BEAR tasarımı Musiktopa Halk Müziği Müzesi, İspanya’da dağ eteklerinde yer alan bir alanda, fenomenolojik referanslardan yola çıkarak romantik olmayan yeni bir bölgeselcilik anlayışı ortaya koyuyor.

“Bölgesel karakter, her özgün mimarinin temel bir özelliğidir.” (1)

Genius loci ya da mekanın ruhu, antik çağlardan beri mimarinin peşinde olduğu klasik meselelerden biri. Bu yerel ya da geleneksel özgünlük arayışı, kamusal mekanların kolektif olarak sahiplenilmesine davet eden, aidiyet ve güvenlik hissi sağlayan bir unsur. Burada amaç, romantik niteliklerinden arındırılmış, gerçeğin, niyet edilenin özgürce ve önyargısız biçimde harmanlandığı bir anlayışı benimsemek olarak aktarılıyor. Açık, özgür ve biraz da “punk” bir halk geleneği…

1944 yılında Sigfried Gideon’un “Yeni Anıtsallık İhtiyacı” başlıklı ünlü makalesini yayımlamasıyla, mimaride anlam arayışına yönelik yeni bir yol açılmış oldu. Bu, yalnızca işlevselliğin ötesine geçen bir “şey”in peşinde olma gereksinimini vurgulayan bir çağrıydı. Çevresinin niteliklerini özümseyerek gördüklerini anlamlı imgeler haline getiren bir mimari anlayışa işaret ediyordu. Çevresiyle organik bir bağ kurarken aynı zamanda ufkun ötesine uzanan yeni bir hayal gücünü öneren bir mimarlık… (2)

Artea ve onun yeni Halk Müziği Müzesi, zamanın unuttuğu, büyük bir dağın eteklerinde saklanan bir sığınağı andırıyor. Kullanım dışı ve ilgi çekmeyen modern harabelere dönüşmüş bu yapıların çevresini saran güçlü peyzaj, barındırdığı potansiyel enerjileri açığa çıkarabilecek bir yeniden yorumlama gerektiriyor. Bu dönüşüm, bölgenin meşe korularını, saklı köşelerini, müzikal geleneklerini ve kültürünü bir bina fikrinin ötesine taşıyarak kültürel ve doğal bir peyzaj önerisi olarak açığa çıkıyor. Bu, bilimsel olmaktan çok fenomenolojik bir mimari anlayıştır.

Pitoresk yol (3), bu özgür uçuşa olanak tanıyan alternatif bir güzergah açıyor. Disipliner sınırları ve yerleşik düşünce kalıplarını aşarak mekanı, hareketin etkisiyle görünmeyeni ve maddi olmayanı güçlendiren bir anlatılar dizisi halinde örgütler.

Musiktopa, eski müzenin doğayla iç içe geçmiş duvarlarını, köşelerini ve kırıntılarını yeniden bir araya getiriyor; bunları birbirine bağlayan pavyonlar, mobilyalar ve yaşayan ya da cansız doğal unsurlar inşa ediyor. Amaç, bağımsız ve yüzeysel motifler yaratmak değil, mekansal organizasyonu etkili yöntemlerle kurgulayarak belirli parçaları güçlü bir eylem programına dönüştürmek ve böylece bütüncül bir kavrayıştan yola çıkarak özgül çözümler üretmek olarak açıklanıyor. 

Önerilen şey, yalnızca bir bina değil; bir bahçe, bir hikaye. Programatik gereksinimleri cesurca çözümlerken, vatandaşları da gerçeğe, kültüre ve tarihe bağlayan dokunuşlar ve referanslarla çevreleyen bir anlatı. Tasarım, nostaljik olmaktan çok yaratıcı bir yeni bölgeselcilik anlayışı sunarak, öneriyi bulunduğu bağlama yerleştiriyor.

Notlar

1. Christian Norberg-Schulz, Modern Mimarlığın İlkeleri (Ed. Reverté, Barcelona, 2005, İspanyolca baskı). Bölüm VII: Yeni Bölgeselcilik, s. 185.
2. Sigfried Gideon, The New Regionalism (Architectural Record, 1954), s. 38 ve devamı.
3. Iñaki Ábalos.