Hamburg’un St. Pauli bölgesinde bulunan hava saldırısı sığınağı, bu savaş dönemi yapısının çatısının devasa bahçeler ile kaplanması ile bir “yeşil dağ” olarak yeniden kentte hayat buldu. “Hockbunker” olarak bilinen, “yüksek sığınak” olarak çevrilebilecek olan bu alanda gerçekleşen kapsamlı restorasyon ve yeniden kullanım çalışmaları ardından, yapı; restoranlar, etkinlik mekanları, otel ve çatı katındaki yer alan bir kent parkı ile ziyarete açıldı. Bu dönüşüm projesiyle, yapının karmaşık tarihinin ve ikonik strüktürün yeniden kentliler ile buluşması amaçlanıyor.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Adolf Hitler’in emri ile inşa edilen yapı, hava saldırılarına karşı savunma sağlama amacıyla 1942 yılında tamamlanmış. Beton strüktür, 18 bin kişinin sığınabileceği bir kapasiteye sahip ve birden çok girişi bulunuyor. 75×75 metre taban alanı ve 35 metre yüksekliğindeki yapı, Almanya’nın savaş dönemi hakkında son seksen yılın kentsel hafızasında önemli bir yer tutuyor.

Yapının dayanıklılığı sebebiyle ve yıkımının çevre yapılara daha çok zarar vereceği gerekçesiyle yıkım planları hızlıca bertaraf edilmiş; yapı o zamandan beri farklı amaçlar için kullanılmış. Son gerçekleşen restorasyon girişimleri ise bir yerel topluluk birliği olan Hilldegarden eV tarafından üstlenilmiş. Bu birlik, yapının belgelenmesini ve katılımcılığı dönüşüm sürecinde özellikle gözeterek, topluluk üyelerinin anıtın dönüşümüne dahil olmasını ve kent bahçeleri inisiyatiflerinin de bu kar amacı gütmeyen grup ile bağlantı kurabilmesini sağlamış.

Projenin öne çıkan başlıca özellikleri arasında çatısında yer alan ve Hamburg’a panoramik bakışlar sunan bahçe yer alıyor. Bu dönemeçli “dağ yolu” mikroiklim koşullarına katkıda bulunacak toplam 80 adet sensör içeriyor. 4700 bitkiden oluşan yeni peyzaj ve sulama düzeni ile baskınlara karşı olumlu etkiye sebep olacak ve biyoçeşitliliğin artmasına yardımcı olacak çözümler geliştirilmiş. Nazi rejiminin kurbanları için bir anıtın yanı sıra yerel kültürel etkinlikler, sanat sergileri ve etkinlikler için de alanlar oluşturulmuş.

Çarpıcı görüntüsü nedeniyle proje; New York’un High Line’ı gibi dünyanın farklı yerlerinde yer alan dönüşüm projeleri ile paralellikler gösteriyor. Belçika’da yer alan  Avrupa Parlemantosu yapısı için EUROPARC’ın yeni tasarımı gibi, ya da Boston’da yer alan Paul Rudolph’un Brutalist Hükümet Servis Merkezi gibi devam etmekte olan projeler de benzer nitelikler taşıyan dönüşüm projeleri arasında yer alıyor (1).

Kapak fotoğrafı: © Frank Schulze Kommunikation

Not

1. Bu haber Archdaily sitesinde, Maria-Cristina Florian tarafından kaleme alınan “The St. Pauli Bunker Reopens as a Green Destination in Hamburg, Germany” başlıklı yazının çevrilmesiyle elde edilmiştir.