Uygur Mimarlık imzalı Şehit Binbaşı Bedir Karabıyık Çok Programlı Anadolu Lisesi, yer aldığı alanın topoğrafik koşullarından faydalanarak tasarlanan avlusu ve mekanların kentli tarafından kullanılmasını mümkün kılan programıyla, alışıldık tek tip eğitim yapılarının aksine kentle ilişki kuran, nitelikli bir kamusal alan barındırıyor.

“İstanbul’un Sismik Riskten Arındırılması Projesi” kapsamında yıkılıp yeniden yapılmasına karar verilen okullar arasında, “45 Kamu Yapısı” ismiyle adlandırılan paket proje kapsamında bulunan Şehit Binbaşı Bedir Karabıyık Çok Programlı Anadolu Lisesi, depreme dayanıklı hale getirilirken eğitim mekanlarının çağdaşlaştırılması mimarlarca asıl amaç kabul edilerek projelendirilen okullardan yalnızca bir tanesi (1). 2010 ile 2015 yılları arasında “İstanbul’da 44 Okul” olarak isimlendirilen proje kapsamında, Uygur Mimarlık tarafından tasarlanıp projelendirilen 44 okulun 2’si iptal edilmiş, 42’si 2017 yılı itibarıyla tamamlanarak eğitime açılmış. Bu paket projenin ardından, 2015 yılında imzalanan ve “45 Kamu Yapısı” olarak adlandırılan ikinci bir paket daha gündeme gelmiş. 1 kaymakamlık binası ve 44 okul olarak tamamlanan bu ikinci paketin tasarım ve projelendirme süreci 2021’de tamamlanmış olup, Şubat 2024 itibarıyla 24 okul eğitime açılmış, diğerlerinin de süreci devam ediyor.

Okul yapılarının çocukların ilk kez kamusal deneyim ile yüzleştikleri mekanlar olduğu bilinci ve hassasiyeti ile  tasarlanan okullar, yalın formlar, çıplak malzeme kullanımı, titiz detay çözümleri ve doğal ışığın mekanla kavuşması başat kabul edilerek projelendirilmiş. Bu tasarım anlayışı, okulların kullanımı ve kolektif yaşamı destekleyecek şekilde, zaman içinde anılarla zenginleşen canlı yapılar oluşturuyor.

Şehit Binbaşı Bedir Karabıyık Çok Programlı Anadolu Lisesi’nin yer aldığı arsa, dört tarafı yollarla çevrilmiş ve iki köşe arasındaki 16 metrelik kot farkı, üzerinden geçen yüksek gerilim hattı ve mevcut ağaçlarıyla İstanbul’da nadir bulunan genişlikte bir alan.

Bilgisayar, kimya ve lojistik gibi meslek alanlarında eğitim veren okul, 41 derslik, çeşitli eğitim alanları, standartlara uygun izleyicili spor salonu ve 350 kişilik bir konferans salonuna sahip. Bu geniş eğitim alanının tasarımında, programın gerektirdiği büyük hacmin iriliğini hissettirmeden tasarımı inceltmek, yapının kentli ile insan ölçeğinde ilişkilendirilebilmesi tasarım prensibi olarak benimsenmiş.

Arsa eğiminden yararlanılarak Çınar Yolu Caddesi tarafında tek katlı, Karanfil Sokak tarafında ise dört katlı olarak tasarlanan okul, iki giriş arasında oluşturulan avlu ile büyüklüğünü ustalıkla gizleniyor. Bu avlu, birleştirdiği kotlar sayesinde bina bölümlerine gün ışığı sağlıyor, erişim imkanı sunuyor ve aynı zamanda ağaçlarla süslenmiş gizemli bir vaha yaratarak okulun ağırlık merkezini kurguluyor. Okulun bölümleri, avlu sayesinde birbirinden ayrılıyor, hem geçirgen hem de kentsel ölçekte ele alınan bir tasarım sunuyor.

Okulun çevre sakinleri tarafından da kullanılabilmesi amacıyla spor salonu ve konferans salonu, eğitim faaliyetlerini kesintiye uğratmayacak şekilde planlanmış. Yeniden yapılandırmadan önce 24 derslik ve 3 atölyeye sahip olan okul, yeniden yapılandırma sonrasında 41 derslik ve 15 atölye ile öğrenci kapasitesini önemli ölçüde artırarak eğitim-öğretim hizmeti vermeye uygun hale gelmiş.

Not

1. Ayrıntı için bkz. Deprem Güvenliği ve Eğitim Mekanlarının Çağdaşlaştırılması.