Kapıdağ Yarımadası’na bir kuş uçumu mesafedeki Edincik Mahallesi, araştırmacılar için, özellikle ahşap binalar hakkında araştırma yapan mimarlar için ideal bir yer (1), (2). Henüz daha restorasyonun uğramadığı, uzun bir süre de uğramayacağı, eski dokusunu sadece ahşap binaların oluşturduğu bir yerleşim bölgesi. Yeni binalar, tepede, Kapıdağ Yarımadası’nı sanki drone ile seyrediyormuş gibi bir yükseklikte, eski dokudan ayrı inşa edilmişler. Edincik’te üç katlı, iki katlı ve tek katlı ahşap binalar mevcut. Geçtikleri açıklıklar, Ulu Cami için geniş açıklıklı, konutlar için ise oda kadar açıklıklı. Mimarileri ve yapısal kurguları çok cesur. Her mekan, çok başarılı bir şekilde doğal olarak aydınlanıyor. Gönen’in bir mahallesi olan Edincik’e, Gönen’den otuz dakikada ulaşmanız mümkün. Gönen-Edincik sapağına kadar olan karayolu çok rahat bir yol. Sonrası doğal olarak daralıyor. Edincik’te ahşap binalar keşfi için, Kümbet Caddesi’nde ilerlerken, yolun devamındaki 18 numaralı ev, üç katlı olması nedeniyle, ve kahverengi ahşap dış cephe kaplaması ile fark ediliyor. Çok katlı ve az katlı ahşap binaların birlikteliği, halen daha Kümbet Caddesi’nde, eski yol genişliğini korumakta.

18 no’lu üç katlı ahşap evin giriş kapısının içeri çekilerek oluşturulan yapımı ile, kapı açılımını bekleyenler, çatı saçağına ilave olarak, üstte devam eden kat nedeniyle de ıslanmamaları sağlanmış oluyor. Zemin katındaki ahşap yapım da rahatlıkla görülebiliyor (Resim 1).

Cadde girişinden hemen algılanan ahşap binanın özellikle birinci ve ikinci kattaki, çıkma olarak oluşan köşelerinin her iki yanında da açıklıkların olması, binanın stabilitesinin bugüne dek sürmesinin nedenini oluşturan taşıyıcı sistem kurgusu için sürekli ileriye doğru yükselen katlarındaki, konsol çalışan ahşap döşeme kirişlerinin etkisi ile onları alt kottan destekleyen diyagonal yerleştirilmiş ahşap yapı elemanları oldukça etkili olmuş (Resim 2).

18 nolu ahşap binayı geride bıraktığımızda, yan cephesindeki komşu binanın tek katlı olması sonucu, bina caddede tüm detayları ile var olmaktadır. Bu cephede de çıkma olan köşelerin her iki yanında pencereler mevcuttur (Resim 3). 

Çıkmaların olduğu detayda, hem konsol ahşap döşeme kirişleri, ve hem de ahşap diyagonal yapı elemanı görünmektedir. Ahşap döşeme kirişleri ve diyagonaller, tekrar ahşap kaplama elemanları ile kaplanmışlardır (Resim 4.).

Zemin katın çevre duvarındaki ahşap dikmeler ve ahşap çaprazlar, binanın stabilitesini sağlamaktadırlar (Resim 5). Ege Bölgesi’nde, ahşap binaların yoğun olduğu, Ödemiş’in Birgi Mahallesi’nde karakteristik olarak zemin kat taş olarak inşa edilmekte, birinci ve ikinci katlar ahşap karkas yapılmaktadır (Resim 6).

Kubbealtı Caddesi’ndeki diğer ahşap binalar ile birlikte No: 18’i yerleşim dokusu içinde görmekteyiz (Resim 7).

Kubbealtı Caddesi’nde ilerlerken, bu sefer de iki ayrı sokak kapısı olan başka bir ahşap bina ile karşılaşıyoruz. Kapı numaraları 25 ve 27 olan bu ahşap binada, köşelerde, yine No: 18’deki, devam eden pencere açıklıklarını görüyoruz. Bu sefer, dış köşenin en dış yüzeyi dolu, yan yüzeyi pencere açıklığı inşa edilirken iç köşede de pencere açıklığı devam etmekte; ve hem de yan cephe açıklığının iki katı olan bir pencere bulunmaktadır. Ve gene bu geniş pencere yüzeyinden devam eden iki adet, farklı numaralara sahip sokak kapıları da, yine 18 numaralı evde olduğu gibi, içeriye çekilerek inşa edilmişler (Resim 8).

18 numaralı ahşap binaya baktığımız yerden, daha ileriye baktığımızda, mor salkımların bulunduğu yerde, 25 ve 27 nolu kapıları olan ahşap binayı görmekteyiz (Resim 9),(Resim 10.).

Cephedeki düşey ahşap yapı elemanlarına yatay olarak, çakılan ahşap kaplama elemanları, zamana halen daha dayanmaktadırlar. Doğal olan mor salkımlarla da rüyasal bir boyutta var olan bu ahşap bina ile çekilen selfie ile, binanın günümüzde de var olduğu hissettirilmeye çalışıldı ve hem de insan ölçeğinde algılanması da sağlanmış oldu (Resim 11).

Yazı ileriki vakitlerde, bölümler halinde, aynı bu özellikte, bugünkü veriler ve bilgilerle devam edecektir. 

Edincik’ten ayrılırken yolun sağında bulunan bu iki katlı bina da tümüyle ahşap karkas olup üzeri sıvanmış bir binadır. Binanın yan cephelerindeki açıklıklardan, dolgu olarak hem kerpiç ve hem de tuğla yapı malzemesi kullandıkları görülmektedir ( Resim 12). Edincik, böylesi, çeşit çeşit ahşap karkas binalar karması bir yerdir. Bugünlerde, mimari ve yapım dünyasında yer edinmeye çalışan lamine ahşap yapım için incelenmesi gereken bir araştırma merkezi çekim noktası olmaya aday bir servettir.

---

Teşekkür

Mayıs 2022’de, önünden geçerken, buranın neresi olduğu bilgisini aldığım, BAL’dan dönem arkadaşım, Gönen’li, Veteriner Anıl Eti’ye çok teşekkür ederim. 

Not

*Fotoğraflar Yeşim Kamile Aktuğlu tarafından çekilmiştir.

Kaynaklar

1. Mayıs 2022, Edincik’te inceleme vakti.
2. Aktuğlu, Y. K., 07.04.2024, Edincik’te teknik inceleme vakti.