Schiattarella Associati imzalı Diriyah Art Futures, UNESCO tarafından koruma altına alınan At-Turaif bölgesinin çöl peyzajıyla bütünleşen ve iklime uygun mekansal stratejiler barındıran tasarımıyla Körfez Bölgesi’nde dijital sanata adanan ilk müze yapısı olma özelliğini taşıyor.

İtalyan mimarlık ofisi Schiattarella Associati tarafından tasarlanan Diriyah Art Futures, Suudi Arabistan’ın ekonomik, kültürel ve sosyal dönüşümüne yön veren Vizyon 2030 planı kapsamında hayata geçirilen ilk kamu projesi olarak öne çıkıyor. Bu çağdaş yapı, çölün kıyısında, Riyad’ın kuzeyinde, UNESCO tarafından koruma altına alınmış At-Turaif bölgesinin yakınında konumlanıyor. Necd çöl bölgesinin eski başkenti olan At-Turaif, Arap Yarımadası’nın en önemli tarihi ve arkeolojik alanlarından biri olarak kabul ediliyor.

Suudi Arabistan Kültür Bakanlığı tarafından finanse edilen ve kürasyonu gerçekleştirilen Diriyah Art Futures, 12.000 metrekarelik bir alana yayılıyor; stüdyolar, sergi alanları, araştırma laboratuvarları, sanatçı rezidansları, bir oditoryum ve yeni medya ile dijital diller için bir eğitim merkezi barındırıyor. Müze, Schiattarella Associati’nin mimari felsefesini yansıtıyor. Merkezi Roma’da bulunan uluslararası firma, on yılı aşkın bir süredir kültürel kamusal alanlarda uzmanlaşarak, toplum ve kültür çıkarlarına hizmet etmek üzere kentsel tasarım, restorasyon ve araştırmaya odaklanıyor.

Schiattarella Associati’nin tasarımcıları proje hakkında, “Mimarinin adeta topraktan yükselmiş gibi hissettirmesini istedik. Tasarım yaklaşımımız, doğal değerleri kullanarak mekanla derin bir uyum içinde olan çağdaş bir dil yaratmak.” diyor.

Diriyah Art Futures, kompakt bir yapıdan ziyade, Wadi Hanifa sırtı boyunca yatay olarak uzanan, ince ve belirgin çok parçalı bir hacim kurgusundan oluşuyor. Vadinin kentsel alanlarını  yeniden birbirine bağlamak ve yapı ile doğa arasındaki dengeyi yeniden kurmak üzere tasarlanan proje, bölgeye özgü geleneksel Necd mimarisini takip ederek gölgeli, serin bölgeler yaratan dar ve derin geçitlerle inşa ediliyor. “Bu bir sınır yapısı,” diyor Amedeo Schiattarella. “Bir tarafta dar sokakları ve küçük yapılarıyla eski tarihi merkez, diğer tarafta ise bahçeler, tarlalar ve kuyularla dolu tarım bölgesi bulunuyor. Bu ikisi arasında, bir zamanlar şehrin duvarları hem bir ayrım hem de bir bağlantı noktası olarak işlev görüyordu. Bu kapılardan su, mahsuller ve yapı malzemeleri şehre giriyordu. Biz de bu geçiş fikrini yeniden yarattık; her şey birbirine bağlanıyor ama sınırlar net bir şekilde belirleniyor.”

Diriyah Art Futures projesinin mimarisi, atık üretmeyen bir yaklaşımla tasarlanmış; çöl geleneğine uygun şekilde formu ve mekansal dağılımı ile mümkün olduğunca fazla ihtiyaca cevap vermeyi hedefliyor. Bu süreçte yerel koşullar, malzemeler ve bilgi birikimi etkin bir şekilde kullanılıyor. Binanın hacimleri arasındaki boşluklar, eski yerleşimlerin dar sokaklarını ve küçük meydanlarını yansıtıyor. Amaç, rüzgarın aktığı, sıcaklığı düşüren ve yayaları güneşten ve sıcaktan koruyan kompakt, gölgeli alanlar yaratmak olarak aktarılıyor. Bu nedenle, daha nemli bir alan olan vadi yönüne doğru havalandırma kanalları oluşturuluyor. Kompleks, en güncel sürdürülebilirlik ilkelerine uygun şekilde tasarlanıyor ve güneş ışığını en verimli şekilde kullanacak şekilde konumlandırılıyor. Ayrıca, jeotermal soğutma, yağmur suyu toplama ve yeniden kullanım sistemleri ile enerji verimliliğini en üst seviyeye çıkarıyor.

İç mekanlar, Paola Schiattarella tarafından tasarlanıyor ve çamur sıva ile Riyad taşı gibi yerel malzemeleri barındırıyor. Güneş ışığı altında çölün dokusunu koruyan sertleşmiş kum taşı olan Riyad taşı, mekanın doğal bağlam ile olan ilişkisini güçlendiriyor. Kafe, rüzgarın şekillendirdiği taş duvarları andıran çağdaş bir maşrabiye ile öne çıkıyor. Yapının güneş ışığından ve sıcaktan korunan yeraltı bölümü, dijital sanat için laboratuvarlara ve stüdyolara ev sahipliği yapıyor. Burada kullanılan malzemeler mekana çağdaş bir kimlik kazandırıyor; çelik, cam ve çimento, Suudi Arabistan’daki iç mekanlarda nadir rastlanan ahşap ile tamamlanıyor. Yeraltı alanının merkezinde, sanatçıların bir araya geldiği geniş bir açık alan bulunuyor. Doğal ışık, büyük bir çan formundaki açıklıktan süzülerek iç mekana ulaşıyor ve aydınlık bir atmosfer yaratıyor.