Kadıköy Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması

Kadıköy Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması, alanın çevresel korumaya uygun ve çağdaş bir anlayışla tasarlanması için tüm potansiyellerinin değerlendirilerek mekansal kalitesinin yükseltilmesini hedefliyor.

İBB’nin düzenlediği Kadıköy Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması, üst ölçeklerde Kadıköy ilçesi ve hinterlandının bütününe ilişkin alınacak ilkesel kararlar çerçevesinde, sınırları verilen yarışma alanının yakın çevresiyle ilişkilendirilerek yeniden planlanması amacıyla düzenleniyor.

Kadıköy İlçesi, metropolün Anadolu yakasında, sanat ve kültür ile güçlenen kimliği, işlevi ve konumu ile ön plana çıkıyor. Kadıköy Meydanı, morfolojik yapısı açısından İstanbul’un kent ile denizi buluşturan meydanlarından birisidir. Bu açıdan konumu sadece merkezi olmasıyla değil, Boğaz’ın Marmara’ya açıldığı noktada Tarihi Yarımada siluetini karşıdan gören etkileyici bir manzara sunması açısından ayrıca değer kazanıyor.

Yarışma alanı, Kurbağalıdere ve Moda Burnu ile Haydarpaşa ve Harem arasındaki kentsel yeşil alan sistemi içinde değerlendirilmesi gereken bir potansiyel taşıyor, ancak mevcut durumuyla içinde yer aldığı peyzaj bütününden koparılmış geniş ve tanımsız açık alanlar barındırıyor ve kentsel ısı adalarının oluşmasına neden oluyor. Buna ek olarak yarışma alanında anıtsal niteliğe sahip ağaçlar bulunmasına karşın mevcut yeşil doku bu zenginliği yansıtmıyor. Bu durum, farklı canlı türleri için de uygun yaşam alanların azalmasıyla sonuçlanıyor. Yarışma alanının hem parçası olduğu ekosistemin hem de kendi içindeki farklı karakter alanlarının sahip olduğu potansiyellerin, giderek önemini daha çok hissettiren iklim krizine karşı dirençli (resilient) bir Kadıköy’ün geliştirilebilmesi açısından ele alınması gerekiyor.

Kadıköy Meydanı, Anadolu Yakasının önemli bir ulaşım merkezini oluşturuyor. Günümüzde otobüs, minibüs, dolmuş, tramvay, metro, Marmaray ile vapur, motor ve deniz otobüsü seferlerini buluşturan bir aktarma istasyonu olma işlevini taşıyor, aynı zamanda Anadolu Yakası’nın karayolu ulaşım altyapısında önemli omurgaları oluşturan ana yollar da alana bağlanıypr.

Meydan, Kadıköy Tarihi Çarşısı ve Yeldeğirmeni (Rasimpaşa), Bahariye, Moda gibi kendine has kimliği olan ve yoğun kullanılan ticaret, kültür, eğitim ve konut bölgelerine dağılan yayaların geçiş alanını da oluşturuyor. Bu kesimler içinde yayalaştırılmış ya da yayalar tarafından yoğun kullanılan kamusal mekanlar bulunuyor. Dolayısıyla, yaya hareketlerinin kolaylaştırılması sadece yarışma alanı içinde değil, bu odaklara erişim açısından da ele alınmalıdır.

Kadıköy Meydanı, önemli kamusal işlevlere de ev sahipliği yapıyor. İBB Şehir Tiyatroları Haldun Taner Sahnesi, İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı, eski şehremaneti binasındaki Tarih Edebiyat Sanat Kütüphanesi (TESAK) kamusal işlevlerden bazılarıdır. Bu açıdan İstanbul’un işlev çeşitliliği açısından en zengin meydanlarından birisi olduğu söylenebilir. Kadıköy İlçesinin geçmişten gelen kimliği ile son dönemde geçirdiği değişimler, Kadıköy’ü sadece ticaret, eğitim, ulaşım açısından değil, özellikle tiyatroların yoğunlaştığı kültürel, sanatsal ve rekreatif işlevler açısından da önemli bir merkez haline getiriyor.

Böylece Kadıköy’ün çekiciliği ve ulaşım işlevi Meydan’ın yoğun kullanılmasını sağlarken, meydanların en önemli işlevi olan kamusallığını da yükseltiyor. Kamusallık, görünür ve duyulur olmakla ortaya çıkar. Bu açıdan çok işlevli yoğunluk, farklı kesimleri bir araya getirerek görünürlüğü, duyulurluğu yükseltir, kamusallığı güçlendirir, mekan kullanıcılarını çeşitlendirir ve böylece toplumsal çelişkileri de su yüzüne çıkartarak bu çelişkilerin aşılmasına zemin oluşturur. Çeşitlenen kullanıcılarla birlikte mekanın sabit işlevlerine yenileri eklenir: çiçekçiler, seyyar satıcılar, imza toplayanlar, seçim çalışması yapanlar, anketörler, kentliye uzatılan mikrofonlar, bu çeşitliliğin ve kamusallığın bazı izdüşümleri olarak karşımıza çıkar. Böylece günün, haftanın ve yılın farklı dönemlerinde, farklı kamusallık örüntülerinin meydanın çeşitli kullanımları ile birlikte örüldüğü söylenebilir. Alanın işlevleri ve kullanım çeşitliliği düşünüldüğünde hem farklı hem de dezavantajlı kesimleri kapsayıcı olması bekleniyor.

Genel olarak Kadıköy’ün; özellikle sit alanlarının ve bugün antik limanının bir kısmını da kapsayan arkeolojik kazı alanını da içeren Haydarpaşa bölgesinin güçlü bir kimliği olduğu söylenebilir. Ancak Meydan’ın bütüncül bir kimliğinin olduğu söylenemez. Meydan’ın kendi içinde farklı yoğunlukta kullanılan, farklı algılanan kesimleri olsa da yer yer kaotik ve okunaksız bir yapı sunuyor. Dolgu alanı olması, yaya akışını kesen ve merkezle bütünleşmeyi önleyen geniş caddeler, belirli bir koda uymayan bir yapılaşma biçimi, Kadıköy Meydanı’nın çağdaş yaklaşımlarla yeniden ele alınmasını gerektiriyor.

Yarışma alanı sınırları katı bir proje alanı tarif etmek için belirlenmemiş; sadece tasarım sürecinde daha çok odaklanılması beklenen bölgeye işaret etmek üzere çizilmiş. Bu sınırların, alanda var olan yeni veya eski yapıların kent meydanı ile geleceğe yönelik kuracağı ilişkiler göz önüne alınarak, projelerine katkı sağlayacak yönde yarışmacılar tarafından değerlendirilmesi mümkündür. İSKİ, TCDD gibi belirli kurumlara ait alanlar, tasarım önerileriyle ilişkilendirilebilir. Söz konusu bölgelerde yer alan uygun açık alanların kamusal kullanımının sağlanmasına ve kentle bütünleşik bir karakter kazandırılmasına yönelik öneriler geliştirilebilir.

Bunlara ek olarak, yarışma alanı içerisinde mevcut durumda müdahale imkanı bulunmayan veya sınırlı müdahale edilebilecek olan kamuya ait yapılar ve alanlar (Et ve Balık Kurumu Binası, Kıyı Emniyeti Kılavuz İstasyonu, Nazım İmar Planı’na göre İbadet Alanı olarak tanımlı halihazırda otopark olarak kullanılan parsel, Rıhtım bölgesinde yer alan otobüs peronları, vb.) yer alıyor. Ancak söz konusu alanlar jüri tarafından zaman içerisinde ortak yarar temelinde kurumlar arası görüşmeler neticesinde gerekli müdahalelerin yapılabileceği varsayılan bölgeler olarak değerlendirilmiş. Dolayısıyla bu alanlar yarışma alanı kapsamı dışında bırakılmamış veya mevcut fiili durumun kabul edilerek korunması şeklinde şartnamede katı bir şekilde tanımlanmamış. Yarışmacılardan bu alanlar ile birlikte bütünsel bir yaklaşım çerçevesinde önerilerini geliştirmeleri ve sözü edilen alanların koşullarını gözeterek tasarımın zaman içerisinde etaplı şekilde hayata geçirilebileceği stratejiler üretmeleri bekleniyor. Bu bağlamda, önerilerin hem planlama hem de uygulamaya yönelik etaplama ilkeleri ve uygulama aşamalarında alanın işleyiş senaryoları ile birlikte geliştirilmesi ve aktarılması gerekiyor. Bütünsel yaklaşım açısından yarışma alanı olarak belirlenmiş sınırlar esnek düşünülebilir.

Bu çerçevede, yarışma alanı için öncelikle,

• Alanı, parçası olduğu yeşil sistem içerisinde değerlendiren, deniz ve kara ekosistemini birlikte ele alan, kentsel ısı adası oluşumunu azaltmayı hedefleyen, yağmur suyu yönetimi ve enerji kullanımı açısından farklı yaklaşımlar geliştiren ve canlı çeşitliliğini destekleyen,
• Alanın siluet değerini gözeten ve kimliğini yansıtabilen,
• Nitelikli kamusal mekanlar üretilirken, kamusallığı besleyecek işlev çeşitliliğini güçlendiren, sabit işlevlerin yanı sıra, geçici işlevleri ve gece gündüz, hafta içi hafta sonu, mevsimsel gibi kısa ve uzun dönemlerdeki kullanımları göz önüne alan,
• Kullanıcı çeşitliliğini ve farklılığını destekleyen; engelliler, çocuklar, yaşlılar gibi dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçlarını karşılayan,
• Tarihi, kültürel ve doğal somut ve somut olmayan miras öğelerini koruyan,
• Alanı, Kadıköy bütünü içinde diğer odaklarla bağlantısıyla ele alan, yaya akışlarını güçlendiren,
• Projeyi etaplar halinde kurgulayan ve esneklik taşıyan,
• Uygulanabilir, konforlu, estetik ve yüksek nitelikli çözümler üreten,
  projelerin geliştirilmesi bekleniyor.

Yarışmaya katılacak ekiplerde TMMOB Şehir Plancıları Odası’nın şehir plancısı, TMMOB Mimarlar Odası’nın mimar, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası’nın peyzaj mimarı ve meslekten men cezalısı durumunda olmayan en az birer üyesinin bulunması gerekiyor. Yarışmaya katılmak isteyenler 90 TL (Doksan Türk Lirası) karşılığında yarışmaya kayıt yaptırabiliyor.

Detaylı bilgi için tıklayınız.