-sunum
(URL-7): https://yesilkampus.boun.edu.tr/tr/content/guney-kampus-i-erkek-yurdu-hamlin-hall
(URL-8):http://haberler.boun.edu.tr/tr/haber/turkiyenin-ilk-yesil-universite-binasi-bogazici-universitesinde
(URL-9): http://www.ekoyapidergisi.org/217-leed-gold-sertifikasina-sahip-ilk-turk-kampusu.html
(URL-10): https://yesilkampus.boun.edu.tr/tr/content/guney-kampus-i-erkek-yurdu-hamlin-hall
(URL-11): https://www.ozyegin.edu.tr/tr/announcements/50016562/ozu-receives-the-first-international-leed-%E2%80%9Cgold%E2%80%9D-certificate-awarded-in-the-turkish-education-sector
(URL-12): https://www.ozyegin.edu.tr/tr/basin/basin-kiti/galeri
(URL-13): http://www.cevredostu.com/yesilbina/acibadem-universitesi-tip-fakultesi/
(URL-14): http://www.koeri.boun.edu.tr/new/tr/haberbo%C4%9Fazi%C3%A7i%E2%80%99nde-s%C4%B1f%C4%B1rdan-in%C5%9Fa-edilen-ilk-ye%C5%9Fil-bina
(URL-15): http://www.erketasarim.com/bogazici-universitesi-kandilli-misafirhanesi-leed-silver-sertifikasi-aldi/