E.V.A. – Erhan Vural Architecture + Urban imzalı TCDD Geçici Ofisleri & Sanat Galerileri, çelik strüktürlü, esnek ve dönüştürülebilir yapılarıyla geçici ofislerden sanat galerilerine evrilen, Haydarpaşa Garı’nın tarihi bağlamı ile diyalog içinde kurgulanan çağdaş bir mimari yaklaşım sunuyor.

TCDD Geçici Ofisleri & Sanat Galerileri projesi kapsamında tasarlanan beş adet yeni yapı, Haydarpaşa Garı geri sahası içerisinde var olan ve ömrünü tamamlamış niteliksiz yapıların izlerinin üzerinde konumlanıyor. Haydarpaşa Gar Sahası içinde bulunan Khalkedon Deresi ve Limanı sebebiyle tarih boyunca birçok önemli kültüre ev sahipliği yapmış olan proje alanı, uzun süredir katman katman ortaya çıkarılan önemli bir arkeolojik alanın yanı başında yer alıyor. Bu nedenle, yapılar ve aralarındaki açık alanlar, eski izleri sürdürebilmek adına hassas bir çaba içinde kurgulanmış.

Proje alanı, Haydarpaşa Gar sahası içinde yer almasının yanı sıra Kadıköy’ün en önemli ve kozmopolit semtlerinden biri olan Yeldeğirmeni semti ile doğrudan etkileşim kurabilecek bir konumda bulunuyor. Orgeneral Şahap Gürler Caddesi’ne uzunca bir cephe veren alan; kültür, sanat, yeme-içme ve üretim odaklı bir dokuya dönüşen Yeldeğirmeni semti ile önemli bir diyalog kurma potansiyeli barındırıyor.

TCDD personeli tarafından bir süre ofis olarak kullanılacak olan yeni yapıların, üst ölçekli “Haydarpaşa Gar Kültür Sanat” projesi kapsamında sanat galerilerine dönüştürülmesi ve kamuya açılarak tüm kente hizmet vermesi planlanıyor. Tasarıma başlandığında, yeni yapılar inşa etmek yerine alandaki mevcut yapıların iyileştirilmesi ve yeniden kullanılması ilk hedef olmuş. Fakat mevcut yapıların depo ve teknik ihtiyaçlar sebebiyle geçici sayılabilecek yapısal elemanlarla inşa edilmiş olması, zamanla korozyon ve oturmalar sonucunda yapısal sistemlerinin büyük tahribata uğraması nedeniyle yeniden kullanımları mümkün olmamış. Bu sebeple yapıların oturum izleri korunarak, bu izlerin üzerinde çelik strüktürlü yeni yapılar tasarlanmış. Yapı kabukları, yapısal çelik karkas üzerine oldukça rijit malzemelerle inşa edilirken; iç mekan bölüntüleri, fonksiyon değişikliğine olanak verebilecek biçimde ekonomik, hafif, esnek ve sökülebilir malzemelerle oluşturulmuş.

Aynı tasarım dilini taşıyan beş adet çelik strüktürlü yapı, farklı aks sayıları ile kurgulanmaları nedeniyle çeşitlenen uzunluk ölçülerine sahip. Yapılar, farklı kütle ve malzeme kombinasyonlarından oluşan modüler yapı dilimlerinin gün ışığı ve iç mekan ihtiyaçlarına göre yan yana gelmesiyle oluşuyorlar. Tüm yapıların ortak özelliği, corten giriş saçaklarının kalın bir kat silmesine dönüşerek balkonlara kadar uzanması ve bu sayede farklı malzeme ile doku kombinasyonlarına altlık oluşturması olarak öne çıkıyor. Yapılar, alanın hafızasında var olan özgün dokulardan, renklerden ve malzemelerden esinlenen bir cephe kompozisyonuna sahip. Tuğla, dokulu sıva, corten, profilit (U-glass), genişletilmiş boyalı metal mesh, titanyum-çinko gibi ana malzemeler ve bu malzemelerin renk ile doku türevleri uzun yapı cephelerinde derzlerle birbirinden ayrılarak farklı yüzeyler oluşturuyor.

Yapıların uzun ön ve arka cepheleri, iki farklı cephe tasarımına sahip: Birinde üst kattan konsol yapan balkonlar, uzun profilitler, sağır tuğla ve sıva yüzeyler, giriş saçakları ve dar uzun pencereler hakimken; diğer cephede alt katta modüler, kare pencereler ve bu pencereleri çerçeveleyen corten söveler, üst katta ise açılır-kapanır mikro genişletilmiş boyalı metal mesh güneş kırıcılar dikkat çekiyor. Yapısal çeliğin taşıyıcı sistem tasarımından kaynaklanan ilk, orta ve son akslara her iki katta çelik çaprazlar yerleştirilmiş. Bu karakteristik taşıyıcı elemanlar açıkta bırakılarak cephe tasarımında baskın birer mimari unsur olarak değerlendirilmiş.

Yapıların birinci katlarında çatıdan ve cepheden dışarı doğru konsol yaparak çıkan balkonlar hem ofis hem de sanat galerisi kullanımlarında üst katların korunaklı yarı açık alanları olmayı hedeflerken; karşılıklı yapılar ve kullanıcıları arasındaki diyaloğu artırarak kampüs olma durumunu pekiştirmeyi de amaçlıyor. Açık alanlara yerleştirilecek yeni sanat objeleri ile proje alanından taşınıp restore edilmek üzere gönderilen, restorasyon sonrası tekrar yerinde sergilenmesi planlanan eski banliyö trenlerinin de bu balkonlar sayesinde farklı bir perspektiften algılanması hedefleniyor.

Zemin kat ve yarım asma kattan oluşan yapılar, geçici ofis fonksiyonuna hizmet verebilmek adına hafif ve ekonomik bölme elemanları ile oluşturulmuş kapalı yönetici ofislerinden ve galerilerle zenginleştirilmiş açık ortak çalışma alanlarından oluşuyor. Ofis işlevini geçici olarak taşıyan yapılar, kullanım amaçları değiştiğinde geçici bölme elemanlarının ve asma tavanların sökülmesiyle bütüncül ve kesintisiz mekanlar olarak sanat galerisi fonksiyonuna hizmet edecek şekilde kurgulanmış.

Mekanlar, küratörün taleplerine veya serginin konseptine göre bütüncül bir alan olarak kullanılabilir ya da yeniden bölünebilir durumda olacaklar. Bu sebeple tüm elektrik ve mekanik aksamlar, her iki fonksiyona da uyum sağlayabilecek kapasitede ve yerleşimde tasarlanmış. Hem ofis hem de sanat galerisi fonksiyonu için hizmet verecek olan ıslak ve teknik hacimler gibi kalıcı mahaller, yapı içlerinde renkli “box”lar olarak tasarlanmış. Beş yapıda beş farklı renk ile simgelenen kalıcı “box”lar, tüm alanı deneyimleyen kullanıcıların tekrara düşmesini engellemek amacıyla simgesel birer nirengi noktası olarak düşünülmüş.