Görünür Kentler: Kentsel Tasarımda Kapsayıcılık ve Katılımcılık
Derleyen: Ebru Şevli, Mimar
Yaşadığımız kentler her gün değişiyor; binlerce yıldır üzerinde şehirler inşa ettiğimiz gezegenin dönüşümüyle, yeni teknolojiler ve yeni yapma biçimlerimizle çehre değiştiriyor. Başta iklim krizi olmak üzere mücadele içerisinde olduğumuz sorunlarla ve sosyal adaletsizliklerle başa çıkma gücümüzü artıracak tasarımlara, kentte yaşayanların hem doğa ile hem de kamusal mekan ile olan bağını güçlendirecek olan mekanlara her zamankinden daha çok ihtiyacımız var. Mimarlığın yapılı çevremizi iyileştirme gücünü kullanarak içerisinde bulunduğumuz kentleri daha yaşanabilir hale getirmeye dair bir umut barındıran, süreçlerine katılımcılık, kapsayıcılık, sürdürülebilirlik ve erişilebilirlik gibi hassasiyetler dahil edilmiş olan, dünyanın farklı bölgelerinde genç tasarımcılar tarafından tasarlanmış iyi mimarlık örneklerini dosya sayfalarımızda bir araya getirdik.
Açılış Fot.: Magdy El Khouly Sokağı. © Ahmed Hossam Saafan.
Renacer de Chamanga Komünite Evi
Tasarım: Actuemos Ecuador
Proje Yeri: Chamanga, Ekvador
Tamamlanma Tarihi: 2016
Fotoğraflar: Kliwadenkonovas, RAMA ESTUDIO
Proje, San José de Chamanga, Esmeraldas’ta bulunan ve depremden etkilenen bölgelerden biri olan gayriresmi Yeni Kudüs barınağında geliştirilmiş. Projenin yerleştiği alan, daha önce mahalleye bağışlanmış olan bir topluluk arazisi. Bu alan toplam 170 kişiden oluşan 30 aileyi barındırmak için kullanılmış. İyi organize edilmiş barınağın çeşitli kolektif etkinliklere ev sahipliği yapan ortak bir alana ihtiyaç duyması nedeniyle Actuemos Ecuador tasarım sürecine başlamış.
Katılımcı tasarım ve inşaat süreçleri aracılığıyla Chamanga için geliştirilen toplum merkezi, insanların ihtiyaçlarını anlamak ve önceliklendirmek için topluluk atölyeleri geliştirilmesinin ardından ortaya çıkan tasarım ilkeleriyle kurgulanmış. Atölye çalışmaları aynı zamanda yerel kaynaklar ve barınakta var olan işgücü hakkında bilgi edinmeyi sağlamış. Başka bir deyişle, bu ilk aşama, topluluğun öğrendikleri her şeyi uygulaması ve daha sonraki aşamalarda ortak alanlarını tamamlamaları için hayati önem taşıyormuş.
En başından beri amaç, yeniden yapılanma, topluluk çalışması ve atölye çalışmaları gibi faaliyetlerde topluluk örgütlenme süreçlerini desteklemek olmuş. İyi uygulanan bu faaliyetler, depremden etkilenen nüfusun iç ekonomisini güçlendirmeyi hedefliyor.
Magdy El Khouly Sokak Dönüşümü
Tasarım: Ahmed Hossam Saafan
Proje Yeri: Kahire, Mısır
Tamamlanma Tarihi: 2021
Fotoğraflar: Ahmed Hossam Saafan
Magdy El Khouly Sokak Dönüşümü, çocuklar, kadınlar ve tüm diğer mahalle sakinleri için güvenli bir ortam yaratmak amacıyla titiz bir toplum katılımı sürecinden geçerek ortaya çıkmış. Projenin yaklaşımı, tasarım girdilerinin belirtildiği bir dizi topluluk toplantısına dayanıyor. Öte yandan, inşaat metodolojileri arasında ekonomik sürdürülebilirliği teşvik etmek için bölgenin kendi malzeme ve işgücünün kullanılması da yer alıyor.
Tasarım stratejisi, desensiz ve renksiz dokuya canlılık getirmek için temel renklerin yerleştirilebileceği bir palet oluşturmaya odaklanmış. Sınırlı bütçeden dolayı ve yerel kimliği korumak için mevcut duvar resimleri ve müdahalelere eklemlenerek ilerlenmiş. Geleneksel yukarı Mısır evlerinden soyutlanan ince eklemeler pencereleri kaplıyor; eğlenceli kaldırım taşı desenleri çocukları etkileşime teşvik ediyor; basit ahşap tuğlalı banklar eski Mısır evlerindeki “Mastaba” unsurlarına referans veriyor. Böylece sokak, daha önce bakımsızlığının ve ıssızlığının beraberinde getirdiği güvensiz imajından kurtularak tekrar mahalleye kazandırılan ve günlük hayat içerisinde rahatlıkla kullanılan bir alana dönüşüyor.
Bar Elias Parkı
Tasarım: CatalyticAction
Proje Yeri: Bar Elias, Lübnan
Tamamlanma Tarihi: 2015
Fotoğraflar: CatalyticAction
Lübnan’da yer alan oyun alanı katılımcı ve demokratik bir yaklaşımla inşa edilmiş; süreçte çocuklara öncelik verilmiş. CatalyticAction, AUB-CCECS tarafından kolaylaştırılan ve yerel ve uluslararası gönüllülerin bu projeye dahil olmasını sağlayan Tasarım-Yapım Atölyesine ev sahipliği yapmış. İlk atölye oyun alanının yapısını inşa etmeye odaklanmış. İkinci atölye ise, çocukların atölye katılımcılarıyla birlikte inşaat ve tasarım sürecinin bir parçası olduğu oyun alanı bileşenleri ve bitirme işlemlerini içeriyor.
CatalyticAction, çocuklara iki günlük bir eğitim veren bağımsız basketbol grubu “Da Move” ile kurduğu ortaklık ile çocukların oyun alanını eğlenceli ve disiplinli bir şekilde kullanmaları için harika bir fırsat sunmuş. Açılış günü, tüm çocukların oyun alanında özgürce oynayabildikleri ve Da Move’un basketbol performansının, bazı çocukların yetenek ve becerilerinin tadını çıkardıkları bir kutlama gününe dönüşmüş. “Right To Play Lebanon” projeye basketbol topu bağışlayarak ve üç öğretmene oyunun eğitim için nasıl kullanılacağını ve dolayısıyla oyun alanının da nasıl verimli bir şekilde kullanılacağı konusunda eğitim vererek destek olmuş.
Roofscapes Pilot Projesi
Tasarım: Roofscapes
Proje Yeri: Paris, Fransa
Tamamlanma Tarihi: 2024
Fotoğraflar: Lionel Leduc, Olivier Faber, Pete Ellis, Roofscapes
2020 yılında MIT yüksek lisans öğrencileri Tim Cousin, Olivier Faber ve Eytan Levi tarafından kurulan Roofscapes, birincilik ödülünü kazandığı MIT DesignX hızlandırıcısında kuluçka projesi olarak yer aldı. Bu yeni ve genç girişim, Paris Belediyesi’nin kentsel inovasyon laboratuvarı Urban Lab’e dahil edildi. Devam eden projelerinin yanı sıra, Roofscapes 2024 baharında Paris’in kalbinde, şu anda Académie du Climat’a ev sahipliği yapan, 4. bölgenin eski belediye binasının çatısında bir pilot projeyi tamamladı. Paris Belediyesi Ekolojik Geçiş ve İklim Departmanı tarafından desteklenen bir Ar-Ge tedarik sözleşmesinin parçası olarak geliştirilen bu prototip, Roofscapes’in iklim adaptasyon projelerinin etkisini gerçek yaşam koşullarında ölçmeyi amaçlıyor.
Marangozlar ve çatı ustaları tarafından Fransız çamı ve karaçamdan inşa edilen platform, peyzaj mimarı Topager tarafından dikilen yerel ve Akdeniz’e özgü türleri bir araya getiren bir bitki paletini barındırıyor. Alt tabaka, Büyük Paris’teki altyapı projeleri için kazılan ve Faiseurs de Terre tarafından geri kazanılan topraktan oluşuyor. En üst düzeyde su ekonomisi sağlamak için bitkiler, ekili yüzeylerin altına yerleştirilen yağmur suyu tutma tankları kullanılarak kılcal hareketle sulanıyor ve bu da bitkilerin sıcak hava dalgaları sırasında birkaç hafta boyunca kendi kendilerine yetmelerini sağlıyor.
Udaan Park
Tasarım: Studio Saar
Proje Yeri: Udaipur, Hindistan
Tamamlanma Tarihi: 2022
Fotoğraflar: Ankit Jain
Uluslararası mimarlık ofisi Studio Saar, kar amacı gütmeyen müşterisi Dharohar için Udaipur, Rajasthan’daki bir toplum parkı olan Udaan Park’ı düzenlemiş. Az kullanılan, köhne bir göl kenarı parkının erişilebilir ve kapsayıcı bir kamusal alana dönüşümünü kapsayan proje; Udaipur’un çok sayıda göçmen kuşu çeken yedi tarihi gölünden biri olan Swaroop Sagar’ın kıyısında yer alıyor. Udaan, şehrin merkezinde ve bir gölün kıyısında bulunan çok az sayıdaki kamusal açık alandan biri.
Yeniden geliştirme, Dharohar’ın bir dizi park ve bahçeyi canlandırmak, kente ve kent halkına daha nefes alınabilir, yeşil alanlar sağlamak için kent çapında, toplum liderliğindeki girişimi “10 Lakh Vriksh” kapsamında tamamlanan ilk park.
Yıllar içinde ihmal edilmiş, güvensizlik hissi yaratan bu alan Studio Saar tarafından, kayıp halk parkını, kamusal alanı göl kenarına bağlayan, toplum için bir macera, keşif ve merak alanı sunan bir dizi karakterli ve etkileşimli peyzaj olarak yeniden tasarlamış.
Udaan Parkı’nda artık endemik, çiçekli bitkiler, şifalı otlar ve küçük ağaçlarla şekillendirilmiş tamamen erişilebilir bir labirent ve yerel olarak geri dönüştürülmüş ve yeniden kullanılmış malzemeler içeren bir çocuk oyun alanı bulunuyor. Alanın merkezinde, bölgeyi sık sık ziyaret eden çarpıcı sığırcık mırıltılarından ilham alan davetkar bir gölgelik yer alıyor.
