EXPO 2025 Osaka: Mutlu Bir Hayat Nasıl Yaşanır?
13 Nisan-13 Ekim 2025 tarihleri arasında “Yaşamlarımız için Geleceğin Toplumunu Tasarlamak” teması altında düzenlenecek olan EXPO 2025 Osaka’ya dünyanın dört bir yanından katılacak ülkelerin ulusal pavyonları için açıklanan tasarımlar arasından öne çıkanları bir araya getirdik.
Kapak görseli: ©steAm Inc. & Tetsuo Kobori Architects
Derleyen: Ebru Şevli, Mimar
Çağlar boyunca, insanlığın her yeni üretimini ve her yeni yapma biçimini sergileme, paylaşma ve tanıtma ihtiyacının Sanayi Devrimi ile hız kazanan üretim hacmi ve teknolojik gelişmelerle daha büyük ölçeklere, uluslararası fuarlara taşınmasıyla vardığı son noktayı günümüzde EXPO’lar oluşturuyor. Bu büyük ölçekli uluslararası fuarlar, yeni teknolojilerin ve ürünlerin sergilendiği; yaygınlaştırıldığı; teknolojik ilerlemelere ve yenilikçi tasarımlara yol açan yerler olarak karşımıza çıkıyorlar. Yaşam biçimlerimize yeni bir bakış, günlük hayat pratiklerimizin gelişimi ve etrafımızda hergün yeniden kurmaya ve geliştirmeye devam ettiğimiz yapılı çevrenin nasıl değişeceğine dair hayallerimize ve beklentilerimize dair bir laboratuvar gibi davranıyorlar.
Uluslararası Sergiler Bürosu (BIE) tarafından her beş yılda bir, belirlenen ülkede dünya çapından turistlere ve yerel ziyaretçilere farklı etkinlikler ve çeşitli mekanlarla farklı deneyimler sunan EXPO Dünya Fuarı son edisyonunda Dubai’de gerçekleşti.
2025 yılında Japonya, 1970 yılında ilk kez “İnsanlık İçin Gelişim ve Uyum” teması altında ev sahipliği yaptığı EXPO’yu, ikinci kez Osaka’da ağırlayacak. 13 Nisan-13 Ekim 2025 tarihleri arasında gerçekleşecek olan fuar, “Yaşamlarımız için Geleceğin Toplumunu Tasarlamak” teması altında düzenlenecek ve üç alt tema ile konsept daha da geliştirilecek: Hayatları Kurtarmak, Hayatları Güçlendirmek ve Hayatları Birbirine Bağlamak. EXPO’nun bu yılki teması ve kendisine belirlediği genel şema kapsamında katılımcılarına ve ziyaretçilerine çok önemli bir soru yönlendiriliyor: Mutlu bir hayat nasıl yaşanır?
Ana konseptin yanı sıra, Mimar Sou Fujimoto, masterplanı oluşturma ve katılımcı ülkelerden gelen tasarımcılara rehberlik etme sorumluluğunu üstlenerek Expo Alanı Tasarımcısı olarak seçildi. Masterplan, Expo 2025 Osaka için temel projeler ve projelerin uygulanmasının ardındaki politikalar için bir çerçeve görevi görüyor. Bu masterplan, COVID-19 pandemisinin dünya çapında şiddetlendiği ve insanlığı benzeri görülmemiş bir krizle yüzleşmeye zorladığı 2020 yılında hazırlanmış.
Pandemi küresel çapta çok sayıda ölüme ve ciddi ekonomik hasara yol açarak dünyayı belirsiz bir gelecek endişesiyle doldurdu. Dünyanın dört bir yanındaki toplumların aynı anda yaşadığı felaketlerin bir sonucu olarak, uluslar ve insanlar arasındaki etkileşimlerin parçalanması, yaşamlarımızı çevreleyen ortamların ve çeşitli sosyal sistemlerin yeniden yapılandırılması ihtiyacı, değerler ve yaşam tarzlarındaki değişiklikler gibi yeni zorluklarla karşı karşıyayız. Bu koşullar, dünyanın bilgeliğini bir araya getirmemizi ve hızlı çözümlere öncülük etmemizi gerektiriyor.
Buradan hareketle, belirlenen tema ile ilişki kuran, dünyanın dört bir yanından fuara katılacak olan ülkelerin ulusal pavyonları için açıklanan tasarımlardan öne çıkanları bir araya getirdik.
Brezilya Pavyonu
Studio MK27, Magnetoscope
Mimar Marcio Kogan tarafından yönetilen proje, bir sonraki Expo Osaka 2025 Dünya Fuarı’nda yer alacak olan Brezilya Pavyonu için açılan yarışmanın galibi oldu. MK27 ve Magnetoscope ekibi tarafından üretilen projede, Kogan’ın yanı sıra mimarlar Renata Furlanetto ve Marcello Dantas da yer alıyor.
Mimar Gabriela Bilá tarafından sunulan değerlendirme komitesinin görüşüne göre, kazanan proje büyük ilgi ve alaka uyandıran bir temaya ve deneysel bir karaktere sahip. Bilá, “Yapı sürdürülebilirlik gündemi ile ilişki kuruyor ve ziyaretçileri cezbetme konusunda büyük bir yeteneğe sahip” yorumunu yaptı.
Rampalar aracılığıyla erişilebilirliği arttırdığı için komite tarafından olumlu değerlendirilen proje, kültürel programın farklı açılardan görülmesini ve algılanmasını sağlayacak açık ön alanıyla da Brezilya Pavyonu’nu çekici kılıyor.
İspanya Pavyonu
Enorme Studio, Néstor Montenegro, and Smart and Green Design
Mimarlık ve tasarım alanında üretimler yapan Néstor Montenegro (EXTUDIO), Enorme Studio ve Smart ve Green Design, Expo Osaka 2025’teki İspanyol Pavyonu’nun tasarımını gerçekleştirmekten sorumlu olacak. Bu karar, küresel ve uluslararası fuarlarda ülkeyi temsil etmekten sorumlu kurum olan İspanyol Kültür Hareketi (AC / E) tarafından düzenlenen halka açık yarışmada yapılan oylama ardından alınmış.
Tasarım, varlığı yüzyıllar boyunca devam eden İspanyol denizciliğinin “sırlarından” birine saygı duruşu niteliğinde “Kuroshio Akıntısı” adını taşıyor. Kıtalar arasında değerli bir kültürel ve ticari bağ kuran bu akıntı, İspanya ve Japonya’yı birleştiren kapsamlı bir deneyim için ilham kaynağı oluyor. Okyanustan ilham alan pavyon, yeniden kullanım ve geri dönüşüm süreçlerinden elde edilenler de dahil olmak üzere doğal, sürdürülebilir ve çevresel açıdan düşük etkili malzemeler kullanarak döngüsel yaklaşımıyla öne çıkıyor.
Suudi Arabistan Pavyonu
Foster + Partners
Expo 2025 Osaka için Suudi Arabistan Krallığı’nın pavyonunu tasarlamak üzere Foster + Partners seçildi. Yumeshima sahilinde konumlandırılan pavyon, Suudi Arabistan kasaba ve şehirlerinin özünü çağrıştırmayı ve ilgi çekici bir mekansal deneyim sunmayı amaçlıyor. Genel olarak tasarım, görsel-işitsel unsurlar aracılığıyla ziyaretçileri içine çekmeyi ve onlara Suudi Arabistan’ın kültürel harikalarına bir bakış sunmayı amaçlıyor.
Pavyonun yapısı, hesaplamalı akışkan dinamikler (computational fluid dynamics) simülasyonları kullanılarak, geleneksel Suudi köylerinin organik formlarından ilham alınarak geliştirilmiş. Bu strateji, sıcak yaz aylarında serin batı rüzgarlarının şehrin sokaklarından akmasına yardımcı oluyor. Buna ek olarak, daha sakin olan Nisan ve Ekim aylarında, ekili avlu bir rüzgar siperi görevi görerek köşkü kuzeyden gelen güçlü rüzgarlardan koruyor.
Fransa Pavyonu
Coldefy ve Carlo Ratti Associati
Fransız mimarlık stüdyosu Coldefy ve İtalyan mimarlık ofisi CRA-Carlo Ratti Associati, Expo Osaka 2025’te Fransa’nın ulusal pavyonu olarak seçilen “Theatrum Naturae” yani “Doğa Tiyatrosu” projesini sundu. Hem doğal hem de yapay yaşam alanlarına kucak açan öneri, tasarımın insan ve insan dışı dünyaları nasıl birbirine bağlayabileceğini göstermeyi ve Fransa’nın kültür ve doğal çevreye katkısını sergilemeyi amaçlıyor. Sergide ziyaretçiler Fransa’nın çoklu ekosistemlerini keşfetmeye ve doğayla olan bağlarını yeniden keşfetmeye davet edecek.
Ziyaretçileri pavyon boyunca yönlendiren yol, üç bölüme ayrılıyor: Yükseliş, Doğanın Keşfi ve Yere Dönüş. Zeminden yükselen dolambaçlı bir merdiven, ziyaretçileri perde eşiğini geçerek binanın iç mekanına davet ediyor ve son olarak onları çatıdaki terasa çıkarıyor. Burada, peyzaj tasarımı gerçekleştirilmiş bir bahçe, dağlardan sahile kadar Fransa’nın farklı çevrelerinden alınmış doğa kesitleri sunuyor.
Hollanda Pavyonu
RAU Architects
Hollanda, Expo 2025 Osaka’da yer alacak pavyonunun temasını “Ortak Zemin: Birlikte Yeni Bir Şafak Yaratmak” olarak açıkladı. Tema, Hollanda’nın küresel zorlukların üstesinden gelmek için karşılıklı anlayışı teşvik etmeye olan bağlılığını vurguluyor. RAU Architects tarafından tasarlanan pavyonun dairesel tasarımının merkezinde, sürdürülebilir kaynaklardan güç alan bir geleceğe işaret eden “insan yapımı bir güneşe” benzeyen, sınırsız temiz enerjinin yeni çağını simgeleyen belirgin bir ışıklı küre yer alıyor.
Pavilyonun vurgusu, teknolojileri sergilemenin ötesine geçerek temiz ve yenilenebilir enerjinin yaşam kalitesini nasıl büyük ölçüde artırabileceğini ele alıyor. Pavyon, sürdürülebilir inovasyonları kolaylaştırarak iklim değişikliği, gıda güvenliği ve küresel sağlık gibi kritik meselelerin üstesinden gelmeyi sembolize etmeyi hedefliyor. Hayat kurtaran ve refahı artıran çözümler geliştirme yeteneği, temiz enerjinin daha dirençli ve müreffeh bir geleceği şekillendirmedeki önemli rolünü vurguluyor.
Katar Pavyonu
Kengo Kuma & Associates
Katar Müzeleri ile iş birliği içinde Kengo Kuma & Associates tarafından tasarlanan pavyon, Katar ve Japonya’nın geleneksel el işçiliği kültürlerini harmanlarken, iki ülkenin bir kaynak merkezi, ticaret ve bilgi alışverişi için araç olarak gördükleri “su” ve “kıyı” ile olan ilişkilerini vurguluyor. Hazırlanan sergi, 13 Nisan – 13 Ekim 2025 tarihleri arasında görülebilecek ve Katar’ın farklı alanlardaki yeniliklerini sergilemeyi amaçlıyor.
Katar’ın geleneksel “dhow” teknesi yapım tekniklerinden ve Japonya’nın ahşap doğrama mirasından ilham alan pavyon, iki ülke arasındaki ikili ilişkileri güçlendirmek için kültürel referansları incelikle birleştiriyor. Pavyonun ilk görüntüleri, Doğu Arabistan, Doğu Afrika, Yemen ve Güney Asya kıyılarında ticaret için kullanılan geleneksel yelkenli gemilerin tasarımına bir selam niteliğinde, beyaz kumaştan bir örtü ile kaplı karmaşık bir ahşap yapıyı gösteriyor.
Almanya Pavyonu
LAVA Architects
LAVA Architects, Expo 2025 Osaka’da Almanya için üretilen, döngüsel ekonomi temasını vurgulayan pavyonun adı “Wa! Doitsu”, yani “Vay canına! Almanya” başlığını taşıyor. Heyecan uyandıran pavyon, döngüselliğe ilişkin kavramları araştırarak “sürdürülebilirlik tartışmasının terminolojik doruk noktasını” sergiliyor. Tüm tüketim mallarını ekonominin döngüsüne geri döndürmeye, sıfır atık elde etmeye ve kaynak tüketimini en aza indirmeye odaklanan temayı, tasarımın tamamında görülebilir kılmak hedeflenmiş.
Berlin merkezli Laboratory for Visionary Architecture (LAVA) tarafından tasarlanan pavyonun mimari dili ve mekansal kurgusu, dairesellik temasını net bir şekilde aktaran yedi yuvarlak ahşap yapı elemanını kullanıyor. Doğa ve teknolojiyi bir araya getiren tasarım, deneyimsel bir ziyaret yaratmak için “biyosfer” ile insan yapımı “teknosfer”i harmanlıyor. Ayrıca tasarımda, sergi ve ağırlama alanlarını barındıran ve serbestçe erişilebilen bir yeşil alanla birleşen iki silindirik yapı yer alıyor.
Bahreyn Pavyonu
Lina Ghotmeh – Architecture
Lübnanlı Fransız mimar Lina Ghotmeh, Paris merkezli stüdyosu Lina Ghotmeh – Architecture ile birlikte Expo Osaka 2025 için Bahreyn Krallığı Ulusal Pavyonu’nun tasarımını açıkladı. Geleneksel Bahreyn “dhow” teknelerinden ilham alan tasarımda, Bahreyn’in zanaatkarlık ve üretim mirasını sergilemek üzere ülkenin tarihi tekne yapım teknolojileri kullanılıyor. Pavyon aynı zamanda Japon ahşap sanatıyla paralellikler kurarak dünya fuarının ev sahiplerine de bir gönderme yapıyor.
Ülkenin denizcilik tarihine odaklanan pavyon, aynı zamanda Bahreyn’in Körfez Bölgesi’nde bir deniz kavşağı olarak stratejik coğrafi konumunu ve bölgedeki başlıca ticaret limanlarından biri olduğunu vurguluyor. Bu durum, tarih boyunca ülkenin kültürel çeşitliliğe açılmasına, yeniliklerin ve yaratıcılığın teşvik edilmesine katkıda bulunmuş. Bu gelenek Expo Osaka’nın genel teması olan “Yaşamlarımız için Geleceğin Toplumunu Tasarlamak” ve üç alt teması olan “Yaşamları Kurtarmak”, “Yaşamları Güçlendirmek” ve “Yaşamları Birleştirmek” ile de uyum sağlıyor. Bahreyn Ulusal Pavyonu, 150 ülkeden 28 milyondan fazla ziyaretçinin beklendiği “Yaşamları Güçlendirme” alanında yer alıyor.
