PAB Mimarlık tarafından Van’da tasarlanan TEGV Van Nirun Şahingiray Eğitim Parkı, önerdiği mekan kurgusuyla vakfın benimsediği eğitim anlayışını desteklerken, bir köy ölçeğinde olduğu gibi farklı doku ve boyuttaki küçük ve bağımsız birimlerin bir araya gelmesiyle, yaşayan, canlı bir “eğitim köyü” olarak kurgulanmış.

Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı, ilköğretim çağındaki çocuklara devlet tarafından verilen temel eğitime destek olmayı; alternatif eğitim programı, yaratıcı ve katılımcı etkinlikleriyle ülkemizdeki her çocuğa ulaşmayı hedefleyen bir sivil toplum örgütü. PAB Mimarlık tarafından tasarlanan proje, vakfın uzun yıllar başarıyla yönettiği Van kampüsünün yenilenmesi için açılan davetli yarışma sonucunda seçildi.

Nirun Şahingiray Eğitim Parkı arazisinde yer alan mevcut ağaç dokusunun ve yapılaşma izlerinin korunması tasarım için temel bir çıkış noktası oluşturuyor. Kullanım ömrünü dolduran ana binanın tamamen yıkılmasının ardından, yapılacak yeni binanın aynı konuma yerleştirilerek mevcut yeşil peyzaj sınırlarının değiştirilmemesi kararıyla tasarıma başlanmış. Programda yer alan açık alan fonksiyonları ise, söğüt, akasya, çam ve çeşitli meyve ağaçlarından oluşan zengin ve bakımlı ağaç dokusu gözetilerek kalan boşluklara yerleştirilmiş. Ayrıca, hali hazırda kullanılan ve güneşe göre konumlanışları uygun olan spor alanlarının yerleri değiştirilmeyip sadece kısmi müdahalelerle iyileştirilmesine karar verilmiş. Bu temel yerleşim kararları sayesinde mevcut ağaçların hemen hemen hiçbirinin kesilmemesi sağlandığı gibi, inşaat maliyetinin azaltılması da hedeflendi.

Katı bir müfredata dayalı formal eğitim modellerinin bir alternatifi olarak görülebilecek TEGV’in yenilikçi eğitim modeli, yapının biçimlenmesinde önemli bir rol oynamış. Çoğu gençlerden oluşan gönüllü eğitmenlerin katkı koyduğu, katılımcı, paylaşımcı, üretken ve sürdürülebilir olarak tanımlanabilecek bu modele göre eğitim, sadece okuma-yazma, sayı sayma, kısaca “bilgi edinme” amaçlı bir etkinlik olarak tanımlanmıyor. TEGV’in çocuğu merkeze alarak edilgen olmaktan çıkardığı ve etkinlik temelli aktif öğrenme biçimleriyle desteklediği eğitim modelindeki öncelikli amaç merak uyandırmak ve keşfetmek. Vakfın bu yaklaşımı, PAB Mimarlık’ın uzun yıllardır farklı coğrafyalardaki örneklerini yakından takip ettiği ve projelerinde yansıtmayı hedeflediği çağdaş eğitim modelleriyle paralellik gösteriyor.

Bu doğrultuda, TEGV’in ve dünyadaki farklı çağdaş eğitim modellerinin ilkelerini yansıtmak, eğitim modelini mekan kurgusuyla desteklemek amacıyla, parçalı, açık ve geçirgen, peyzajla bütünleşen bir yapılaşma önerilmiş. Adeta bir köy ölçeğinde olduğu gibi farklı doku ve boyuttaki küçük ve bağımsız birimlerin bir araya gelmesiyle oluşan yapı, yaşayan, canlı bir “Eğitim Köyü” olarak kurgulanmış. Barındırdıkları işlevlere göre kat yükseklikleri değişen tek katlı birimlerin bir araya gelmesiyle oluşan yapı, farklı yöne bakan çatı eğimlerinin de etkisiyle hareketli bir silüet oluşturuyor.

Etkinlik mekanlarının bağımsız birimler olarak birbirlerinden ayrılması ve aralarında farklı ölçekte boşluklar oluşturarak bir araya getirilmesi sayesinde iç mekan ve peyzaj arasında yapının her yerinde hissedilen görsel bir süreklilik sağlandığı gibi, çok sayıdaki çıkış kapısıyla iç ve dış mekan akışkanlığı da güçlendirilmiş. Parçalı yapılar arasında oluşan farklı ölçeklerdeki avlularda ise, eğitimin ve etkinliklerin açık alanda da devam etmesi hedeflenmiş. Geniş yaya yolunun son noktası olan ve üç tarafı yapıyla çevrelenen ana meydan, hem yapının girişini vurguluyor hem de farklı etkinlikler için kullanılabilecek tanımlı ve davetkar bir etkinlik alanı oluşturuyor. Diğer bir avlu ise, atölyelerin açık alanda da çalışmalarını sürdürebilmelerine olanak tanıyacak şekilde daha içe dönük bir düzene sahip.

Etkinlik mekanlarının iç tefrişlerinin esnek bırakılması, farklı oturma ve çalışma biçimlerine olanak tanıması projenin ana kararları arasında yer alıyor. İç mekanda masif ahşap bir çerçeveyle tanımlanan pencere nişleri hareketli mobilyalara alternatif, oturma, sosyalleşme ya da çalışma alanı olarak tasarlandı. Benzer şekilde kütüphanenin zemin ve asma kat mekanlarında da kimi zaman serbest, kimi zaman bireysel ya da grup çalışmasına olanak tanıyan, oturarak ya da uzanarak kitapların incelenebildiği, hareketli ve sabit çok sayıda farklı mobilya önerilmiş.

Açık alanda yer alması düşünülen tüm yeni etkinlik ve oyun alanları, mevcut ağaç dokusunu bozmadan ağaç gruplarının arasına yerleşen serbest etkinlik adaları olarak tasarlanmış. 40 cm’lik bir kot farkıyla genel peyzajdan ayrılan ana oyun alanı, kimi zaman oturma elemanına, kimi zaman yükselerek tırmanma duvarına dönüşen renkli ve kıvrımlı duvar bandıyla bütüncül, sürekli ve tanımlı bir oyun kurgusu oluşturuyor.

Sürdürülebilir “yeşil” bir kampüs elde etme hedefi, tasarım süreci boyunca ilgili diğer disiplinlerle birlikte çalışarak geliştirilmiş. Bu hedef doğrultusunda yapının çatısında toplanan tüm yağmur suyunun depolanarak bahçe sulamasında tekrar kullanılması, gri su arıtma sistemiyle atık suların ıslak hacimlerde tekrar değerlendirilmesi, yıllık elektrik tüketiminin neredeyse tamamını üreten güneş panellerinin sisteme entegre edilmesi, tüm mekanlarda doğal aydınlatma, doğal ve çoğu zaman çift yönlü havalandırma imkanının oluşturulması ve atık yönetiminin planlanması sağlanmış.

TEGV Van Nirun Şahingiray Eğitim Parkı Projesi, önerdiği mekan kurgusuyla vakfın benimsediği eğitim anlayışını destekleyen, öğrencileri çok yönlü bireyler olmaya, sosyalleşmeye, merak duymaya, katılımcılığa ve iş birliğine teşvik etmeyi hedefleyen bir “eğitim aracı” olarak tasarlanmış.