“Calx ruderalis subsp. Istanbulensis (CRI)” özellikle içinde bulunduğumuz jeolojik çağı temsil eden ve çoğunlukla İstanbul’un Marmara Denizi banliyölerinden Prens Adaları’nda görülen bir oluşum. 1984’ten beri korunan, motorlu trafiğin bulunmadığı, kentsel ve doğal sit statüsündeki Prens Adaları, kentin diğer ilçelerindeki yoğun yapılaşma ve hızlı kentleşme ile çarpıcı bir tezat oluştururken kıyı alanlarıyla inşaat atığının İstanbul’un deniz ve kara ekosistemleri üzerinde yarattığı etkinin ölçülebildiği bir “litmus” testi sağlıyor.

En iyi CRI örnekleri İstanbul Doğa Tarihi Müzesi (İDTM) bünyesinde bulunuyor. İDTM, türünün ilk örneği olan bir koleksiyona sahip, müzenin sergilediği numuneler “sorunla birlikte var olmak” (Haraway, 2016) düsturuyla, bazen nicel verilerle de tamamlanan nitel araştırmalara dayanan neo-natüralist bilim prensiplerine uygun olarak toplanıyor.

CRI numuneleri için yapılmış olan bu video kaydı, numunelerin sayısı veya ölçümlerini değil, anlamları, kavramları, tanımları, karakteristik özellikleri, metaforları, simgeleri ve çeşitli ortamlardaki tasvirleri içeriyor. Numunelerin yeni oluşmakta olan niteliklerini yakın çevrelerinin titiz gözlemleri ile yan yana getirerek bu yabanıl jeolojik oluşumların içerdiği sıkıştırılmış zaman ölçeğini açığa çıkarıyor.

CRI numunelerinin düzen bozan, nitel araştırma temelli bir doğa tarihi müzesinin koleksiyonuna doğal oluşumlar kategorisinde dâhil edilmesi bugün ve gelecek hakkında ne söyleyebilir?

Bu araştırma İstanbul üzerinde etkin olan kuvvet ve sistemlerin eleştirilmesinin ötesinde, kentin yaşam döngüsü ve insan-dışı sakinlerinin haklarına dair ne tür akıl yürütme ve konumlanmaları üretebilir?

Video, İstanbul Unbound, 2021 konferansı kapsamında birbuçuk’un düzenlediği 29,9 km programı kapsamında üretilmiş.