Küreselleşme kavramı 1970’lerden başlayarak, hem belirsizleşen hem de keskinleşen sınırları içinde dönüşen günümüz dünyasını tanımlamak için sıklıkla karşımıza çıkıyor. Küreselleşmeyle birlikte tüm oluşumların aynı anda, aynı yerde ve birbiriyle ilişki içinde olabileceği yeni mekansallıklar meydana geliyor. Bu durum zaman ve mekanı muğlaklaştırıyor ve buna bağlı olarak coğrafi sınırlar silikleşiyor. Özellikle iletişim alanında yaşanan gelişmelerle bir yere ait olma duygusu ortadan kalktı, her yere ulaşım kolaylaştı, farklı kültürlerin bir aradalığı ortaya çıktı. Kültür, kimlik, zaman ve mekanın anlamlarının boşaldığı bu süreç içinde, bir kavram olarak “yer”i, Henri Lefebvre’in de dediği gibi sürekli olarak yeniden ve yeniden üretmek mümkün müdür?

Teknolojinin de etkisiyle dünyanın küçük bir topluluğa döneceğini düşünen Mcluhan küresel köy kavramını ortaya attı. Bulunduğumuz yer değişimlerle birlikte küresel bir köye dönüşerek mekan algısının değişmesine, sanal mekanların oluşmasına sebep oldu. Bu oluşumlar sonucu mekanların anlamsal ve yapısal kimliklerinin değişmesi kullanıcıları her geçen gün daha çok yersiz-yurtsuzlaştırmıştır. “Yer”in belirleyiciliğinin ortadan kalkması, zamanı ve mekanı küresel dünyanın tanımladığı kavramlar üzerinden okunabilir kılar ve içinde yer aldıkları bağlamlardan koparır, yersizleştirir. Yersizleşen unsur, bağlamsızlaşarak meta konumuna getirilir. Öyleyse yer, mekan ve zaman kavramları bu değişimle anlamlarını yitirir mi? Edward Relph’e göre her zaman “yer”e dair zayıf da olsa bir hissimiz ya da kavrayışımız vardır. Mekan anlamını belirli “yer”lerden alır. Yerin anlamı ise; konumu, işlevi veya fiziksel deneyimden gelmez bunlar yerin ortak ve zaten sahip olması gereken özellikleridir. O halde bağlamı oluşturan “yer”in kendisi midir? Küreselleşme etkisiyle “yer” hala tasarımdaki varlığını sürdüren bir parametre olarak ele alınabilir mi? “Yer” ile birlikte “bağlam” tasarımda geçerliliğini kaybetmiştir diyebilir miyiz? Her bir üretim, kendine ait bir zaman ve mekan arayışı içindedir. Herhangi bir yer ve zamanda üretilmiş olan düşünsel ürün, kendi kendine var olabilir mi yoksa mevcut bağlamın bir sonucu mudur? Küreselleşme; kültürel, fiziksel ve düşünsel dizgeyi ortadan kaldırarak bağlamsızlaşma nosyonunu mu oluşturur? Ya da Relph’in söylediğinin aksine, günümüz şartlarının getirdiği bu yeni düzende “yersizleşmek” yeni anlamlar üretebilmeye olanak sağlamaz mı?

Tüm bu soruların ele alınacağı “Mekanın Üretiminde Yerin Devinimi” temalı Bademlik Tasarım Festivali 2021, 9-11 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşecek.

Detaylı bilgi için tıklayınız.