Dünyanın en önemli mimarlık etkinlikleri arasında yer alan Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin 19’uncu edisyonu, 2025 yılında 10 Mayıs–23 Kasım tarihleri arasında ziyaretçileriyle buluşacak. Bienalde yer alan Türkiye Pavyonu’nun koordinasyonunu üstlenen İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV), sergide yer alacak projenin belirlenmesi amacıyla iki aşamalı bir açık çağrı yapıyor. Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’ndeki Türkiye Pavyonu, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı katkılarıyla ve T.C. Dışişleri Bakanlığı himayesinde, Schüco Türkiye ve VitrA’nın eş sponsorluğunda gerçekleştiriliyor.

Açık Çağrı
Türkiye Pavyonu için yapılacak başvurularda ilk aşama için sunulacak önerilerin mimarlık alanındaki güncel sorunları yeni fikir ve kavramlar üzerinden yerel, bölgesel ve küresel boyutlarda tartışmaya açabilen, mimarlık kavramlarını disiplinler arası ve/veya disiplinler üstü yaklaşımlarla irdeleyen, alışılagelen anlatıların dışına çıkabilen, tutarlı bir küratoryal anlatı sunması bekleniyor. Sergide yer alacak projenin güçlü bir görsel anlatımı olması kadar temanın anlaşılır ve erişilebilir olması da önem taşıyor. Çağrı, içinde Türkiye’den bir ekip liderinin yer aldığı çok uluslu ekiplerin de katılımına açık. Serginin kavramsal çerçevesinin 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin teması olan “Intelligens. Natural. Artificial. Collective” ile uyumlu olması bekleniyor.

Başvuru Aşamaları
Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde altıncı kez yer alacak Türkiye Pavyonu için yapılan çağrının ilk aşamasında, başvuracak adayların sergi teması ve proje önerileri, sergi tasarımı ve mekansal kurgu, ekip yapısı ve çalışma prensiplerini açıklayan belgelerin yanı sıra başvuru sahibi ya da sahiplerinin özgeçmişlerini ve portfolyolarını da sunması gerekiyor. Seçici Kurul’un ikinci aşamaya geçmek üzere belirleyeceği üç projenin ekiplerinden ise takvim, çalışma yöntemi, basılı malzeme ve bütçe gibi konularla ilgili ayrıntılı bilgi sunmaları bekleniyor.

İki aşamalı süreç sonunda seçilecek başvuru sahiplerinin sergiyle ilişkili tüm küratoryal sorumlulukları üstlenmesi ve sergiyi Seçici Kurul ve İKSV ekibi ile koordinasyon halinde geliştirmesi bekleniyor. Başvurular için çevrimiçi forma ek olarak küratoryal öneriyi açık şekilde ifade eden bir metnin (en çok 5.000 karakter) ve gerekli diğer tüm belgelerin 11 Eylül 2024, 18.00’e kadar İngilizce olarak ve PDF formatında yüklenmesi gerekiyor. Belirtilen gereklilikleri yerine getirmeyen başvurular değerlendirmeye alınamıyor.

Kimler Başvurabilir?
İKSV tarafından yapılan açık çağrıya küratör, mimar, sanatçı, tarihçi, tasarımcı, teorisyen, eleştirmen ve ilgili alanlarda çalışan herkes başvurabilir. İKSV çalışanları, Seçici Kurul üyelerinin birinci dereceden akrabaları veya iş ortaklarının/çalışanlarının başvuruları değerlendirmeye alınmayacak.
Başvurular bireysel veya ekip halinde yapılabilir. Uluslararası bir ekip olarak başvurulması durumunda ekipte Türkiye’den en az bir katılımcı bulunması gerekiyor. Ekip halinde yapılan başvurular için bir ekip lideri belirlenmeli.

Çevrim içi başvuru formuna buradan erişebilirsiniz.

Seçim Süreci
Türkiye Pavyonu sergisinde yer alacak proje 5 kişiden oluşan Seçici Kurul tarafından, iki aşamadan oluşan bir açık çağrıyla belirlenecek. Seçici Kurul bu yıl, Melike Altınışık, N. Müge Cengizkan, Prof. Dr. Zeynep Çelik, Oral Göktaş ve Dr. Sait Ali Köknar’dan oluşuyor. İlk aşamaya başvuran projeler, küratoryal temanın geçerliliği, önerilen projenin uygulanabilirliği ve küratoryal ekibin organizasyon yapısına göre değerlendirilecek. İkinci aşamaya devam etmek üzere belirlenecek üç projenin ekibinden ise çalışma yöntemi, basılı malzeme, takvim ve bütçe gibi konularda daha ayrıntılı bir sunum hazırlaması istenecek. Seçilen proje sahiplerine araştırmalarını derinleştirmek için bir hakediş verilecek, proje ekipleri projelerini ayrıntılandırmalarının ardından Seçici Kurul ve İKSV ekibine projelerini sunmak üzere toplantıya davet edilecek.

Venedik Bienali 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi
10 Mayıs–23 Kasım 2025 tarihleri arasında (ön izleme: 8–9 Mayıs) Giardini, Arsenale ve Venedik’teki çeşitli mekanlarda düzenlenecek Venedik Bienali 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin başlığı ve teması, Venedik Bienali Başkanı Pietrangelo Buttafuoco ve 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin küratörü Carlo Ratti tarafından açıklandı. Ratti, Venedik Bienali Yönetim Kurulu tarafından, 21 Aralık 2023’te Mimarlık Departmanı’nın sanatsal direktörü seçilmişti.
19. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin başlığı “Intelligens. Natural. Artificial. Collective” olarak belirlendi.

Carlo Ratti, Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin başlığının genellikle hem İngilizce hem de İtalyanca olarak duyurulduğunu, ancak 2025 yılı için başlığın “intelligence  (zeka)” teriminin her iki dilde de ortak Latince kökenine atıfla “intelligens” olarak belirlendiğini açıkladı. Başlık, modern kullanımıyla zeka terimiyle ilişkilendirilse de Ratti, kelimenin son hecesi olan “gens”e vurgu yaparak bunun Latincede insanlar anlamına geldiğinin altını çiziyor: “(Gens) yeni, kurgusal bir köke işaret ediyor ve günümüzün yalnızca yapay zekaya odaklanan yaklaşımının ötesinde zeka için kapsayıcı, çoklu ve yaratıcı bir gelecek öngörüyor.” Sergi; sanat, mühendislik, biyoloji, veri bilimi ve diğer pek çok disiplinden faydalanarak bunları kentsel mekanla ve iklim krizi ile bağlantılı olarak ele almayı vadediyor. Ratti aynı zamanda serginin, dört farklı metodolojiyi öne çıkaracağını duyurdu. “Disiplinlerüstülük” (Transdisciplinarity), bilimsel bilgiyi ilerletme hedefiyle birden fazla profesyonelin bir araya geldiği mimari projeleri içerecek. “Yaşayan Laboratuvar” (Living Lab), Giardini’deki Merkez Pavyon’un renovasyon nedeniyle kapalı olacağı 2025 yılında, Venedik’teki ve özellikle bienal alanları çevresindeki özel projelere odaklanacak. Katılımcılar, iş birlikçi tasarım yaklaşımlarını teşvik eden “Fikirler İçin Alan” (Space for Ideas) adlı üçüncü bir temel üstünde, bienalin web sitesi üzerinden fikirlerini paylaşmaya davet edecek. Son olarak “Döngüsellik Protokolü” (Circularity Protocol), gelecekteki kültürel etkinlikler için yeni bir standart tanımlamak üzere bir manifesto geliştirilmesini amaç ediniyor. Ulusal pavyonlara uluslararası serginin temasıyla ilişki kurma daveti yapan Ratti, katılımcı ülkeleri “Tek yer, tek çözüm” (One place, one solution) mesajıyla ortak bir zeminde buluşturmayı hedefliyor. “Günümüzün varoluşsal çıkmazları ancak bir yaklaşım çokluğunu yansıtan ortaklaşa bir tavırla aşılabilir. Her ülke masaya bir çözüm önerisi getirirse, geleceğe uyum sağlamamıza yarayacak küresel bir araç kitini hep birlikte tasarlayabiliriz.”

İstanbul Kültür Sanat Vakfı ve Türkiye Pavyonu
Türkiye Pavyonu’nun 2007’den bu yana koordinasyonunu üstlenen İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın girişimi ve 21 destekçinin katkılarıyla Türkiye, 2014 yılından itibaren Venedik Bienali’nde uzun süreli bir mekana sahip oldu. Bienalin iki ana sergi alanından biri olan Arsenale’de 2014–2034 yılları arasında tahsis edilen bu mekan sayesinde Türkiye Pavyonu, 2014 yılında ilk kez Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde de yer aldı. 2014’te gerçekleştirilen Venedik Bienali 14. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin Türkiye Pavyonu’nda küratör Murat Tabanlıoğlu ve proje koordinatörü Pelin Derviş’in, sergi ekibinde yer alan Ali Taptık, Alper Derinboğaz, Candaş Şişman, Metehan Özcan ve Serkan Taycan’la beraber hazırladığı “Hafıza Mekanları” başlıklı projesi yer aldı. 2016’da düzenlenen 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin Türkiye Pavyonu’nda ise Feride Çiçekoğlu, Mehmet V. Kütükçüoğlu ve Ertuğ Uçar’ın küratörlüğündeki “Darzanà” projesi sergilendi. 2018’de Türkiye Pavyonu’nda yer alan “Vardiya”nın küratörlüğünü Kerem Piker üstlendi. Cansu Cürgen, Yelta Köm, Nizam Onur Sönmez, Yağız Söylev ve Erdem Tüzün’ün küratör yardımcısı olarak yer aldığı Vardiya, geniş katılımlı bir buluşma, karşılaşma ve mimari üretim alanı sundu. 2021’de Türkiye Pavyonu’nda Neyran Turan’ın mimarinin iklim krizi karşısında nasıl yeni bakışlar sunabileceğini araştıran “Ölçü Olarak Mimarlık” başlıklı projesi yer aldı. Projenin küratör yardımcılığını E. Ece Emanetoğlu, Melis Uğurlu, Betsy Clifton ve Samet Mor üstlendi. 2023’te düzenlenen en son mimarlık bienalinde Türkiye Pavyonu, küratörlüğünü Sevince Bayrak ve Oral Göktaş’ın üstlendiği “Hayalet Hikayeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi” başlıklı proje ile binalarla ilgili yerleşik imge ve yaklaşımları sorguladı, gösterişli ve başarılı örnekler yerine terk edilmiş binaların hikayelerine odaklanmayı önerdi.