Cengiz Bektaş Detayları

Feruze Ecem Gökçek, Yüksek Lisans Öğrencisi,
Gebze Teknik Üniversitesi, Mimarlık Anabilim Dalı

Seher Güzelçoban Mayuk. Dr. Öğr. Üyesi,
Gebze Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü,

On sekizinci yüzyılın sonlarına doğru yaşanan endüstri devrimi sonrasında, mimarlık anlayışı değişim göstermeye başlamıştır. Günümüzde devam eden bu süreçte; tasarımların standart ve seri bir üretim ile prototipleştiği, mimarlık-doğa ilişkisinde koptuğu ve yerden bağımsız coğrafi bağlamın dışında kalan çözümlerin üretilmeye başlandığı gözlenmektedir. Mimarideki bu değişimin, benzer şekilde yapıların detaylarına yansıdığı ve modern mimarlık anlayışı ile süslemelerden uzaklaşarak daha çok işlevselliğin ön planda olduğu detayların üretilmeye başlandığı söylenebilir (Resim 1).

Resim 1. Reims Katedrali / Fransa – Gotik Mimari (Solda) (Url 1, 2022), Ronchamp Şapeli / Fransa – Modern Mimari (Sağda) (Url 2, 2022). Image 1. Reims Cathedral / France – Gothic Architecture (Left) (Url 1, 2022), Ronchamp Chapel / France – Modern Architecture (Right) (Url 2, 2022).

Bununla birlikte, günümüz yapılarında detayların çoğunlukla işlevsel olarak yeterli seviyede olmadığı görülmektedir (Resim 2). Bir yapının her noktasının yapısal düzeni olarak tanımlanan detaylar (Hasol, 1998); mimaride bir bütün oluştururken bütünü oluşturan tüm parçaların doğru bir şekilde bir araya gelmesi için, basit ya da karmaşık olarak her bir uygulamaya özgü hazırlanması gereken çözümlerdir. Bu açıdan yapılar, detayları ile var olmaktadır. Detay seviyesindeki olumlu ya da olumsuz çözümler, yapıları doğrudan etkileyebilmektedir. Yeterli ve yerinde tasarlanmış, uygun malzeme seçimi ile gerektiği gibi uygulanmış detaylar, uzun ömürlü ve konforlu yapılar için olmazsa olmaz koşullardandır.

Resim 2. Yapı Cephelerinde Yetersiz Detay Çözümü Sonucu Oluşan Bozulmalar (Esener, 2018; Url 3. 2022; Url 4. 2022). Image 2. Deterioration Due to Insufficient Detailing on Building Facades (Esener, 2018; Url 3. 2022; Url 4. 2022).

Türkiye’de mimarlık alanının önemli isimlerinden ve yine çeşitli alanlardaki eserleriyle ülkeye büyük katkılar sağlamış olan Cengiz Bektaş yapılarında; öncelikle o günün gereksinimlerini karşılamak üzere, “gelenek” ve ”gelecek” arasında bir köprü kurmayı benimsemiştir (Resim 3). Bu anlayışla oluşturulan ve her detayının en ince seviyelerine kadar düşünüldüğü, “insan-yer-doğa-kültür” kavramlarının temelinde bulunan Cengiz Bektaş’ın kendi ilkeleri ile oluşturulmuş uygulamaları bağlamında, mimari detayların geleneğe eklenerek geleceğe aktarılması bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır.

Resim 3. Cengiz Bektaş (Url 5, 2022). Image 3. Cengiz Bektaş (Url 5, 2022).

Türkiye’de yaygın yapılardan konutların gerek tasarım ve uygulama gerekse kullanım aşamalarında, çeşitli sorunlarla karşılaşılmaktadır. Yetersiz detay çözümleri kaynaklı görülebilen bu tür sorunların engellenmesi ya da azaltılmasında, Cengiz Bektaş’ın kişiye özel konut projelerindeki detayların yol gösterici olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle yapılan çalışmada, Denizlili olan Bektaş’ın ildeki konut uygulamalarından “Cengiz Bektaş Evi”, “Esat Sivri Evi” ve “İsmailgilin Evi”nden çeşitli detaylar incelenmek üzere seçilmiştir. Bu uygulamalarda yer alan detaylar yapı elemanlarının performansını etkileyen ısı, su-nem, yangın, hareketler gibi çeşitli gereksinimler ile ilişkili olarak incelenmiştir.

Cengiz Bektaş’ın Hayatı ve Mimari Anlayışı

“Mimarinin şairi, şiirin mimari” olarak bilinen ve çok sayıda şapkası bulunan Cengiz Bektaş, 1934 Denizli doğumludur (Resim 4). 1953 yılında orta öğrenimini İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamladıktan sonra Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme ve Mimarlık Bölümü’nde başladığı mimarlık eğitimine, Münih Teknik Üniversitesi’nde devam etmiş ve 1959 yılında buradan mezun olmuştur. Sonrasında, 1959-1962 yılları arasında Almanya’da yaşamış, burada Alexander Baron von Branca ve Fred Angerer ile çalışmıştır (Bektaş, 2020).

Resim 4. Bektaş’ın Gençlik Dönemlerinden (Url 6, 2022).

Image 4. From Bektaş’s Youth Periods (Url 6, 2022).

1962-1963 öğretim yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)’nün daveti ile Türkiye’ye dönmüş ve burada Yapı İşleri Mimarlık Bürosu Şefliği görevini üstlenmiştir. Bunun yanı sıra, Oral Vural ile Ankara’da bir mimarlık işliği kurarak, 1963-1969 yılları arasında çok sayıda Mimarlık-Şehircilik yarışmalarına katılmış ve bu yarışmalarda 25’in üzerinde ödül kazanmıştır (Bektaş, 2013).

1966-1969 yılları arasında; Zafer Mühendislik Mimarlık Yüksek Okulu’nda öğretim görevliliği ile Amerika, Almanya ve Makedonya’da konuk öğretim görevliliği yapmıştır. Ayrıca yaşamı boyunca Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Trakya Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi’nde çeşitli dersler vermiştir (Url 7, 2022). 1977 yılında Ankara’dan İstanbul’a yerleşmiş ve Kuzguncuk’ta ’Bektaş Mimarlık İşliği’ni kurmuştur.

2020 yılında İstanbul’da vefat eden Bektaş; Ankara’daki Türk Dil Kurumu Binası ve Haliç’teki Kadın Eserleri Kütüphanesi Onarım Projesi ile 1988 ve 1992 yıllarında iki kez Ulusal Mimarlık Ödülüne; 2001’de, 1999 yılında Antalya’da yaptığı Olbia Sosyal Kültürel Özek Projesi ile Uluslararası Aga Khan Mimarlık Ödülüne; 2014 yılında Uluslararası Mimar Sinan Ödülüne ve 2016 yılında Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri bünyesinde Mimar Sinan Büyük Ödülüne layık görülmüştür (Resim 5) (Evrensel, 2020).

ekil 5. Türk Dil Kurumu Binası/Ankara (solda), Kadın Eserleri Kütüphanesi/İstanbul (ortada), Olbia Sosyal Kültürel Özek/Antalya (sağda) (Salt, 2019). Figure 5. Turkish Language Institution Building/Ankara (left), Women’s Works Library/Istanbul (middle), Olbia Social Cultural Center/Antalya (right)(Salt, 2019).

Doğan Kuban’a göre Bektaş’ın çalışmalarında, bir yandan düşler ve düşünce dünyasına dalma, diğer yandan gündelik yaşamın gereksinimlerini gözardı etmeyen bir çaba söz konusudur. Kuban, Bektaş’ın çalışmalarında “gerçek ile düşü olabildiğince birbirine yaklaştırmak” amacında olduğunu söylemiştir (Kuban, 1992). Cengiz Bektaş’a göre mimarlık; insanlar için bu çağda insanca yaşayabilecekleri, hümanizma anlamında mutlu olacakları “oylumları (mekanları)” yaratmak; onların gereksinimleri, mutlulukları, sağlıkları için çalışmaktır (Bektaş, 2020). Mimarlığın başlangıç noktasının gereksinimler olduğunu söyleyen Bektaş, bu gereksinimlerin bulunduğu konuma göre farklılaşarak çeşitlilik gösterebileceğini belirtmiştir. Ayrıca biçimlerin; mimarlığa uyarlanmış gereksinimler sonucu ortaya çıktığını söylemiştir. Biçimciliğin insanları sadece kalıplara soktuğunu bu nedenle mimarlık-kültür ilişkisinin bu noktada önemli olduğunu vurgulamıştır (Aksu, 2007).

“Mimarın işi biçim yaratmak olamaz. Bir başka deyişle; mimar işine biçim ile başlayamaz, işlev ile başlar. Fakat bu işlev, kullanıcının yalnızca fiziksel gereksinimleri ile ilgili değildir. Yalnızca bugünü için de değildir. Bu nedenle mimarın ilk işi kullanıcıyı tanımaktır. Sadece bugünü ile değil; olanakları, beklentileri ve geleceği ile ilgilidir.Cengiz Bektaş (Url 8, 2022)”

Bektaş’a göre, günümüzde kaybedilen çevresel değerlerin yeniden anlaşılması için tarihsel bağlamda sorgulanması, fakat bunu yaparken taklitten kaçınılması gerekmektedir. Ayrıca, yerel olanın iyi anlaşılması önemlidir ve bu anlayış ile değerlendirilen tarihi birikimle çağdaş mimarlık en doğru şekilde yakalanabilecektir.”İnsan” Bektaş için her zaman merkezde olmuştur. Uygulamalarında temel aldığı noktalardan en önemlisi, insanların birlikteliğidir. Çünkü Bektaş’a göre birlikte olmak, var olmanın en önemli unsurudur. İnsanların birliktelik içinde var olduğunu ve ancak birlikte olursa gelişebileceğini ve bunun sonucunun da “kültür” olduğunu belirten Bektaş, mimarlığın da toplumun ürettiği bu kültürü yansıtması gerektiğini vurgulamıştır. Bu anlamda mimarlığın bir kültür eylemi olduğuna inanan Cengiz Bektaş, yapılan tasarımların bir bilinç düzeyine ulaşması için bunun gerekli olduğunu düşünmüştür. Bu sayede yapıların inşa edildiği çevreyle uyumlu ve o çevrenin korunduğu tasarımlarla bütün oluşturabileceğini düşünmüştür. Ayrıca kendisi, günümüzün en büyük olanaklarından olan “teknoloji”ye karşı durmadığını, aksine yerinde kullanılan teknoloji ile daha iyiye ulaşılabileceğini belirtmiştir (Aksu, 2007). Cengiz Bektaş kendi yaşama biçimlerinden ve kültüründen çıkardığı ilkeler çerçevesinde inşa edilen yapıların hem geleneksel hem de modern olduğunu söylemiştir. Cengiz Bektaş’ın bu tasarım ilkeleri aşağıda aktarılmıştır (Bektaş, 2013): Doğaya, çevre koşullarına, yaşama uygun olması, gerçekçi olması, usa (akla) uygun olması, çözümün içten dışa doğru aranması, iç ve dışın uyumlu olması, yapımda ve kullanımda tutumsallık, kolay olması, insan ölçülerine dayalı olması, gereçlerin ve yapım yöntemlerinin en yakından seçilmesi, esnek olması.

Mimari Detayların Cengiz Bektaş Uygulamaları Bağlamında İncelenmesi

Çalışmanın bu bölümünde Bektaş’ın aşağıdaki uygulamalarından seçilmiş detay çözümleri, yapı elemanlarının performansını etkileyen gereksinimler ile ilişkili olarak incelenmiştir: Cengiz Bektaş Evi, Esat Sivri Evi, İsmailgil’in Evi.

Cengiz Bektaş Evi

“Kavakların Ardındaki Ev” olarak da bilinen Cengiz Bektaş Evi, Bektaş’ın bir arkadaşı tarafından hediye edilen bahçede, 1973 yılında inşa edilmiştir. Ev; arkadaşının “Denizli’den dikili ağacın eksilmesin” isteğine karşılık olarak kavaklar arasında, kitaplarını yazmak için geldiği bir yer olarak tasarlanmıştır. Ahşap tabanlı ve tavanlı olan tek oylumlu ev, bir ocak etrafında kurgulanmıştır (Ege Mimarlık, 1999). Çalışmanın bu bölümünde evin; kapı, pencere, çatı ve oluk detayları incelenmiştir (Şekil 1).

Şekil 1. Cengiz Bektaş Evi A, B, C, D, E ve F Detayları (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 1. Cengiz Bektaş House A, B, C, D, E and F Details (Edited from the Salt Archive).

Kapı detayı: Yapılarda; kasa-lento, kasa-kanat, kanat-eşik ve eşik-döşeme birleşimlerinin su ve ısı etkenlerine karşı incelikle detaylandırılması gerekmektedir. Şekil 6’da verilen Cengiz Bektaş Evi’nin Salt Galata Arşivi’nden elde edilen çizimlerinde; B detayında kapı üst, A detayında ise kapı alt birleşimi incelenmiştir. B detayının (Şekil 2); ısı, su-nem, hareketler, sağlık, bakım-onarım ve estetik gibi gereksinimlerle ilişkileri çoğunlukla olumlu görülmüş olup, (X) ile işaretlenen noktada suyun birikebileceği ve kullanılan malzemeye zarar verebileceği düşünülerek, bu tür detay çözümlerinden kaçınılmasının yapı elemanlarında oluşabilecek sorunların engellenmesinde yarar sağlayacağı söylenebilir. A detayının ise (Şekil 2); ısı, su-nem, hareketler, sağlık, bakım-onarım ve estetik gibi gereksinimlerle ilişkileri olumlu bulunmuştur.

Şekil 2. Cengiz Bektaş Evi B (solda) ve A (sağda) Detayları (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 2. Details of Cengiz Bektaş House B (left) and A (right) (Edited from the Salt Archive).

Oluk detayı: Oluk, düz veya eğimli çatılarda bulunabilecek suların kontrollü bir şekilde zemine inişini sağlamak amacıyla, çatı hizası boyunca devam eden yatay ve genellikle çinko ve benzeri malzemelerden yapılmış üst yanı açık borudur (TDK, 2020). Yapılarda bir çeşit su yalıtım önlemi olan oluklar; çatıların yanı sıra yapı duvarlarının sulardan korunması için önemli yapı bileşenleridir. Konut yapılarında oluklar geçmişte çoğunlukla çinko iken, günümüzde plastik malzemelerden oluşmaktadır.

Şekil 3’teki C detayında, dikdörtgen kesitli çinko oluk incelenmiştir. Bu detayda oluk profili, eğimli ahşap çıta ile üzerinde gelecek olan yalıtım malzemesinin arasına su sızdırmayacak şekilde bindirilerek oturtulmuştur. Oluk detayının; su-nem, sağlık, bakım-onarım ve estetik gibi çeşitli gereksinimlerle ilişkileri olumlu bulunmuştur.

Şekil 3. Cengiz Bektaş Evi C Detayı (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 3. Cengiz Bektaş House C Detail (Edited from the Salt Archive).

Çatı detayı: çatılar yapıların beşinci ve dış ortamla en yüksek etkileşimi bulunan cepheleridir. Çatılarda; mahyalar, baca çevreleri, tesisat çıkıntıları, çatı birleşim yerleri gibi su ve ısı ilişkilerinin fazla olduğu bölümlerin ve bağlantı noktalarının iyi detaylandırılması gereklidir. Bu tür detaylarda, suyun çatı altına ilerlemesi ve özellikle sıcak çatı olarak kurgulanan çatılarda ısı kaçışlarının önlenmesi önem taşımaktadır. Aksi takdirde ısınma sorunlarının yanı sıra, suyun diğer yapı malzemelerine zarar vermesi ve konfor koşullarını olumsuz etkilemesi gibi sorunlarla karşılaşılabilinir.

Şekil 4’te verilen D detayında, dış duvar ile çatının birleşimi incelenmiştir. Çatı detayının; su-nem, sağlık, bakım-onarım ve estetik ile ilgili gereksinimlerle ilişkileri olumlu bulunmuştur.

Şekil 4. Cengiz Bektaş Evi D Detayı (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 4. Cengiz Bektaş House D Detail (Edited from the Salt Archive).

Pencere doğrama detayı: Yapı cephelerinin önemli bileşenlerinden olan pencereler; iç mekanda doğal aydınlatma ve havalandırma, görsel ve ısısal konfor, güvenlik, ses kontrolü gibi pek çok gereksinimleri karşılamalıdır. Pencerelerin; su-ısı-nem etmenlerine karşı duvar – kasa, kasa – kanat, kasa – denizlik, denizlik – duvar ya da denizlik – döşeme gibi birleşimlerinin iyi detaylandırılması önem taşımaktadır.

Şekil 5’teki E ve F detaylarında, Cengiz Bektaş Evi’nin pencerelerinden birindeki alt ve üst birleşim noktaları incelenmiştir. Pencere detaylarının; ısıl, su-nem, hareketler, sağlık, bakım-onarım ve estetik ile ilgili gereksinimlerle ilişkileri olumlu bulunmuştur.

Şekil 5. Cengiz Bektaş Evi E (solda) ve F (sağda) Detayları (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 5. Details of Cengiz Bektaş House E (left) and F (right) (Edited from the Salt Archive).

Esat Sivri Evi

Denizli’de bodrum katlı inşa edilmiş ilk yapı olma özelliğindeki konut üç kattan oluşmaktadır. Yapı, bulunduğu topografyayla uyumlu farklı kotlarda oylumların birleşimi şeklinde tasarlanmıştır. Yapıda her bir oylumun yükseklikleri karşıladıkları işleve göre kurgulanmış, gerekli olan havalandırma ve ışıklandırmayı sağlamak üzere açılan pencere açıklıkları da yine oylumların işlevleriyle ilişkili oranlanarak belirlenmiştir. Bu anlamda örneğin; oturma odasında alanın 1/7’si, yatak odasında 1/12’si kadar pencere açıklığı bırakılmıştır (Salt,2019). Çalışmanın bu bölümünde evin; şömine ve merdiven detayları incelenmiştir (Şekil 6; Şekil 7).

Şekil 11. Esat Sivri Evi Şömineli B-B Kesiti (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 11. Esat Sivri House Section B-B with Fireplace (Edited from the Salt Archive).

Şekil 12. Esat Sivri Evi Merdiven (M1) Planı ve Kesiti (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 12. Esat Sivri House Staircase (M1) Plan and Section (Edited from the Salt Archive).

Şömine ve bacası detayları: Geçmişte mekanların ısıtılması ve pişirme işlevlerini karşılamak üzere içinde ateş yakılan, günümüzde ise daha çok dekoratif amaçla oluşturulan bölmelere şömine denilmektedir. Şöminelerde yanan yakacakların ortaya çıkardığı dumanın dışarı atılması için kurgulanan yola ise baca denir. Şömineler genellikle yapıların içinde en çok vakit geçirilen yerde konumlandırılırken, günümüzde iç ya da dış mekanlarda düzenlenebilmektedir.

Şömine yapımında kullanılan tuğlaların kaliteli ve ısıya dayanıklı olacak şekilde seçilmeleri, ateşin yanmasının engellenmemesi ve kullanıcı sağlığı açılarından önemlidir (Url 9, 2022). Şekil 8’de Esat Sivri Evi’nin zemin katındaki salonda bulunan şömine ve baca detayları incelenmiştir. Detayların; ısıl, yangın, dayanıklılık, sağlık ve estetik ile ilgili gereksinimlerle ilişkileri olumlu bulunmuştur.

Şekil 8. Esat Sivri Evi Şömine Detay Çizimleri (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 8. Esat Sivri House Fireplace Detail Drawings (Edited from Salt Archive).

Merdiven detayı: Merdivenler, iki farklı kotu birbirine bağlamak amacıyla kurgulanan yapı elemanlarıdır. Düzenli aralıklarla kademeli bir şekilde yükselen merdivenler, kendi içerisinde belli bir eğime sahiplerdir. Basamaklar, her bir adımda ayağın bastığı yerler olup; rıhtlar ise birbirlerini izleyen iki basamak arasında bulunan düşey mesafelerdir. İniş ve çıkışlarda güvenliğin sağlanması amacıyla beş basamaktan fazla olan merdivenlerde korkuluk kullanılması gerekmektedir (Url 10, 2022).

Esat Sivri Evi’ndeki farklı kotlardaki oylumları birbirine bağlayan merdivenler projede detaylı olarak ele alınmıştır. Şekil 7’deki M1 kodlu merdivende işaretli olan ve aşağıda kodlanan detaylar bu bölümde incelenmiştir. İncelenen merdiven detaylarının (Şekil 9); taşıyıcılık, hareketler, dayanıklık ve estetik ile ilgili gereksinimlerle ilişkileri olumlu bulunmuştur. Buna karşın, e1-e1 kodlu detayda (X) işaretli birleşimde basamak çıkıntısının düzenlenmesinin faydalı olabileceği düşünülmektedir: b1 – b1: Duvar – Basamak Birleşimi, c1 – c1: Basamak – Kaplama Birleşimi, d1 – d1: Basamak – Döşeme Birleşimi, e1 – e1: Basamak – Rıht Birleşimi, f1 – f1: Basamak – Süpürgelik Birleşimi.

Şekil 9. Esat Sivri Evi M1 Merdiven Detayları (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 9. Esat Sivri House M1 Stair Details (Edited from Salt Archive).

İsmailgil’in Evi

1976-77 yılları arasında yapılan ve yaklaşık 95 m2 zemin kata sahip İsmailgil’in Evi, bir kısmi bodrum ve bir asma kata sahiptir. Evde, her bir oylum farklı kat yüksekliklerine sahip olarak tasarlanmış ve buna uygun olarak detaylandırılmıştır. Çalışmanın bu bölümünde evin; kuranglez ve birinci kat doğrama detayları incelenmiştir.

3.3.1. Kuranglez Pencere Detayı

Yapıların zemin altı kotlarının aydınlatılması ve/veya havalandırılması amaçlarıyla düzenlenen bölümlerine kuraglez denir (Url 11, 2022). Şekil 10’da gösterilen kısmi bodrum kat A-A kesitinde işaretlenen B ve C detayları kuranglez doğramasının durumunu göstermektedir. İncelenen detayların; ısıl, su-nem, hareketler, sağlık, bakım-onarım ve estetik ile ilgili gereksinimlerle ilişkileri olumu bulunmuştır (Şekil 11). B detayında (X) ile işaretlenen duvar ve kasa birleşiminde, suyun girişine ve yüzeyde tutunmasına neden olabilecek bir detay çözümü görülmüştür.

Şekil 10. İsmailgil’in Evi Kısmi Bodrum Kat Planı ve A-A Kesiti (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 10. İsmailgil’s House Partial Basement Floor Plan and Section A-A (Edited from the Salt Archive).

Şekil 11. İsmailgil’in Evi Kuranglez Doğraması B (solda) ve C (sağda) Detayları (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir) Figure 11. İsmailgil’s House Areaway Joinery Details B (left) and C (right) (Edited from Salt Archive).

Birinci kat doğrama detayları: Birinci katta bulunan yatak odalarından balkona çıkan kapı ve pencerelerin bulunduğu plan Şekil 12’de gösterilmiştir. Buna göre, aşağıda belirtilen detaylar incelenmiştir (Şekil 13). İncelenen detayların; ısıl, su-nem, ses, hareketler, sağlık, bakım-onarım ve estetik ile ilgili gereksinimlerle ilişkileri olumlu bulunmuştur: 1: Kolon – Kapı Birleşimi, 2: Kapı – Pencere Birleşimi, 3: Pencere – Pencere Birleşimi, 4: Pencere – Duvar Birleşimi, 5: Duvar – Kolon Birleşimi, 6: Kapı – Pencere Köşe Birleşimi.

Şekil 12. İsmailgil’in Evi Kısmi Birinci Kat Planı (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 12. Partial First Floor Plan of İsmailgil’s House (Edited from the Salt Archive).

Şekil 13. İsmailgil’in Evi Birinci Kat 1-6 Nolu Detayları (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 13. No. 1-6 Details of İsmailgil’s House First Floor (Edited from Salt Archive).

Birinci kat duvar – kapı birleşim detayı: Birinci kat planında bir iç duvarda bulunan kapının, duvar ile bitiş detayı Şekil 14’de gösterilmiştir. Bu bölümdeki duvar-kapı birleşim detayı Şekil 15’de incelenmiştir. İncelenen detayın; hareketler, dayanıklılık, sağlık, bakım-onarım ve estetik ile ilgili gereksinimlerle ilişkisi olumlu bulunmuştur.

Şekil 14. İsmailgil’in Evi Kısmi Birinci Kat Planı (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 14. Ismailgil’s House Partial First Floor Plan (Edited from the Salt Archive).

Şekil 15. İsmailgil’in Evi Birinci Kat Duvar-Kapı Birleşim (7) Detayı (Salt Arşiv’inden düzenlenmiştir). Figure 15. İsmailgil’s House First Floor Wall-Door Joint (7) Detail (Edited from Salt Archive).

Sonuç ve Öneriler

Yapıların ömürlerinin daha uzun olması ve bu süreç içerisinde yapı kullanıcılarının konfor koşullarını sağlamak amacıyla her bir yapı elamanının performansını etkileyen gereksinimlerle olumlu ilişkiler kurması önem taşımaktadır. Bu çalışmayla da üç Cengiz Bektaş binasında incelenen detayların; ısı – su – nem – ses ve yangına karşı dayanımına sahip olma, taşıyıcılık konusunda dayanıklı ve hareket durumunu gözetme, kullanıcı güvenliğini sağlama, insan sağlığı açısından olumlu olma, bakım – onarım için kolaylık sağlama, estetik açıdan temiz ve güzel görüntü oluşturma gibi çevresel ve kullanıcı ile ilgili gereksinimlerle olumlu ilişkiler kurduğu görülmüş ve Bektaş’ın uygulamalarındaki yapı elemanlarının birleşimleri ve bitiş detaylarının incelikle düşünüldüğü sonucuna varılmıştır. Ayrıca; detayların bulunduğu yer, yapının işlevi, kullanıcıların istekleri, mekanların farklı gereksinimleri ve bulunduğu cephe gibi Bektaş’ın tasarım ilkeleriyle ilişkili üretildiği gözlenmiştir.

Günümüz uygulamalarındaki standartlaşan ve tek tipleşen hazır detay çözümlerinin de Cengiz Bektaş uygulamalarında örneklendiği gibi incelikle düşünülmesi ve gereksinimlere göre uyarlanması önemlidir. Bu anlamda, günümüzde tümdengelim mantığı ile büyük ölçekte tasarımına başlanan mimari uygulamaların, yere göre farklılaşan gereksinimlere yönelik olarak gerekli ölçeklerde detaylandırılması ve projelendirilmesi oldukça önemlidir.

Cengiz Bektaş’ın mimarlık anlayışı ve detay çözümlerine yaklaşımının bir referans kabul edilmesinin ve mimari tasarımda detaylandırmanın öneminin sıklıkla vurgulanmasının, tasarım ve uygulama süreçlerinde karşılaşılabilecek sorunların giderilmesinde yarar sağlayabileceği düşünülmektedir. Mevcut mimar adaylarının ve mimarların bu tür detayları özenle incelemesi ve günümüz koşulları ile bütünleştirerek geleceğe taşıması önerilmektedir.

Kaynaklar

Aksu Ö. (2007), ‘’Yerel Kültür ve Mimarlık İlişkisi: Cengiz Bektaş Örneği’’, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, 152-155.
Bektaş C. (2013), “Türk Evi”, Yem Yayınları: İstanbul.
Bektaş C. (2020), ‘’Cengiz Bektaş – Hayat Sanat Röportajı’’.
Ege Mimarlık Dergisi (1999), ‘’Kendi Yuvasını Yapmak’’ ,32.sayı-17.sayfa
Esener, N.Ö. (2018), Bina Cephelerinde Oluşan Tasarım Kaynaklı Bozulmaların İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Evrensel Gazetesi (2020), ‘’Yazarımız Cengiz Bektaş’ı Kaybettik’’, Evrensel Gazetesi
Hasol D. (1998), ‘’ Mimarlık Sözlüğü’’, Yem Yayınları, 10.Basım, İstanbul.
Kuban D. (1992), “Cengiz Bektaş-Mimarlık ve Ussal Şiir”, Arredemento Dekorasyon, 39:70-78.
Salt (2019), Salt Araştırma Cengiz Bektaş Arşivi
TDK (2020), Türk Dil Kurumu Sözlüğü

Url 1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Reims_Katedrali (Erişim Tarihi: 13.02.2022)
Url 2: https://www.arkitektuel.com/ronchamp/ (Erişim Tarihi: 13.02.2022)
Url 3: https://www.alamy.com/stock-photo-italy-venice-grande-canale-grand-house-fondaco-showing-severe-water-90386826.html ( Erişim Tarihi: 19.02.2022)
Url 4: https://tr.depositphotos.com/64812499/stock-photo-external-rusty-corrugated-iron-wall.html (Erişim Tarihi: 19.02.2022)
Url 5: https://soundcloud.com/azimet-avcu/cengiz-bektas-tas-odada (Erişim Tarihi: 13.02.2022)
Url 6: https://www.youtube.com/watch?v=xzTO6OOSPJQ (Erişim Tarihi: 13.02.2022)
Url 7: https://www.biyografya.com/biyografi/1706 (Erişim Tarihi: 13.02.2022)
Url 8: http://mimdap.org/2013/03/bektath-mimarlyk/ (Erişim Tarihi: 13.02.2022)
Url 9: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C3%B6mine (Erişim Tarihi: 13.02.2022)
Url 10: https://tr.wikipedia.org/wiki/Merdiven (Erişim Tarihi: 19.02.2022)
Url 11: https://www.yapikulubu.com/kuranglez/ (Erişim Tarihi: 13.02.2022)