İstanbul’un Mezarları Tasarım Yarışması

Katılımcıları temsil niteliği güçlü bir ürün ortaya koyabilmek adına mezarlarını tasarlayacakları kişiler üzerinde tekrar düşünmeye ve araştırmaya sevk eden “İstanbul’un Mezarları Tasarım Yarışması”, ülkemizin tasarım programından hak ettiği payı alamayan mezarın ortak kültürel değerler adına taşıdığı anlamın altını çizerek ölümü estetikle buluşturmaya, kolektif hafızamızı tasarıma aktaranları bu mesele üzerinde düşünmeye, bu konuda tavır geliştirmeye ve sorumluluk üstlenmeye davet ediyor.

Ölünün geleceğe aktarılması, hatırasını yaşatan mezar aracılığıyla somutlaşır. Bu bağlamda mezarlık, toplumun, toprağa, ağaca, taşa aktarılmış, yazıta kazınmış ortak hafızası, olmazsa olmaz kamusal mekanıdır. Nitekim, “mezar” kelimesinin kökeninde “ziyaret” eylemi vardır; ölü, en küçük birliktelik olan aileden, ortak değerlerde buluşmuş topluma kadar, her ölçekteki topluluğun ziyaretine gittiği büyüğü, kıymetlisi, kutsalıdır. Toplumsal hafızaya kazınmış olan ölü, mezarlıkta ziyaret edilen bu imgeyle temsil edilir, tasarlanan imge aracılığıyla varlığı “şimdi”ye aktarılır ve geleceğe taşınır. Öte yandan, çıkış noktası temsil ettiği kişi ve toplumun kendisine atfettiği değer
olmakla birlikte, buradaki “imge”, kuşkusuz, tasarımcının biçimden malzemeye, gelenekselleşmiş olan kadar alışılmamış olanı da kapsama ihtimalini içeren sınırsız tahayyülünden ve yaratıcılığından doğacaktır.

Ölülerimizin, kişilikleri, düşünceleri ve eserleri ile hafızamıza oya gibi nakşettikleri değerleri yansıtma ve gelecek kuşakların hafızalarına layığınca aktarma görevini üstlenen tasarım, tasarımcıya her şeyden önce ölüyü bütün bu nitelikleriyle tanıma, topluma kattıklarını özümseme sorumluluğunu yükler. Öte yandan, toplumun yaralarına dokunan, ortak geçmişinin unutmayı tercih ettiği gerçekleriyle yüzleştiren ve bu nedenle tasarımcıyı şifacı rolünü üstlenmeye davet eden ölülerimiz de vardır; zira onların mezarları her türlü ötekileştirmenin aşılabilmesi, toplumun bütün kesimlerinin acılarının ortak kılınabilmesi, toplumsal travmaların çözülebilmesi ve bu suretle yaraların sarılabilmesi açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda, katılımcıları temsil niteliği güçlü bir ürün ortaya koyabilmek adına mezarlarını tasarlayacakları kişiler üzerinde tekrar düşünmeye ve araştırmaya sevk edecek olan bu yarışma, yeni bilgilere ulaşılma ihtimalini de içinde barındıran, sonuçtan bağımsız olarak, yalnızca hazırlık süreciyle bile İstanbul’un kültürel mirasına ve ortak toplumsal hafızamıza kazandıracağı katkı adına değer taşıyor. Nitekim, bu
alana da katkı sunmak üzere, mezarları tasarlanacak isimlerin hayat hikayeleri, kişilikleri ve eserleriyle ilgili bir kitap İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı tarafından hazırlanmış.

Ülkemizin tasarım programından hak ettiği payı alamayan mezarın ortak kültürel değerler adına taşıdığı anlamın altını çizen yarışma, ölümü estetikle buluşturmaya, kolektif hafızamızı tasarıma
aktaranları bu mesele üzerinde düşünmeye, bu konuda tavır geliştirmeye ve sorumluluk üstlenmeye davet ettiği gibi, aynı zamanda mezarlıklarımızın bizim için taşıdığı önemi hatırlamaya ve ölülerimize karşı toplumsal duyarlılığımızı güçlendirmeye yönelik bir çağrıdır. Tarihi ve kültürüyle son derece nadide şehrimizin değerlerine sahip çıkmayı öneren bu yarışma, gelecek yıllarda da sürdürülmesi planlanan ve bu bağlamda, bu konuda gelenek oluşturmayı amaçlayan bir projedir.

Yarışma’nın bu yılki ilk etabında mezarları tasarlanmak üzere belirlenen isimlerin, yalnızca farklı alanları değil, aynı zamanda farklı toplumsal kesimleri de temsil etmesine özellikle özen gösterilmiş. Bu bağlamda, İstanbul halkına olduğu kadar ülkemize de mal olmuş olan bu isimler, kolektif hafızamızı oluşturanların çeşitliliğini, renkliliğini, farklılığını ve bu farklılıkların tümünü kapsayan bütünün zenginliğini bize bir kez daha hatırlatır niteliktedir. Bu isimler, yarışmada kullanılacakları sıra numaraları ile şöyledir:

Adile NAŞİT (Adele ÖZCAN)
Ahmet Mete IŞIKARA
Aşık Daimi (İsmail AYDIN)
Cihat BURAK
Didem MADAK
Elmalılı Muhammed Hamdi YAZIR
Eremya Çelebi KÖMÜRCİYAN
Halide Edip ADIVAR
Halil KAYA
Hilmi Ziya ÜLKEN
Lefter KÜÇÜKANDONYANİS
Mes’ud CEMİL (Mesut Ekrem CEMİL)
Metin OKTAY
Naim SÜLEYMANOĞLU
Necmeddin OKYAY
Neyzen Tevfik KOLAYLI
Optik Başkan (Mehmet IŞIKLAR)
Orhan KEMAL (Mehmet Raşit ÖĞÜTÇÜ)
Turgut UYAR

Kuşkusuz yarışmaya açılan mezarlar bugünkü durumları, çevrelerindeki mezarlarla ilişkileri ve tekil veya aile mezarı olmaları bakımından farklılık gösteriyor. Bu bağlamda, mezarı bütünüyle yeniden tasarlamak veya mevcut mezarın kendi seçeceği bazı unsurlarını koruyarak projeye dahil etmek katılımcının kendi kararı olacaktır. Öte yandan, aile mezarlarında katılımcı tasarım
problemini mezar yerinin diğer sahiplerini de kapsayacak şekilde, bütüncül bir yaklaşımla ele almalıdır. Tasarımın da ötesinde, aynı zamanda projelerin hayata geçirilmesi sorumluluğunu da üstlenen bu yarışmada, hatıraların öncelikli sahibi olarak mezarları tasarlanacak kişilerin yakınlarına hürmette kusur etmemek esastır. Bu bağlamda, tasarlanacak mezarlar için kendilerinden onay alınmış olduğu gibi, uygulanacak projenin seçiminde de görüşleri sürece dahil edilecek, yarışmanın sonuçlarının ilanından sonra, ailelerin veya mezarlarla ilgili kişilerin tasarımcılarla buluşmaları sağlanarak, her mezar için, ödül alan iki projeden hangisinin uygulanacağı konusundaki karar bu toplantıda belirlenecek.

100 TL karşılığında şartname satın alınarak kayıt yaptıracak olan yarışmacılar 19 mezarın her biri için proje teslim edebilir ve her bir mezar için ayrı ödül alabilirler.Birden fazla mezar için yarışmaya katılmak isteyenlerin, katılmak istedikleri her mezar için raportörlüğe kayıt yaptırması gerekiyor. Bu durumda yarışma kaydının (katılmak istenilen mezar numaraları ve mezar isimleri belirtilerek) ve şartname bedeli ödemesinin (katılmak istenilen her mezar için 100 TL olacak şekilde toplam miktar ödenerek) tek seferde yapılması yeterlidir.

Yarışmaya 1 Ocak 2003 tarihinden önce doğmuş olan her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı katılabiliyor.

Detaylı bilgi ve şartname için tıklayınız.

Yarışma Takvimi
Yarışmanın ilanı: 7 Ağustos 2020, Cuma
Kayıtlarla ilgili soru sormak için son tarih: 20 Ağustos 2020, Perşembe
Kayıtlarla ilgili soruların yanıtlarının ilanı: 24 Ağustos 2020, Pazartesi
Kayıt sayısının açıklanması: 4 Eylül 2020, Cuma
Kayıt olmak için son tarih ve yarışmanın başlangıcı: 18 Eylül 2020, Cuma
Son soru sorma tarihi: 12 Ekim 2020, Pazartesi
Soruların yanıtlarının ilanı: 15 Ekim 2020, Perşembe
Projelerin son teslim tarihi: 24 Kasım 2020, Salı
Kargo ile teslim alım için son gün: 26 Kasım 2020, Perşembe
Jüri değerlendirmesi başlangıç tarihi: 2 Aralık 2020, Çarşamba
Kolokyum ve ödül töreni: 12 Aralık 2020, Cumartesi

Jüri
Bulut Cebeci, Mimar
Gevher Gökçe, Sanat Tarihçisi (Jüri Başkanı)
Ferit Özşen, Heykeltıraş
Seyhun Topuz, Heykeltıraş
Ertuğ Uçar, Mimar

Ödüller
Mezarların her biri için:
1. Ödül: 12.500 TL
2. Ödül: 7.500 TL

Satın alma: Toplam 40.000 TL